By 
Fakültenin Orman Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nuri Kaan Özkazanç, bölge halkını uyararak, “İklimin ılıman geçmesi, kar yağışının geç olması, bozayılarda kış uykusuna geçmede gecikme olduğunu gösterdi. Orman köylüleri ve işçilerimizin, mantar toplamaya gidenlerin olası bozayı karşılaşmasında dikkatli olmalarında fayda var” dedi.
Geçtiğimiz yüzyılda, küresel ortalama sıcaklık neredeyse bir derece arttı ve hala hızlı bir oranda artıyor. Küresel ısınma yüzünden canlıların çevresiyle kurduğu milyonlarca yıldır devam eden ve hassas bir dengede yürüyen ekosistem bozulduğundan, türler de tehlikeye giriyor.
Kış uykusuna yatan hayvanların döngülerinin bozulması da bu etkenlerden biri. Bu hayvanlar, mevsim döngülerinin bozulması yüzünden daha geç kış uykusuna yatıyor, daha erken uyanıyor; göç ve üreme takvimleri de bozuluyor.
2019’da yapılan bir çalışmaya göre, kışın minimum sıcaklıkların arttığı her bir santigrat derece için, ayılar yılda altı gün daha az kış uykusuna yatıyor. Çalışma, küresel sıcaklıklar artmaya devam ederken, yüzyılın ortalarında siyah ayıların yılda 15 ila 39 gün daha uyanık kalabileceğine işaret ediyor.
Uzmanlar, iklim değişikliği ayıların uyanık geçirdiği zamanı uzatabileceği ve doğal gıda kaynaklarını bozabileceğini belirterek, insanlar ve ayılar arasındaki ilişkinin daha da gerginleşebileceği uyarısında bulunuyor.
‣ Ayı ‘Arkadaş’ kış uykusuna hala yatamadı, 141 gündür göç edip yiyecek arıyor
‣ Rusya’da ayılar aşırı sıcaklıklar sebebiyle kış uykusuna yatamadı
‣ Bingöl Karlıova’da ayı ailesi görüntülendi: Peki ya kış uykusu?
‣ İklim krizi: Kars’ta boz ayılar kış uykusuna yatmadı, şehir çöplüklerinden besleniyorlar
Bartın’daki ‘Yaban hayatının fotokapanla belirlenmesi’ projesi kapsamında, fotokapanlarla izlenen ayıların da kış mevsimine rağmen kar yağışının olmaması ve hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi nedeniyle kış uykusuna geçemediği tespit edildi.
Doç. Dr. Nuri Kaan Özkazanç, 10 yıldır fotokapanla izleme yaptıklarını, bu kış bozayıların sayısında artış olduğunu belirterek şunları söyledi: “Bu yıl iklimin ılıman geçmesi, kar yağışının geç olması bozayılarda kış uykusuna geçmede gecikme olduğunu gösterdi. Küresel iklim değişikliğinin göstergesi olarak meydana geldiğini düşünüyoruz. Yaptığımız bu çalışmada şu anda çok sayıda bozayının sahada geçmiş yıllara göre daha yoğun olarak dolaştığını görebiliyoruz. Normalde kış ayı içerisinde bozayıları görmek mümkün ama yoğunluğun artması açıkçası bizi endişelendirdi”
Ayıların kış uykusuna geçtiğini düşünenleri uyaran Özkazanç, şu uyarıları yaptı: “Bu açıdan ormanda ilişkisi olan orman köylüleri ve orman işçilerimizin, özellikle mantar toplamaya giden vatandaşlarımızın olası bozayı karşılaşmasında dikkatli olmalarında fayda vardır. Olası karşılaşmada hayvanları, bozayıları rahatsız etmemek; onlardan mümkün olduğu kadar yavaş, sakin şekilde uzaklaşmak hayatları açısından oldukça önem taşımaktadır.
Bozayıların kış uykusuna yatma ve uyanma dönemlerinde çok aç oldukları, bu anlamda saldırgan oldukları unutulmamalıdır. Özellikle de yavrulu olan bozayılardan mümkün olduğu kadar uzak durulmasında fayda vardır. Bir de orman içerisinde böyle bir tehlikeyi hissedebiliyorsa bir insan, mümkün olduğu kadar fazla gürültü çıkararak, civardaki bozayıları rahatsız etmesi ve onlarla karşılaşmalarını engelleyecektir.”
Meyvelerin az olması nedeniyle bozayıların hayvansal besine yönelebileceğini de söyleyen Doç. Dr. Özkazanç, hayvanların beslenme sürelerinin uzadığına ve dolasıyla alanda daha fazla dolaştıklarına dikkat çekti:
” Normal şartlarda bozayılar yırtıcı hayvan statüsü içerisinde yer alırlar. Ancak bu ayılar hayvansal beslenmeden daha çok meyvelerle ve yemişlerle beslenmeyi tercih ediyorlar. Şu anda mevsim itibarıyla meyve ve yemişlerin daha az olduğunu biliyoruz hatta ayıların birçok bitkinin sulu kısımlarını da tükettiği düşünüldüğü zaman bozayıların da hayvansal besine yönelmeleri daha yüksek olabilir ve bu mevsim içerisindeki davranışlarında ise farklılıklar gözlemek mümkün olacaktır”
ozayılar koruma altında olan ve avlanması yasak olan türler arasında bulunuyor. Türkiye, taraf olduğu “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi”yle bozayıların korunmasını taahhüt etti.
Ayrıca bozayılar, Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) kapsamındaki türler arasında yer alıyor.
Comments