İsviçre‘nin Davos kasabasında düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu (WEF) üçüncü gününde. Bugün (18 Ocak 2023) Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, zirvenin açılışı kapsamında gerçekleştirilen programda konuştu.

Bu yıl 53’üncüsü düzenlenen zirve için bir kez daha Davos’ta bulunmaktan mutluluk duyduğunu belirten Guterres, WEF’in belirlediği “Parçalanmış Bir Dünyada İşbirliği” temasının, dünyada mevcut ikilemi ortaya koyduğunu söyledi.

Dünyanın birçok krizle karşı karşıya olduğuna ve son dönemde yaşanan ekonomik krize dikkati çeken BM Genel Sekreteri, “Dünyanın birçok bölgesi resesyonla karşı karşıya. Tüm dünya yavaşlama ile yüzleşiyor. En çok kadınları ve kız çocuklarını etkileyen, giderek derinleşen eşitsizlikler ile hızla artan yaşam maliyeti krizini görüyoruz” dedi.

Konuşmanın ardından sosyal medya hesabından da bir mesaj paylaşan BM Genel Sekreteri, “Nesillerdir görülen en ağır bölünme ve güvensizlik seviyeleri ile karşı karşıyayız. Davos’ta liderlerini barışı, sürdürülebilir kalkınmayı ve insan hakları geliştirmek için bölünmeler arasında köprü kurmaya ve işbirliğini yeniden sağlamaya davet ettim” dedi.

We are facing the gravest levels of geopolitical division and mistrust in generations.

At Davos, I urged leaders to bridge divides and restore cooperation to advance peace, sustainable development and human rights.

— António Guterres (@antonioguterres) January 18, 2023

‘Yeni salgınlara hazır değiliz’

Guterres, tedarik zinciri ve enerji alanında sıkıntılar yaşandığını, enflasyonla birlikte faiz oranlarının arttığını ve borç seviyelerinin savunmasız ülkeleri olumsuz etkilediğini aktardı. “Covid-19 hala ekonomileri zorlamaya devam ediyor” diyen Genel Sekreter, dünyanın gelecekteki muhtemel salgınlara yeterince hazırlanmadığını dile getirdi:

“Katlandığımız onca şeye rağmen, salgının küresel halk sağlığına yönelik etkilerini öğrenemedik. Yeni salgınların gelmesine karşın hazır değiliz.”

‘2.8C’lik artışa doğru gidiyoruz, sonuçları yıkıcı olacak’

İklim felaketiyle ilgili sorunlara da dikkati çeken Guterres, her hafta iklimle ilgili yeni bir korku hikayesinin ortaya çıktığını kaydetti.

Sera gazı emisyonlarının rekor seviyelerde olduğuna işaret eden Antonio Guterres, “Küresel sıcaklık artışını 1,5 derece ile sınırlandırma taahhüdü heba oluyor. Daha fazla önlem alınmazsa 2,8 derecelik bir artışa doğru gidiyoruz. Bunun sonuçları yıkıcı olacak, gezegenimizin bazı bölgeleri yaşanmaz hale gelecek. Bu birçok kişi için ölüm cezası. Ancak bir sürpriz değil, bilim bunu yıllardır açıklıyor” diye konuştu.

‘Gezegeni kavuran şirketlerden hesap sorulmalı’

Guterres, dünyanın önde gelen petrol şirketlerinin de katılım sağladığı zirvede, bu şirketlerin dünyayı onlarca yıl önce bile isteye bir iklim felaketine sürüklediklerini kaydederek, insanlığın hayatta kalma koşullarına ters düşen bir iş modelinden vazgeçmeyi reddetmekle suçladı.

ExxonMobil‘in 1970’lerden itibaren iklim değişikliği üzerinde yaptığı şaşırtıcı derecede isabetli araştırmaların yakın zamanda ortaya çıkmasına değinen BM Genel Sekreteri, şirketin en büyük ürünün “gezegenimizi kavurmak” olduğunu ifade etti.

Fosil yakıt şirketlerine eleştiriler yağdırmaya devam eden Guterres, büyük petrol şirketlerini, sigaranın kansere yol açtığını bilen tütün şirketlerine benzetti: “Tıpkı tütün endüstrisi gibi, onlar da kendi bilimlerini istismar ettiler. Büyük petrol endüstrisi, büyük yalanı pazarladı. Ve yine tıpkı tütün endüstrisine yapıldığı gibi, bu kişilere de hesap sorulmalıdır.”

BM Genel Sekreteri, şunları ekledi:

Günümüzde, fosil yakıt üreticileri ve bu üreticilere imkan sağlayanlar, iş modellerinin insanlığın hayatta kalmasıyla ters düştüğünü bilmelerine rağmen, hâlâ üretimi artırma yarışındalar. Bu çılgınlık bilim kurgudan çıkmış gibi de olsa, biliyoruz ki ekosistemin çöküşü su götürmez, bilimsel bir gerçektir.

‘Şirketlerin taahhütlerinin çoğu yeşil aklama’

Sıcaklıkların 1,5 dereceden fazla yükselmesinin önüne geçmek için küresel mücadeleye ivme kazandırmanın gerekliliği Davos toplantısının temalarından biriydi. Ancak BM başkanı, şirketlerin net sıfır karbona ulaşmak için yaptığı taahhütlerin çoğunun “yeşil aklama” olduğunu belirtti.

Uluslararası toplum tarafından kabul edilen iklim hedeflerine ulaşmanın özel sektörün tam katılımını gerektirdiğini belirten Sekreter, giderek daha fazla işletmenin net sıfır taahhütte bulunduğunu kaydetti:

Kıstaslar ve kriterler genellikle müphem veya şaibeli. Bu da düzmece hikaye tüketicileri, yatırımcıları ve denetçileri yanlış çıkarımlara itiyor. İklim hakkında yanlış bilgilendirme ve karışıklıklar üzerine kurulu bir kültürü besliyor. Ve de, yeşil aklamaya alabildiğine ön ayak oluyor.

BM Genel Sekreteri, şirket liderlerinin yıl sonuna kadar net sıfıra ulaşmak için güvenilir ve şeffaf planlar ortaya koyması gerektiğini söyleyerek, karbon kredilerine bel bağlamanın “gerçek” emisyon kesintileri anlamına gelmediğini de sözlerine ekledi.

Enerji krizi olsa da zamanla yarış devam ediyor

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin neden olduğu yükselen enerji fiyatları nedeniyle bazı ülkelerin pahalı gaz kullanımı yerine kömür kullanımını artırma yoluna gittiğine değinen Guterres, bu ülkeleri dünyanın karbon emisyonlarını azaltmak için zamana karşı yarıştığı konusunda uyardı:

1.5 derece limitini tutturmak için verilen savaş, içinde bulunduğumuz on yıl içerisinde ya kaybedilecek ya da kazanılacak. Bizim gözetimimizdeyken. Arkadaşlar, şu an söz konusu savaşı kaybetmeye doğru gidiyoruz. Birlikte hareket ederek emisyon açığını kapatmalıyız. Kömürü denklemden çıkarmalı ve yenilenebilir enerji devrimini güçlendirmeliyiz. Bunu, fosil yakıt bağımlılığına bir son vermek için yapmalıyız. Kaybedenin kendimiz olacağı bu doğaya karşı savaşı durdurmak için yapmalıyız.

Gelişmekte olan ülkelere kayıp ve zarar finansmanı sağlanmalı

Guterres, güvenin yeniden tesis edilmesi için “anlamlı iklim eylemi” gerektiğini söyleyerek, zengin ülkeleri, iklim krizinin yol açtığı acil durumla karşı karşıya olan gelişmekte olan ülkelere krizle başa çıkmaları için 100 milyar dolarlık iklim finansmanı taahhüdünü yerine getirmeye çağırdı:

Adaptasyon finansmanı iki katına çıkarılmalı. Ve en büyük karbon emisyonu üreticileri – yani G20 ülkeleri – 2020’li yıllarda 1.5 derece hedefini hayatta tutmak için daha fazla efor sarf etmelerini sağlayacak bir iklim birlikteliği paktında birleşmelidirler.

Ahlaki açıdan iflas etmiş finans sistemi

Dünyada çatışma, şiddet ve savaşların da yaşandığına vurgu yapan Guterres, Rusya‘nın Ukrayna‘yı işgalinin, sadece Ukrayna halkının tarifsiz acısına neden olmadığını, aynı zamanda bunun küresel yiyecek ve enerji, ticaret ve tedarik zinciri, nükleer güvenlik ile uluslararası hukuk alanlarında da derin küresel sonuçları olduğuna dikkat çekti.

‣ Davos Zirvesi, iklim protestolarıyla başladı

Küresel sorunların çözümünde birlikte hareket etmekten de çok uzak olunduğunu dile getiren Guterres, sistemle ilgili eşitsizliklerin toplumsal eşitsizlikleri artırdığını ve ahlaki açıdan iflas etmiş küresel finansal sistemin var olduğunu belirtti.

Mevcut sistemin, ihtiyaç sahibi ve savunmasız orta gelirli ülkelere borç yardımı ve ayrıcalıklı finansmanı sürekli olarak reddettiğine de işaret eden Guterres, tüm bu ayrılıkları aşmaları ve yeniden güveni tesis etmeleri gerektiğine dikkati çekti.

Genel Sekreter, yapılacak reformlarla adaletli bir küresel sistem inşa etmenin gerekliliğine vurgu yaparken, “Gelişmekte olan ülkelerin yoksulluğu ve açlığı azaltmaları, Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini ilerletmeleri için finansmana erişmesi gerekiyor” dedi.

‘Parçalanmış Bir Dünyada İşbirliği’

Bu yıl “Parçalanmış Bir Dünyada İşbirliği” temasıyla 53.’sü düzenlenen WEF’te liderlere “dünyanın karşı karşıya olduğu krizleri birlikte ele alma ve koordineli eylem planı geliştirme” çağrısı yapılıyor.

İsviçre’nin Davos kasabasında 16 Ocak’ta başlayan ve 20 Ocak’a kadar sürecek olan, birçok ülkenin ve uluslararası örgütün lideri ile iş dünyası temsilcilerinin yer alacağı forum, 130 ülkeden 50’si devlet/hükümet başkanı olmak üzere 2 bin 700’den fazla katılımcıyı bir araya getiriyor.

WEF’e bu yıl Türkiye’den resmi katılım yok. DEVA Partisi lideri Ali Babacan ise resmi olarak davet edildiği Davos’ta bulunuyor.