3 Şubat 1959’da saat 00.55’de, pilot koltuğunda 21 yaşındaki Roger Peterson’un oturduğu “Beechcraft 35 Bonanza” tipi tek motorlu bir charter uçak, üç yolcusu ile beraber Clear Lake Iowa’dan havalandı. Bu uçuş için kişi başı 36 dolar ödeyen üç yolcu, Minesota’da yapılacak “Kış Dans Partisi”ndeki gösterilerine yetişmeye çalışan ünlü Rock & Roll yıldızları Buddy Holly, Ritchie Valens  ve “Big Bopper” olarak da bilinen J.P.Richardson idi.

1950’ler, müziğin önemli değişim süreçlerinden geçtiği yıllardı. Müzisyen bir aileden gelen Buddy Holly, henüz lisedeyken ilk grubunu kurmuş ve kendine müzik idolü olarak Elvis Presley’i seçmişti ve onun konserlerinde açılış grubu olarak çıkıyorlardı. Çok geçmeden “Rock & Roll” müziğin önemli figürlerinden biri olan Holly’nin, “That’ll be The Day” adlı şarkısı hem Amerika’da hem de İngiltere’de liste başı olmayı başarmıştı.

16 yaşından iken lise grubu Silhouettes ile tanınmaya başlayan gitarist ve besteci Ritchie Valens ise bir Meksika halk şarkısı olan “La Bamba”yı rock ritmi ile yorumlayarak İspanyolca Rock & Roll’un Amerika’daki öncüsü olmuştu. Ön yüzünde kolejdeki sevgilisi Donna Ludwig için yazdığı “Donna” adlı şarkısı ve diğer yüzünde “La Bamba”’nın bulunduğu single’ı 1 milyondan fazla satarak Altın Plak almıştı.

Müzik kariyerine şarkıcı ve besteci olarak başlayan J.P.Richardson da Texas Radyosu’nda çalışıyordu ve “The Big Bopper” takma adı ile tanınan bir müzisyendi.

Bu üç müzisyeni hayatlarının son yolculuklarında birleştiren “Winter Dance Party” turnesi olmuştu. 23 Ocak’ta başlayan turnede hava koşullarına hiç uygun olmayan ve ısıtma sistemi çalışmayan bir okul otobüsü ile kilometrelerce yolculuk yapan müzisyenler, Clear Lake Iowa’daki konserlerinden sonra oldukça yorulmuşlardı. Buddy Holly bir sonraki durakları Minnesota’ya uçakla gitmeye karar vermişti ve uçağı aslında kendisi ve grubu için kiralamıştı ama hasta olan Ritchie Valens, yazı tura sonucunda uçakta kendine bir koltuk edindi. Şanslı olduğu söylenemezdi.

‘Müziğin öldüğü gün’

Uçak, kalktıktan kısa bir süre sonra kalkış kulesi ile irtibatını kaybetti. Sabah saatlerinde uçağın enkazına ulaşıldığında, talihsiz müzisyenler ve genç pilotun şiddetli çarpmadan oluşan travmadan dolayı hayatlarını kaybettikleri görüldü.

O sırada 13 yaşındaki Don McLean, bu trajik ölümlerin müzik tarihinde bir dip not olarak kalmasına izin vermeyecekti, ama bunun için 12 yıl geçmesi gerekiyordu.

1971 yılında, yeni albümü için Amerika’yı ve dönemin olaylarını anlatan büyük bir şarkı yapmak istiyordu ve bunu farklı bir şekilde yapmayı seçmişti. 8.5 dakika süren destansı şarkısına  hayranı olduğu ve ölümünden dolayı büyük üzüntü duyduğu  Buddy Holly’nin dramatik kazasını anlatarak başladı. O sabah okula gidip arkadaşlarına radyodan duyduğu haberi söylediğinde onların haberi önemsemediğini hatırlıyordu. McLean ülkenin, bu kaybın ne denli önemli olduğunu anlaması için zaman geçmesi gerektiğini söylemişti.

Sanatçı, Rock& Roll müziğin bu üç önemli yıldızının kaybı için şarkısında trajik bir de metafor kullanmıştı.

“The day the music died” (Müziğin öldüğü gün)

Don Mclean, kendisiyle 2020 yılında yapılan söyleşide, Amerika’nın entelektüel ve politik olarak iyiye gitmediğini ve müziğin de buna paralel bir yön izlediğini  ifade etmişti. Buddy  Holly’nin hikayesi ile başlayan şarkısında,  1959’daki kazadan sonra ülkesinde yaşanan ve hafızasında yer eden olayları imalar ve metaforlar kullanarak anlatmıştı. Ama birkaç istisna haricinde sözlerin tam olarak ne manaya geldiğini söylemek istemiyordu.

“Nerdeyse konuşulamayacak şeyler yakalamak istedim. Bu tarif edilemez”  demişti.

‘Soytarı’dan diğer herkese: Göndermeler manzumesi

McLean’e göre şarkının orijinalliği aslında sözlerinde değil, yapısındaydı. Onun deyimiyle şarkı folk, rock & roll ve eski moda popüler müziğin mükemmel bir karışımıydı. Slow giriş, şarkının pop kısmıydı, daha sonra nakarat bölümünde ise şarkı rock & roll’a dönüşüyordu. Şarkının folk öğesi ise kıtalar arasında nakaratın tekrarlanmasıydı.

McLean hikaye içerisinde, dinleyicinin kolaylıkla bazı artistlerle özdeşleştirebileceği karakterler çizmiş ve onlara ironi ile yaklaşmıştı. Şarkıdaki “James Dean’den aldığı ödünç kotla”, ”Senden ve benden gelen bir sesle şarkı söyleyen” ve “Kral aşağı bakarken onun taçını çalan soytarı ” cümlelerinde, “Jester” (Soytarı ) olarak tanımladığı kişinin Bob Dylan olduğu neredeyse hiç kuşkuya yer bırakmayacak kadar açıktı ama McLean bunu hiçbir zaman kabul etmedi.

“The Freewheeling Bob Dylan” adlı albümün kapağında Dylan, James Dean’inkine benzeyen kırmızı bir ceket giymişti.  “Senden ve benden gelen ses”, Dylan’ın stili olan folk müziği tanımlıyordu ve “Kral” lakaplı Elvis Presley’in “taçını çalması” benzetmesi ile Dylan’ın müziği ile başlayan değişimin, Rock & Roll’un yerini alması ima ediliyordu. Ayrıca, Dylan şarkılarında joker, soytarı ya da palyaço kelimelerini de sık sık kullanırdı.

Dylan dışında şarkıda kimler yoktu ki…Beatles’dan, Rolling Stones’a, The Byrds’den, Janis Joplin’e, Joan Baez’den Pete Seeger’a kadar birçok ünlü, imalar ve benzetmelerle satır aralarında yerlerini almışlardı. Şarkıda Kennedy suikasti ve Küba füze krizine de göndermeler olduğuna dair spekülasyonlar vardı.

Şarkının adı da Amerika’nın refah ve gururunun sembolü olan “Elmalı Turta”yı referans alıyordu.

“American Pie”, 69’uncu sıradan girdiği Bilboard Listesinde sadece sekiz hafta sonra ilk sıraya yerleşti ve dört hafta zirvede kaldı. 50 yıl boyunca “Bilboard’da liste başı olan en uzun şarkı” ünvanını korudu ve 2021’de yerini Taylor Swift’in 10 dakikalık şarkısı “All To Well”e bıraktı.

Sırlar açıklanacak mı?

Madonna’nın şarkıya 2000 yılında yaptığı cover da Bilboard’a girmeyi başardı ama yedi yıl sonra BBC 6 tarafından bugüne kadar yapılmış en kötü cover ilan edildi. Müzik endüstrisinde çok önemli bir figür olarak tanımladığı Madonna’nın şarkıya bir cover yapmasından çok memnun olan Don McLean,”Tanrı bana çok şey hediye etti, ama ilk defa bir Tanrıçadan hediye aldım” diyecekti.

Don McLean, şarkı sözlerindeki imalarını ve benzetmelerini açıklamak konusunda hep ketum davrandı ve bunu dinleyicilerin yorumlamasını istediğini söyledi. Şarkının orijinal el yazısı sözleri açık arttırmada 1.2 Milyon dolara alıcı buldu.

“American Pie” 20.yüzyılın hem en başarılı hem de en çok tartışılan şarkılarından biri olarak tanımlanıyor.

Bakalım Don McLean, Paramount Pictures tarafından çekilen ve yeni vizyona giren 2022 yapımı “The Day The Music Died ”adlı filmde, ikonik şarkısının sırlarının ne kadarını açıklayacak ?

Kaynakça

• Walker R., Don Mc Lean On the tragedy behind American Pie, 22.10.2020
• Nepales S., Don Mc Lean opens up on his classic song ‘American Pie’documentary ‘The Day The Music Died’, 25.07.2022
• Songfacts, American Pie
• Youtube, The Day The Music Died:Buddy Holly, Ritchie Valens and the Big Bopper
• Youtube, The Day The Music Died: What really happened
• Wikipedia, The Day The Muisc Died, Buddy Holly, American Pie,Ritchie Valens,Big Bopper,