ABD Başkanı Joe Biden, binlerce yeni yüksek kaliteli iş yaratırken ülkenin iklim hedeflerine ulaşmasına yardımcı olacağını öne sürdüğü yeni “temiz hidrojen” projelerine milyarlarca dolarlık fon sağlanacağını duyurmak için geçen cuma günü cuma günü Philadelphia’daki bir deniz terminalini ziyaret etti.

Delaware Nehri kıyısındaki bir rıhtımda, nakliye konteynırlarının arasında konuşan Biden, programı ekonomik ve iklim platformlarının kritik bir parçası olarak konumlandırdı: “Bugün yaptığımız yatırım çocuklarımız ve torunlarımız için olacak. Bugünkü duyuru dönüşüm niteliğinde.”

İnside Climate News’in aktardığına göre, İkisi Pensilvanya‘da olmak üzere ülke çapındaki yedi hidrojen merkezine 7 milyar dolara kadar hibe sağlanacak proje, başkanın iklim gündeminin şimdiye kadarki en büyük girişimini ifade etse de tartışmalar yarattı.

Pek çok iklim kampanyacısı ve politika uzmanı, yeni bir temiz hidrojen endüstrisinin, iyi tasarlanırsa çelik ve gübre üretimi ve havacılık gibi düşük karbon alternatifleri olmayan sektörlerden kaynaklanan kirliliği azaltmada önemli bir rol oynayabileceğini söylüyor. Ancak aynı uzmanlardan bazıları, uygun önlemler alınmadan hidrojenin daha fazla kullanılmasının aynı zamanda iklim hedeflerine zarar verebileceği ve fosil yakıtlara olan bağımlılığı artırabileceği, hükümete ise potansiyel olarak yüz milyarlarca dolarlık sübvansiyonlara mal olabileceği konusunda uyarıyor.

Çevre Savunma Fonu‘ndan ABD iklim politikası direktörü Morgan Rote, “Bunu doğru yapmamız gerçekten çok önemli” dedi. Duyurunun, geçen yıl Kongre tarafından yürürlüğe konulan vergi indirimiyle birlikte teknolojiye muazzam miktarda kamu parası aktaracağını ekleyen Rote, “Raydan çıkmamızın birçok yolu var” diye konuştu.

Rote ve diğer uzmanlar, yönetimin hidrojen merkezleri hakkında yeterli bilgiyi henüz kamuya açıklamadığını söylüyor. Hatta bir analize göre bazı merkezlerin Enerji Bakanlığı’nın kendi “temiz hidrojen” tanımına uymaması bile mümkün:  “Doğru amaç ve hedeflere sahip görünüyorlar. Ancak projelerin aslında bununla ne ölçüde uyumlu olduğunu bilmiyoruz.”

Nasıl üretilecek, nerede kullanılacak?

Biden’in açıklamasına göre  endüstrilerin, üniversitelerin ve yerel ve eyalet hükümetlerinin bir birleşimi tarafından desteklenen ülke geneline dağılmış yedi merkezde 2030 yılına kadar yılda yaklaşık 3 milyon metrik ton hidrojen üretilmesi hedefleniyor; bu da Biden yönetiminin hedefinin üçte birini oluşturuyor. Yönetim, bu merkezlerin sonunda yılda 25 milyon metrik ton iklim kirliliğini ortadan kaldıracağını, bunun da yaklaşık 5,5 milyon otomobilin emisyonuna eşdeğer olduğunu söyledi ancak uzmanların bu tahmini değerlendirmesine olanak sağlayacak yeterince ayrıntı verilmedi.

Emisyon azaltımlarının toplamı nispeten küçük olsa da (ülkenin yıllık 6 milyar metrik tonun üzerindeki toplamının yüzde 1’inden az), bu merkezlerin amacı teknolojiyi test etmek ve daha büyük bir endüstri için bir model sağlamak. Bu çaba başarılı olursa, yeni üretim vergisi kredisi, temiz hidrojen projeleri inşa eden şirketlere on yıl içinde onlarca, hatta yüz milyarlarca dolarlık çok daha fazla destek sağlayabilir.

Hidrojenin iklim hedeflerini karşılamaya yardımcı olup olmayacağı sorusunun yanıtı, yakıtın nasıl üretildiği ve nerede kullanıldığıyla ilgili, bazıları son derece teknik olan bir dizi soruya bağlı olacak.

Hidrojen iklim kirliliği yaratmadan yanıyor, bu da birçok uygulamada fosil yakıtların yerini alabileceği anlamına geliyor. Ancak bunu üretmek, onu diğer moleküllerden (genellikle doğal gazdaki metandan veya sudan) ayırmayı gerektiriyor. Her iki süreç de büyük miktarda enerjiye ihtiyaç duyuyor. Onu “temiz” ve “yeşil” kılmak için enerjinin rüzgar veya güneş enerjisi gibi düşük emisyonlu bir kaynaktan gelmesi gerekiyor. Birçok petrol ve gaz şirketi, hidrojenin metan gazından ayrılması sırasında ortaya çıkan karbondioksit emisyonlarını yakalayıp depolayacak ekipmanları da kullanmaya çalışıyor.

Açıklanan yedi merkezden en az üçü doğal gaz ve karbon yakalamayı kullanacak. Pek çok bilim insanı ve iklim savunucusu, “mavi hidrojen” olarak adlandırılan bu maddenin üretilmesinin , emisyonları anlamlı bir şekilde azaltmada başarısız olacağı ve hatta bazı koşullar altında iklim kirliliğini artırabileceği konusunda uyardı . Sorunlardan biri, 20 yıllık bir süre boyunca karbondioksitten 86 kat daha fazla ısıyı hapseden bir sera gazı olan metandan oluşan doğal gaz sızıntılarından kaynaklanıyor. Doğal gazın sondajı ve hidrojen tesisine verilmesinden kaynaklanan sızıntılar çok yüksekse, bunlar karbon emisyonlarını yakalamanın ve fosil yakıtları hidrojenle değiştirmenin faydalarından daha ağır basabilir.

Bir diğer soru ise şirketlerin karbon yakalama konusunda iddia ettikleri başarıyı elde edip edemeyecekleri. Şu ana kadar mavi hidrojenin gerçekten temiz olarak nitelendirilmesi için gerekli olan yüksek CO2 seviyelerini ortadan kaldıracak ticari ölçekli bir proje yapılmadı .

“Mavi hidrojen” fosil yakıt şirketlerini iştahlandırıyor

Karbon yakalama teknolojisini eleştiren Enerji Ekonomisi ve Finansal Analiz Enstitüsü, geçen ay yayınlanan bir raporda, bakanlığın mavi hidrojen emisyonlarına ilişkin kendi modellemesinin hatalı olduğu konusunda uyardı . Tespit ettikleri sorunlardan biri, departmanın modellemesinin metan sızıntılarının çoğu bilimsel çalışmanın önerdiğinden önemli ölçüde daha düşük olduğunu varsaymasıydı.

Hazırlanan projeler, özel sızıntılar hakkında bilgi sağlamak yerine bu varsayılan varsayımları kullanırsa, gerçek emisyonları önemli ölçüde yüksek olduğunda çalışmaların “temiz” ve “yeşil” eşiğini karşılıyormuş gibi görünmesine neden olabilir.

Enerji Bakanlığı ise başvuru sahiplerinin projelerine özel metan sızıntıları hakkında bilgi vermelerinin gerekip gerekmeyeceğine ilişkin soruyu yanıtlamayı reddetti.

Oysa, projeler metan sızıntılarını temizleyebilse ve saldıkları karbondioksitin neredeyse tamamını yakalayabilse bile, doğal gaz için daha fazla sondaj ve hidrolik kırılmayı teşvik edecek; bu süreçler, daha az gelişmiş yerlerde yaşayan insanlar için bazı kanser türlerinin artması gibi daha yüksek sağlık sorunlarına da yol açabilir.

En büyük mavi hidrojen tekliflerinden biri, Houston yakınlarındaki Baytown rafinerisi ve petrokimya kompleksinde büyük bir tesis kurmayı planladığını söyleyen ExxonMobil‘den geldi . Exxon, Enerji Bakanlığı tarafından 1,2 milyar dolara kadar ödül alan Körfez Kıyısı hidrojen merkezinin arkasındaki Chevron‘un da aralarında bulunduğu şirketler konsorsiyumunun bir parçası. Devasa doğal gaz varlıklarına sahip petrol şirketleri hidrojen teknolojisine hükümet yatırımı yapma fikrinin büyük destekçileri haline geldi.

Söz konusu merkez, sera gazı emisyonları söz konusu olduğunda özellikle sorunlu olabilir çünkü ülkenin en yüksek metan sızıntısı oranlarından bazıları yakınlardaki Permiyen Havzası‘nda bulunuyor. Körfez Kıyısı merkezinin bir sözcüsü, doğal gazını nereden alacağı, beklenen metan sızıntısı oranlarının ne olacağı veya Enerji Bakanlığı’na belirli veriler sağlayıp sağlayamayacağı veya bunun yerine ulusal verilere mi güveneceği hakkındaki sorulara yanıt vermedi.

Proje sahipleri aynı zamanda yenilenebilir enerji kullanarak hidrojen üreteceğini belirtse de birçok yerel çevre grubu bu haberlerden hoşnutsuz.

Koruma Seçmenleri Birliği‘nin bir kolu olan Chispa Texas‘ın program direktörü Elida Castillo şunları söyledi: “Bugünkü hidrojen merkezleri duyurusundan son derece hayal kırıklığına uğradık. İklim krizinin kabul edilmesini takdir etsek de, bizi buraya getiren aynı sektörlere fayda sağlayan ve şüpheli emisyon azaltımları sağlayan girişimleri destekleyemeyiz. Halihazırda sağlığımıza ve çevremize yönelik maliyetlerin yükünü üstlenen ön cephedeki topluluklarımız, bunun yerine bu 7 milyar doların alıcısı olmalıdır; Kongre vergi mükelleflerinin bu paralarını yanlış yönlendirdi.”

Appalachian‘da da bir hidrojen merkezi kuran bir grup şirkete yaklaşık 1 milyar dolar ödül verildi . Grup karbon yakalama ve doğal gaz da kullanacak. Hub’ın sözcüsü Arria Hines, ürettiği her kilogram hidrojen için 1,15 kilogram karbondioksit eşdeğeri emisyonun “üretim ağırlıklı ortalamasına” ulaşacağını söyledi.  Bu da onu bakanlığın “temiz” tanımının veya kilogram hidrojen başına 4 kilogram CO2 eşdeğerinin çok altına yerleştiriyor.

Hidrojen ve karbon yakalamayı eleştiren bir savunuculuk grubu olan Ohio River Valley Enstitüsü‘nde kıdemli araştırmacı Sean O’Leary, Appalachian merkezinin emisyonları azaltmanın “ne en etkili ne de en düşük maliyetli yolu” olduğunu belirtiyor.

Biden yönetimi ise merkez parasının üçte ikisinin yenilenebilir elektrik kullanılarak üretilen “yeşil hidrojene” gideceğini söylüyor.  Ancak yeşil hidrojenin bile riskleri var. Örneğin projeler temiz enerjiyi elektrik şebekesinden uzaklaştırırsa, fosil yakıtlı enerji santralleriyle karşılanacak talebi artırabilir ve aslında emisyonları daha da yükseltebilir.

Nükleer enerji de kullanacaklar

Üstelik iki projede de hidrojen üretmek için nükleer enerjiden elde edilen elektriği kullanmayı planlanıyor.

Ayrıca üretim türünün ötesinde elde edilen hidrojenin kullanımı da aynı derecede önemli olabilir. Bazı araştırmalar, örneğin evleri ısıtmak için hidrojen kullanmanın veya enerji santrallerinde yakmak için doğal gaz boru hatlarına karıştırmanın, rüzgar veya güneş enerjisiyle üretilen elektriği kullanmaktan çok daha az etkili olacağını ve enerji maliyetlerini artırabileceğini gösterdi.

Yedi merkezden dördü hidrojeni enerji sektöründe kullanmayı planladıklarını söylerken, ikisi onu ısıtma için kullanmayı planladıklarını söylüyor.

Hidrojen merkezleri, iklim etkilerinin ötesinde, Biden yönetiminin, kirletici endüstrilerden en çok zarar gören ve fosil yakıt sektöründe işlerini kaybeden insanların yaşamlarını iyileştirmeye yardımcı olmak için temiz enerjiye geçiş kullanma yönündeki belirttiği hedefleri için bir test olacak.

Örneğin Appalachian merkezi, çoğu kömür topluluklarında olmak üzere 21.000’den fazla iş yaratacağını söyledi. Ancak birçok topluluk buna soru şüpheyle yaklaşıyor. Rote, “Toplum katılımının ve topluluk korumalarının miktarı, projelerin başarısı için gerçekten çok önemli olacak” diyor: “Bunlar olmadan projeler sağlık ve çevresel açıdan gerçekten adil olmayan etkiler yaratabilir. Mevcut su kaynaklarını kesintiye uğratacak şekilde hava kirliliğinin kötüleşmesi potansiyeli var.”