Çeşme‘deki turizm projesine karşı doğa savunucuları Alaçatı‘da bir araya geldi. TMMOB-İKK, İzmir TTB, İzmir Barosu ve Çeşme Çevre Platformu’nun düzenlediği “Çeşme talan rant projesine hayır” toplantısı 130’a yakın kuruluş ve sivil toplum örgütünün katılımıyla gerçekleştirildi.
Çeşme Alaçatı Sulak alanında 16 Nisan’da düzenlenen toplantıya İzmir eski Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, CHP İzmir İl Başkanı Deniz Yücel, CHP Milletvekilleri Murat Bakan, Tacettin Bayır, Kamil Oktay Sındır, Musa Çam ve birçok siyasetçi iştirak etti.
Ev sahibi olarak toplantıyı Çeşme Çevre Platformu sözcüsü Dr. Ahmet Güler açtı, TMMOB, İzmir Tabipler Odası adına İKK sözcüsü Aykut Akdemir, İzmir Barosu Adına Av. Sinan Balcılar, Ömer Turgut Erlat, Av. Sehrazat Mercan konuştu.
‘Niyetleri sadece bol bol rezidans’
Çeşme Esnaf Odası Başkanı Osman Köfüncü, Çeşme Kent Konseyi eski başkanı Ömer Önal’ın söz aldığı ve moderatörlüğünü Çevre Mühendisleri Odası’ndan Helil İnay Kınay’ın yaptığı toplantıda merkezi yönetimin “Çeşme Projesi” eleştirildi. Toplantıda şu ifadelere yer verildi:
“Turizm Bakanı bölge halkı ile şeffaf bir proje süreci sürdürdüğünü söylüyor. Yerel halka, çiftçilere gerçek turimcilere hiçkimse bir şey sormadı, bunların niyeti sadece bol bol rezidans, daire yapıp milyon dolarlara satmak, rant ve talandır”
TMMOB temsilcileri ise süreci başından beri yakınen takip ettiklerini, Kanal İstanbul projesinin ikiz kardeşi olan Çeşme Projesi’nin kendilerine danışılmadan sürdürüldüğünü, projenin Yarımada’nın tüm doğal yapısını bozacağını, yaşam alanlarını yok edeceğini belirterek açtıkları davanın sürdürüleceğini açıkladılar. Toplantıda ayrıca şunlar konuşuldu:
“Çeşme Turizm Projesi kandırmacası altından henüz doğası tam olarak bozulmamış, muhteşem doğal güzelliklere sahip, hala tarımın yapıldığı, hala denizlerin temiz olduğu bölgeyi, Antalya, Kuşadası, Marmaris, Bodrum gibi beton ve yaşanılmaz bir alanlar haline çevirerek rant elde etmek. Ülke kalkınma modeli sadece inşaat olan siyasi irade Çeşme’yi de kurban ediyor.”
‘Kamu yararı yok, çevre tahrip edilecek’
Toplantıda Çeşme’ye yapılmak istenen Turizm Projesi’ne ilişkin olarak şunlar aktarıldı:
“2019’da Cumhurbaşkanlığı‘nın tek bir kararnamesi ile 16 bin hektar arazi, (Yüzde 98’i hazine arazisi) ‘Çeşme Turizm Projesi’ kandırmacası altında ranta, talana açılmaya çalışılmakta. Bu çerçevede çevreciler Danıştay 6. Dairesi’ne dava açtı. Mahkeme bilirkişi heyeti 25 Mart tarihindeki sonuç raporunda Bakanlığın Çeşme Turizm Projesi için, ‘Kamu Yararı yoktur, çevre tahrip edilecektir, yaşam alanları yok edilecektir’ görüşüne yer verildi.”
TMMOB tarafından söz konusu toplantıda turizm projesinin geçmişine ilişkin de bilgiler verildi. Açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
“2020’de İzmir Büyükşehir Belediyesi‘nce yapılan ‘ ‘nda ve İzmir Büyükşehir Belediyesi ile Peyzaj Araştırmaları Derneği‘nin 2019’da ‘İklim Değişikliğine Dirençli Kentler için Bir Çerçeve: Yeşil Odaklı Uyarlama Kılavuzu‘nda yer alan analizlere ve 2050 ile 2100 yılları arasındaki iklim senaryolarına göre, Çeşme İzmir’in kırılgan olan ilçeleri arasında raporlanmıştır.
Ayrıca ‘ortalama toprak sıcaklığı artışı, buharlaşma artışı, toprak nemi azalışı, ardışık kurak günler, toplam yağış miktarından azalış, sıcak hava dalgası gün sayısında artış’ faktörlerine göre Çeşme ve çevresi (yarımada) riskli bölgeler arasında gösterilmiştir.
Proje detaylı olarak incelendiğinde; ormanlık alanlar, kıyılar, sit alanları, tarım alanları, sulak alanlar, önemli doğa alanları ve meraların üstün kamu yararı anlayışı ile bütüncül olarak korunması esasından uzak, yarımadanın eşsiz doğal güzelliklerini ve ekosistemini tahrip edici nitelikte olduğu açıkça görülmektedir.
‘Ekolojik felakete sebep olacak’
Tarımsal ürünler niteliklerini sadece toprakta değil, ekosistemden de alır. Bu nedenle bölgedeki Sakız Enginarı, Çeşme Sakızı, Çeşme Anasonu önemli değerlerimizdir. Bölgede yetişen Çeşme Kavunu daha yeni coğrafi işaret almıştır. Bu alanda yapılacak her türlü müdahale, ekosistem ve tarımın bütünlüğünü olumsuz etkileyecek, habitatın ve sayısız canlı türünün ölümüne sebep olacaktır. Bu kadar hassas bir alanda bu projenin hayata geçmesi ekolojik felakete sebep olacak bir karardır.
Turizm ile kalkınma hedefini; Turizm Teşvik Kanunu kapsamında rant projelerinin planlanması şeklinde öngören’, tarımsal destekleri her geçen yıl azaltan, tarımı ve sanayiyi dışarıya bağımlı kılan, özellikle iklimsel krizin bu derece tırmanışta olduğu süreçte doğayı sömürülmesi gereken bir meta olarak gören bu aklı gayet iyi tanıyoruz.
‘Parsel parsel ihale’
Bu akıl ilk adımını, ‘Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi’nin Eylül 2019’da Resmi Gazete’de ilan edilmesi ile atılmıştı. Bu adımı, merkezi iktidar ile yerel yönetim temsilcilerinin bir araya geldiği bilgilendirme toplantıları izlemiş, arada bölgenin sınırları yeniden belirlenmişti. Toplantıların ev sahipliği ise bakanlık tarafından İzmir Ticaret Odası’na verilmişti. Bunun gerekçesi de Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un yakın zamanlı açıklamasında ortaya çıkacaktı: Proje ‘parsel parsel ihale edilecek’ti. Tüccarlıkta deneyim önemliydi ve sayın bakan, bunu en iyi kendinden biliyordu.
2020’de, ‘Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi’ için ortada bir proje bile olmadığı, sadece okul kitaplarındaki turizm için yapılan tanımların hedeflendiği ortaya çıktı. İstihdam sağlanacaktı, turizm 12 aya çıkarılacaktı, film platoları ve golf sahaları ile uluslararası rakipler ile rekabet edilebilecek, sağlık turizmi ile de dünyaya sağlık dağıtılacaktı. Kamuoyunun ikna olması mümkün değildi ama bakanların, belediye başkanlarının, ticaret ve sanayi odalarının yöneticilerinin yüzü gülüyordu. Ne de olsa, yarımadanın daha büyük bir yağmaya açılması ihtimali bir kez dillendirilmişti.
‘Yıkımın boyutu örtülebilsin diye proje allanıp pullandı’
Başlandı hazırlıklara… ‘Çeşme Projesi’ni meşrulaştırabilmek için, sürece üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları dahil edildi. Yağmanın ve yıkımın boyutu örtülebilsin diye, rötuşlar öne çıkarıldı. Proje allanıp pullandı ve makyajlar yapıldı.
20 yıllık iktidarı boyunca, cumhuriyetin kazanımlarını yok etmek için uğraşanlar Çeşme projesinde, ‘Cumhuriyet Köyü’ kurarken karşımıza çıktılar. İçten içe, cumhuriyetin sadece o köyde yaşamasını isteyenler, kurulacak olan o köye ‘Dinler Bahçesi’ eklemeyi de unutmadılar. Ne de olsa, onlara göre pazarlanamayan bir cumhuriyet yaşayamazdı, nitelikli bir pazarlama için de dinin ticarete de alet edilmesi şarttı.
Eğitim sistemini yerle bir eden, Köy Enstitüleri dendiğinde kulaklarını tıkayanlar, ülkenin dört bir yanında eğitimi özelleştiren ve neredeyse İmam Hatipler dışında devlet okulu bırakmayanlar, Çeşme projesi içerisinde tarımı destekleyen ‘Green School‘ kuracaklarını açıkladılar. Bu okuldaki çocukların, doğayı ve ekosistem konusunda bilinçlendirileceğini eklediler. ‘İçerik hiçbir şey, biçim her şeydir’ diyenler, Çeşme projesi ile hedef tahtasına konulan doğayı ve ekosistemi, maket haline getirip okulda korunabileceğine inanmamızı istediler.
‘Ekmek yoksa golf oyna’
Ülkemizde yağ kuyrukları oluşurken, doğalgaz ve elektrik faturaları ödenemez hale gelmişken, temel ihtiyaç maddelerindeki fiyat artışları takip edilemez durumdayken, projede yapılması hedeflenen, tüketeceği su miktarı Kutlu Aktaş Barajı‘nın ortalama üretim kapasitesi düzeyinde olan 20 golf sahası için heyecan duymamazı beklediler. Böylece, dünya tarihine yeni bir yaklaşım kazandırdılar: Ekmek yoksa golf oyna!
Yetinmediler… Ülkemizin doktorlarına bilet kesip, ülke dışına yollamak isteyenler, Çeşme Projesi kapsamında, sağlık turizmi amaçlı sağlık köyü kurulmasından söz ettiler. Proje sonrasında, ‘Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi’ne halkımızdan kimsenin giremeyeceğini, ‘parsel parsel’ ihale edilecek alanlar sonrasında ülkemize ait bir toprak kalmayacağını düşünmüş olmalılar ki utanmak ne kelime, bunda bir çelişki görmediler. Herhalde Çeşme projesindeki hastanelerde çalışan doktorlar, ülke dışında çalışıyor kabul edilebilirdi onlar için.
Ne yazık ki Çeşme projesinde, her şey, burada aktarıldığı gibi oluyor. Eksiği var, fazlası yok! Cümlelerimizin içerdiği ironi, trajedi ve komedi, tam da bu yüzden. Ülkemizin mesleki birikimini temsil eden meslek kuruluşlarının, böyle bir metni kaleme almasının nedeni de, maruz kaldığımız bu ‘gerçeklik’.
Yoksa aklı başında olan, ülkesine ve halkına karşı sorumluluk duyan herkes, ‘Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi’ sınırları hakkında açılan davada hazırlanan bilirkişi raporunda belirtilen gerçeklere;
- ‘doğal, kültürel ve tarihi değerlerin korunması gerektiğine,
- kısa erimli finansman sorunlarının giderilmesi amacı gerçekleştirilen arazi sunumlarının kamusal kaynak israfı olduğuna,
- doğanın tahribatının insanlığın yıkımı anlamına geleceğine,
- tüm üst ölçekli planlarda ‘Çeşme Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi’ ilan edilen alanın yapılaşmaya/kullanmaya/geliştirilmeye kesinlikle açılmaması gereken nitelikteki koruma alanları kapsamında kaldığı değerlendirmesine,
- projenin hazırlanmasında ciddi gerekçelere dayanmayan ‘gerekçe raporları’ oluşturulduğuna,
- proje alanının tamamının halka kapalı hale getirileceğine,
- yaşanacak doğa yıkımının geri döndürülemez olduğuna,
- proje sonucunda gelecek nüfusun su kaynaklarını ve altyapıyı tamamen yetersiz bırakacağına,
- tarım topraklarının yok edildiğine’
hak verecektir.
Ne demişti, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, ‘Bu bir Çeşme projesi değil, Ege Turizm Merkezi‘nin Çeşme etabı.’ O halde, yapılacak olan da bellidir:
Ege’yi de ülkemizi de yaşatmak için, Çeşme Projesi derhal iptal edilmelidir.
Kentimize dönük bu saldırılar sadece belli kurumların konusu değildir. İşte bu yüzden bu alanda bölgemizdeki … (imzacı sayısı) Meslek Odası, Sivil Toplum Kuruluşu, Sendika, Çevre Örgütleri, Kent Konseyleri, Kooperatif, Dernek, Platform yani bu toprağın, bu havanın, bu suyun sevdalıları, geleceğimizi tehlikeye atacak rant projelerine karşı, yapılan ve yapılacak tüm hukuksuzluklara inat, hukukun ve yaşam hakkının üstünlüğünü savunarak omuz omuza mücadele etmeye söz verdik.
Çeşme Yarımadası’ndaki ekolojik yıkım geri dönülemez bir noktaya ulaşmadan, bu yıkımın acilen durdurulması konusunda yetkili kurum/ kuruluşları sorumlu davranmaya, bu talan projesinden vazgeçmeye çağırıyoruz. Yaşam destek sistemi olarak görülmesi gereken bu alanlara sahip çıkmak, iyileştirmek ve korumak yerine tüm bu ekosistemlerin sağlığını geri döndürülemeyecek şekilde bozabilecek mega proje istemiyoruz. Aksi takdirde, bu kararların altında imzası bulunanlar, gelecekte yaşanacak olası kuraklık, trafik ve koku sorunlarında, ‘doğal afeti’ gerekçe gösteremezler. Çünkü yaşanacak her türlü sorunun faili bizzat kendileridir! Danıştay 6. Dairesini Bilirkişi Raporu’nun dikkate alarak doğadan, havadan, sudan, topraktan yani yaşam hakkının kutsallığı üzerinden karar vererek kararı iptal etmesini istiyoruz.”
