By 
Geçen hafta plastikten yakıt üretmenin iklime, sağlığa ve çevreye olan zararlarından bahsetmiştik. Konu önemli ve istismara oldukça açık olduğu için bu hafta da plastikten yakıt üretme girişimlerinin ne denli riskli ve zararlı olduğundan bahsetmeye devam edelim.
Yakıt üretmenin fosil yakıtlardan azade bir forma sokulması hem iklim değişikliği hem de sağlıklı bir çevre için şart olduğunu herhalde söylemeye gerek yok. Bunun yanında yakıt üretimini fosil yakıtlardan bağımsız hale getirmek ekonomik olarak da oldukça faydalı bir iş.
4- Plastikten yakıt üretmek milyarlarca doların boşa harcanması demek!
Plastikten üretilen yakıtların düşük ve öngörülemez kalitesi nedeniyle, kimyasal geri dönüşüm ve plastikten yakıt üretme teknolojilerinin işletilmesinin ekonomik olarak faydasız olduğu aşikârdır. Bu tür teknolojilerin sahip oldukları yüksek teknolojileri nedeniyle arıza profilleri de oldukça masraflıdır. Kaldı ki diğer ülkelerde kurulu bulunan bu tür tesislerin bu bağlamdaki arıza geçmişleri pek parlak değildir. Bu arızalar devasa yangınları, şiddetli patlamaları ve beraberinde de büyük mali kayıpları içermektedir. GAIA‘nın 2017 yılında yayınladığı, Atık Gazlaştırma ve Piroliz: Atık Yönetimi için Yüksek Risk, Düşük Verim Süreçleri başlıklı çalışma, saydığımız nedenlerle kapatılan veya iptal edilen projelere toplamda 2 milyar ABD doları yatırım yapıldığını belirtmektedir. Yani çöpe atılan 2 milyar dolar.
Plastikten üretilen yakıtın pazar rekabet gücü de diğer enerji alternatiflerine göre oldukça zayıftır. Çünkü plastikten yakıt üreten tesisler petrol rafinerilerine kıyasla nispeten daha az miktarlarda sıvı yakıt üretir ve ürettikleri ürün kalitesi kurulu bulunan sisteme ve hammaddedeki değişikliklere göre değişiklik göstermektedir. Bu da bu ürünleri yakıt piyasasında rekabetçi olamayan bir konuma sokmaktadır. Siz yakıt üretirsiniz ama alacak kimseyi bulamayabilirsiniz. Olan da sizin 15 megavat çıkışlı bir piroliz tesisi için yatırdığınız 8.000 ile 11.500 dolar arasında değişen sermaye maliyetinize olur ki bu da çöpe para atmak anlamına gelmektedir.
Üretimi ucuz, yok etmesi pahalı
Plastik gibi ucuz ve problemli bir malzemede ısrar etmek, plastikten yakıt üretme teknolojilerinin de ana nedenlerinden biridir. Çünkü ortaya çıkan çöp sorununun bu tür yöntemlerle ortadan kaldırılabildiği algısı oluşturulabilirse, o zaman plastik tüketiminin azaltılması gerektiği gerçekliği de bertaraf edilmiş olacaktır. Plastiğin ucuz ve kullanışlı olmasını sağlayan şeyler elbette ki onun üretiminde ona kazandırılan özelliklerdir. Bu özellikler de boyalar, stabilizatörler ve diğer katkı maddeleri ile sağlanmaktadır. Bunların hepsi plastiğin kullanım sonrası yeniden değerlendirilmesinde problem teşkil eden özelliklerdir.
Bunun yanında kullanım amacına bağlı olarak içerisine konulan materyalden kalan kalıntıların da kirletici olduğunu ve bu kirleticilerin temizlenmesi, ayıklanması, parçalanması ve çıkarılması gerektiğini, bunun için de altyapı oluşturmak gerektiğini unutmamak gerekir. İşte tüm bu alt yapı için harcanan milyarlarca dolar aslında ucuz plastik ambalajların ve ürünlerin varlığını haklı çıkarmak için yapılan yatırımlar anlamına gelmektedir. Bir de buna bu atıkların ayrı toplanamadığı ya da yeterince ayrıştırılamadığı bir atık yönetim alt yapısını eklersek işte o zaman ortaya karışık plastik çöp sorunu çıkar ki karışık plastik çöp de, bu tür tesislerin yakıta dönüştürmek için en fazla masraf yaptıkları çöp türü olacaktır.
Neden mi bunu anlatıyorum? Çünkü atıktan yakıt efsanesi hep bu işe yaramayan çöplerin dönüştürülmesi üzerinde reklamlaştırılmaktadır. Yani size yakıt yapacağız dedikleri işe yaramaz karışık çöp, aslında bu tür tesislerin de pek arzu etmedikleri çöp türüdür. O halde yine yönelim daha az kirlenmiş pet su ve benzeri şişelere doğru değişecektir.
Plastikten yakıt üretme amacıyla tercih edilen bazı yöntemler katalizör olarak rutenyum (Ru) ve platin (Pt) gibi nadir elementleri gerektirir. Hatta bu elementlere o kadar fazla ihtiyaç duyulur ki yüz binlerce ton plastik atığı işlemek için gereken miktar, şu anda Dünya’da sahip olduğumuzdan çok daha fazladır.
5- Plastikten yakıt üretimi aşırı plastik üretiminin devamı anlamına geliyor
Bir önceki yazıda da belirtmiştim; plastikten üretilen yakıtları yakmak ile fosil yakıtları yakmak arasında herhangi bir farklılık söz konusu değildir. Aslına bakarsanız fosil yakıtın kendisini alıp doğrudan yakıt yapmak plastik haline getirip sonra da onu kullandıktan sonra yakıta dönüştürüp yakmaktan daha z karmaşık ve daha da ucuzdur. Çevresel etkisi bile daha azdır.
Ancak burada fosil yakıtın kendisinin çevresel zararını düşündüğümüzde iki kötü yöntem arasında bir kıyas yaptığımızı unutmamamız lazım. Plastikten yakıt üretildiğinde “Bakın işte çöp değil bu ham madde ve heba olmuyor, bunu biz yakıta dönüştürüyoruz” propagandasından hareketle daha fazla plastik üretilmesi teşvik edilir ve bu da almamız gereken önlemlerden en zarurisi olan plastiği azaltma stratejilerinden bizi uzaklaştırır. Bu da beraberinde daha fazla plastikten yakıt üretim tesisi kurulmasının önünü açar ve bu tesislerin çalışması için de düşük kaliteli plastiklerin daha fazla üretilmesi ve satılması gerekir. Bu da aslında daha az ekolojik ayak izi olan alternatiflerin gündemden düşmesine neden olur. Yani tam anlamıyla bir kapan.
Plastikten yakıt üretilmesini destekleyen ulusal ve uluslararası şirket, lobi grubu ve vakıflar aynı zamanda en fazla plastik üreten şirketler ve onların uzantılarıdır. Yani ortada ciddi bir kandırmaca ve aldatmaca var. Bu şirket ve grupların çöpten yakıt ya da enerji üretilmesine ihtiyacımız olmadığını bildiklerini de unutmamak lazım. Asıl amaç plastik üretiminde sürdürülebilirlik. Bunu da her türlü mücadele alanını gasp edip karmaşık hale getirmekle yapmaya çalışıyorlar.
Plastikten türetilen yakıt, fosil yakıttan başka bir şey değildir ve bu nedenle de ihtiyacımız olan sıfır emisyonlu gelecek planlarıyla uyumlu değildir. Bu yakıtlar mevcut dezavantajlarından arındırılıp teknolojik ve ekonomik olarak başarılı hale getirilseler bile, yine de sahip oldukları karbon ayak izini yitirmeyecekler. Zaten bu amaçla kullanılan çöpün gazlaştırılması ve pirolizi gibi yöntemler hem yüksek enerji ihtiyaçları hem de finansal uygunsuzlukları nedeniyle otuz yılı aşkın bir süredir de başarılı olamamışlardır. Bu nedenle, atıktan yakıt üretme girişimlerinin yakın zamanda birdenbire başarılı, ekonomik ve avantajlı yöntemler olmaları pek olası değildir.
Biliyoruz ki plastik kirliliği krizi ve iklim değişikliği için sihirli tek bir çözüm yöntemi ne yazık ki yoktur. Ancak karar vericiler ve yatırımcılar, ülke çapında toplum temelli bir atık önleme, plastik azaltma, ayırma ve toplama ve yeniden kullanım yaklaşımlarını desteklerlerse bu tekil çözüme en yakın çözümü de inşa etmiş oluruz. Sıfır atık denilen yaklaşım da ancak o zaman başarılı olur.
Comments