Son Avrupa Birliği (AB) mevzuatı, bazı yasa koyucuların yerel topluluklar için daha fazla koruma talep etmesine rağmen, blok genelinde kritik hammaddelere yönelik madencilik faaliyetlerine kapıyı açıyor.
AB hükümetleri dün (18 Mart), sosyal ve çevresel kaygılar karşısında yeşil teknolojileri geliştirmek için Avrupa’daki yurt içi madenciliğe ve kritik hammaddelerin çıkarılmasına yeşil ışık yaktı.
Avrupa Komisyonu tarafından Mart 2023’te önerilen Kritik Hammaddeler Yasası (CRMA), Çin de dahil olmak üzere yabancı oyunculara olan bağımlılığı azaltmak ve Avrupa Yeşil Mutabakatı‘nı hayata geçirmek amacıyla arz çeşitlendirmesini sağlamak için tasarlandı. AB; yasanın da dahil olduğu yol haritası sayesinde 2050 yılına kadar karbon nötr olmayı planlıyor.
Euronews‘in aktardığına göre, CRMA kapsamında, yeşil ve dijital geçişin yanı sıra savunma ve uzay endüstrileri için de 34 kritik ve 17 stratejik ham madde “kritik” olarak belirlendi. Yeni yasa, AB’nin yıllık hammadde tüketimi için üç hedef belirliyor: Yüzde 10’u yerel çıkarım için, yüzde 40’ı AB’de işlenecek ve yüzde 25’i geri dönüştürülmüş malzemelerden çıkacak.
Yeni yasaya göre, çıkarma projeleri en fazla 27 ay, geri dönüşüm ve işleme projeleri ise 15 ay içinde izin alacak.
‘Önemli mallar üreten’ küçük işletmeler için
Avrupa Parlamentosu’ndaki yasama dosyasının eşbaşkanlığını yapan AP üyesi Henrike Hahn (Almanya/Yeşiller), CRMA’nın rüzgar türbinleri, güneş panelleri, elektrikli araçlar ve bilgisayar çipleri gibi “önemli mallar” üreten “sanayi ve küçük ve orta ölçekli işletmeler için acil olarak ihtiyaç duyulan” malzemeleri sağlayacağını söyledi.
Ancak Hahn, üzerinde anlaşmaya varılan metinde, konseyin direnişi nedeniyle, maden çıkarma sahalarının yakınında bulunan toplulukların bu tür madenciliğe rıza verdiğinin “açıkça belirtilmemesi”nden üzüntü duyduğunu belirtti: “Ayrıca, bazı zorlu tavizler vermemiz gereken korunan alanlarla ilgili olarak daha güçlü hükümlerin olmasını da umuyorduk. Bununla birlikte CRMA, çevresel yasal çerçevenin herhangi bir hükmünü açık bir şekilde değiştirmiyor ki bu bizim için kırmızı çizgi olurdu.
Parlamentodaki yasama dosyasının eş başkanlığını yapan Milletvekili Cornelia Ernst (Almanya/Sol) da nihai sonucun Avrupa Parlamentosu‘nun talimatı kadar “iddialı” olmadığını söyledi ve parlamentonun “bağımlılıkları azaltma” ihtiyacını kabul ederek yurt dışı kaynaklar ve bunları yeri madencilikle dengelemek konusunda “karışık duygular”ı olduğunu ifade etti.
Ernst, “Ekskavatörler Avrupa’da ve başka yerlerdeki stratejik projeler için çalışmaya başladığında, kaçınılmaz olarak sosyal karışıklıklar ve çevresel etkiler olacak. O zaman kritik hammaddelere ilişkin yasanın gerçekten ne kadar sağlam olduğunu göreceğiz” diye ekledi.
AB’nin Belçika Başkanlığını temsil eden Flaman Ekonomi ve Yenilik Bakanı Jo Brouns, yeni yasanın “bağımlılıkların getirdiği zorlukları” “stratejik özerkliğe” dönüştürmeye yardımcı olacağını söyledi: “Bu yasama kanunu madencilik sektörümüzü güçlendirecek, geri dönüşüm ve işleme kapasitelerimizi artıracak, yerel ve kaliteli işler yaratacak ve sektörümüzün dijital ve yeşil geçişlere hazır olmasını sağlayacak.”
Avrupa Endüstriyel Mineraller Birliği (IMA-Avrupa) genel müdürü Roger Doome ise, CRMA’nın kapsamının “ayrım yapılmaksızın tüm ham maddeleri kapsayacak şekilde” genişletilmesi gerektiğini söyledi ve ulusal veya bölgesel izin makamlarının insan kaynaklarının “ izin prosedürlerini daha hızlı sağlamasını istedi.
Komisyon; Şili, Grönland, Ukrayna, Kanada ve Ruanda ile ortaklıklar imzaladı. Tedarik çeşitliliğini sağlamak için maden zengini devletlerle anlaşmalar yapan AB Komisyon, şu anda Norveç ile görüşmelerde bulunuyor.
Komisyon başkanı Ursula von der Leyen’e göre blok, geçen hafta Grönland’ın Nuuk kentinde “temiz enerjiye, kritik hammaddelere ve becerilere yatırım yapmak” için yeni bir ofis açıldığını duyurdu.
