By 
Türkiye genelinde, ocak ayının ortalarına gelinmesine rağmen, birçok bölgede görülen yağış yetersizliği ve ortalamaların üzerindeki hava sıcaklığı alarm veriyor. Önümüzdeki hafta sıcaklıkların daha da artması, bazı bölgelerde 20 dereceye kadar çıkması bekleniyor.
Marmara Bölgesi ve İstanbul hafta sonunu soğuk geçirse de bugünden (pazartesi) itiraben ılık hava bekleniyor. Salı ve çarşamba ise İstanbul’da lodos kuvvetli ve o lodosla birlikte sıcaklıklar da artacak, yer yer 15 derece ve üzerine hatta 20 dereceye yaklaşacak.
Karadeniz Bölgesi de son yılların en kurak mevsimi geçiriyor. Ay sonuna kadar düzgün bir yağış beklenmeyen bölge, toplamda 15 günü yağışsız geçirecek.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü‘nün (MGM) verilerine göre, mevsim normali olarak beklenen soğuk ve yağışlı hava ise ocak ayının son haftasında gelecek. Ayın 26’sından itibaren yer yer kar yağışlarının başlayacağı kaydediliyor.
MGM, Doğu Akdeniz için ise sarı kodlu uyarı verdi. Mersin‘in doğusu, Adana, Hatay ve Osmaniye çevreleri, Kahramanmaraş’ın güneyi ile Gaziantep‘in ve Kilis‘in batı kesimlerinde gece saatlerinde başlayan yağışların, bugün akşam saatlerine kadar etkisini kaybetmesi bekleniyor.
Vatandaşlardan sel, su baskını ve ulaşımda aksamalar gibi olumsuzluklara karşı dikkatli ve tedbirli olunması istendi.
Aldanan ağaçlar çiçek açtı
İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, havaların mevsim normalleri üzerinde geçmesinden dolayı bitkilerin bahar geldiğini zannettiğini söyledi. Bu durumun mevsimlerin kaydığının göstergesi olduğunu belirten Prof. Dr. Tolunay, böyle giderse tarımın ciddi ölçüde zarar göreceği uyarısı yaptı:
‘Yalancı bahar’ın sıklığı arttı
“Normal şartlarda İstanbul’da kasım ayından sonra sıcaklıklar belli bir derecenin altına düşer. Aşağı yukarı 10 derecenin altına düştüğü zaman bitkiler kış uykusuna girer ama sıcaklıkların 10 derecenin üzerine tekrar çıkması durumunda bitkiler bahar gelmiş gibi bir durumla karşı karşıya kalırlar. Sıcaklık artışıyla birlikte yeniden tomurcuklarını patlatıp çiçek açarlar. Biz bu duruma ‘yalancı bahar’ adını veriyoruz. Son yıllarda daha sık karşılaşmaya başladık. Örneğin, 2021 yılının ocak ayında yine benzer bir durumla karşılaşmıştık. Ondan önce 2010 yılında bu olaya rastlamıştık. Dolayısıyla görülme sıklığı giderek daralmaya başladı. Eskiden 10 yılda bir görülürken artık 2-3 yılda bir görülüyor. ‘Yalancı bahar’ olayıyla karşı karşıya kalıyoruz. Bu duruma biz ‘gösterge’ diyoruz. Bitkilerin zamanından önce çiçek açması gibi olaylar daha sık görülmeye başlıyorsa, rekorlar kırılıyorsa, bu rekorlar daha yakın zamanlar içinde kırılıyorsa bunlar iklimlerin değiştiğinin göstergesidir” dedi.
Ağaçların erken çiçek açmasının hasadı olumsuz yönde etkilediğini dile getiren Prof. Dr. Tolunay şunları anlattı: “İstanbul’da aralık ve ocak aylarında sıcaklık ortalama 10 santigrat derecenin üzerine çıkmıştı. Yine benzer bir olayı görüyoruz. Bu, don zararları olarak adlandırdığımız zararlara neden oluyor. Bitkiler hala kış uykusuna yatmadıkları için organlarında su olduğu için sıcakların anî olarak düşmesi bitkilere öldürücü etkiler yapabilir. ‘Yalancı bahar’ düşen sıcaklıklarla birlikte tarımsal üretimin azalması anlamına geliyor, bu durum ekonomiye kadar yansır. Son 72 yılın en sıcak aralık ayıydı, bir rekor kırılmıştı. Ocak ayının ilk haftasında da bu sıcaklık artışları devam etti, ortalamanın çok üzerinde sıcaklıklar vardı.”
Prof. Dr. Tolunay, mevsimlerde kaymaların başladığını anlatarak, şunları söyledi:
“Ciddi bir kuraklık var. Türkiye’nin büyük bir çoğunluğunda yağışlar azaldı. Fırtınalar, orman yangınları gibi doğa olaylarıyla daha sık karşılaşacağız. Mevsimler kaymaya başladı. Geçen sene de bunu görmüştük, kış daha geç gelmiş aralık sonuna kadar kar yağmıştı. Buna benzer mevsimler arası geçişlerin daha hızlı olduğunu görüyoruz. Bahar mevsimlerinin kısaldığını kış mevsiminden doğrudan yaz mevsimine geçildiğini görüyoruz. İlkbaharda olması gereken yağışlar olmadığı zaman bitkilerin gelişimi yavaşlıyor, tarım bitkileri boylanamıyor. Bu mevsim kaymaları başta tarım olmak üzere bütün sektörleri yakından etkiliyor.”
Barajlar boşaldı, nehirlerin su seviyesi düşüyor
Ocak ayının ortalarına gelinmesine rağmen yeterli yağışın olmayışı ve yüksek sıcaklıklar nedeniyle barajlarda doluluk oranların düşmesi de endişeleri artıyor.
Türkiye’nin en uzun nehri Kızılırmak‘ta kuraklık sebebiyle su seviyesi büyük ölçüde azaldı. Nehir yatağında da adacıklar ortaya çıkarken, bölgede yaşayan emekli öğretmen Mustafa Durmuş, “Irmağın debisi iyice düştü. Kaç yıldır böyle bir kuraklık görülmedi” dedi.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) yayınladığı üç aylık kuraklık haritası ise eylül, ekim, kasım ve aralık aylarında Türkiye’nin farklı yerlerinde değişen oranlarda kuraklık yaşandığını gösteriyor.
Marmara, İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu bölgelerinde kuraklık düzeyinin olağanüstü ve şiddetli kuraklık düzeyinde olduğu görülüyor. MGM’nin kuraklık haritasında yüzde 60 oranında kuraklıktan etkilenen İç ve orta Anadolu bölgesinde şiddetli ve orta derecede kuraklığın ekilen tahılın çimlenmesini geciktirdiği üniversitelerin raporlarına yansımıştı.
Türkiye Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal da geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, önümüzdeki aylarda beklenen yağışın gelmemesi durumunda tarımsal faaliyetlerin ciddi şekilde zarar göreceğini belirtmişti.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum da 5 Ocak’ta Twitter hesabından yaptığı paylaşımda “Bu tablo umut vermiyor” demişti.
Son dönemde Türkiye’nin farklı noktalarındaki barajlarda doluluk oranlarının düştüğü görülüyor.
İstanbul’daki barajların doluluk oranı 10 Ocak tarihi itibarıyla yüzde 31.65 seviyesinde. Son 10 yılın aynı tarihteki doluluk oranlarıyla karşılaştırıldığında bu, son 10 yılın en düşük ikinci oranı.
Ankara’daki aktif doluluk oranı ise yüzde 18.18.
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi büyük kentlerin su rezervlerini yorumlarken şunları söyledi: “İstanbul’da barajlarda aktif doluluk oranı geçen yıl aynı tarihte yüzde 16,5 oranından daha az, şu andaki doluluk oranı yüzde 33,3. Hiç su gelmemesi halinde 3,5 aylık ihtiyacımızı karşılayacak su rezervi var. Ankara bu konuda daha şanslı. Geçen yıla göre yüzde 10,7 oranında daha fazla var, doluluk oranı yüzde 18,9. Barajlara su gelmemesi halinde tüm içme suyu talebini 6 aydan daha fazla karşılayacak kapasitemiz var. İzmir’de yüzde 19,1 doluluk oranı var; hiç su gelmemesi halinde 7 aylık suyumuz vaz. Bursa’da yüzde 16,5 maalesef, hiç su gelmemesi halinde 2 ayı karşılama kapasitesi var.
Türkiye’nin kışlık sebze ve meyve ihtiyacının önemli kısmının karşılandığı Akdeniz kıyıları ve özellikle Çukurova yöresi de şiddetli kuraklıktan etkilenen yerler arasında. Çukurova’da çiftçilerin sebzeleri kış ayları başından itibaren sulamak zorunda kalırken; buğday, arpa, yulaf gibi hububat ekili alanlarda da sulanmaya başlaması dikkat çekiyor.
Comments