Arjantin‘de yapılan devlet başkanlığı seçimlerinin ikinci turunu, aşırı sağcı libertaryen Javier Milei kazandı. Eski ABD Başkanı Donald Trump‘a hayranlığı ile bilinen eski televizyon ünlüsü, seçim sürecinde “çılgın vaatleri”yle dikkati çekmişti.
Oyların yüzde 55.69’unu alan Milei’nin zaferinin, Güney Amerika‘nın en büyük ikinci ekonomisini öngörülemeyen ve potansiyel olarak çalkantılı bir geleceğe götüreceği yorumları yapılıyor.
Peronist” ittifakı adayı ve mevcut Ekonomi Bakanı Sergio Massa ise oyların yüzde 44,17’sini alarak, ikinci sırada kaldı. Yenilgiyi kabul eden Massa, rakibini kutladı ve yaptığı açıklamada Arjantin halkının “başka bir yol” seçtiğini söyledi.
Katılım oranının yüzde 76 olarak belirlendiği seçimlerin ardından, Milei, başkent Buenos Aires‘teki kampanya merkezinde destekçilerine seslenerek, “Bugün Arjantin’in tekrar inşası başlıyor” dedi ve seçim zaferini “mucize” olarak niteledi.
Arjantin’in yeni başkanı, konuşmasında ülkenin artan enflasyon ve yaygın yoksulluktan oluşan “trajik gerçekliği” ile mücadele etmek için “köklü değişiklikler” sözü verdi. Ayrıca uluslararası topluma da bir mesaj gönderdi: “Arjantin, dünyada asla kaybetmemesi gereken yere geri dönecek.”
İddialı vaatler
10 Aralık’ta göreve başlayacak olan Milei, kampanya sürecinde gündeme getirdiği ‘çılgın vaatleriyle” de tartışma konusu olmuştu.
Milei, kampanyası sırasında göreve gelince Arjantin Merkez Bankası‘nı kapayacağını ve ülkenin para birimini pesodan dolara çevireceğini söylemişti. Ayrıca yeni Devlet Başkanı, zarar eden tüm devlet şirketlerini de özelleştireceğini vaat etmişti.
Çevre, sağlık ve eğitim bakanlıklarını kaldırmak istiyor, iklim inkarcısı, kürtaj karşıtı
Brezilya’nın eski aşırı sağcı lideri Jair Bolsonaro‘yu da akla getiren politikalarıyla Milei, silah kontrollerinin gevşetilmesini de öneriyor. Ayrıca sağlık sistemini özelleştirmek, vergileri ve kamu harcamalarını büyük oranda azaltmak; sağlık, eğitim ve çevre bakanlıklarını kaldırmak ve organ nakli yasalarını gevşetmek gibi vaatleri de bulunuyor.
Milei, aşırı sağcı benzerleri gibi iklim krizini reddediyor. Seçim konuşmalarında iklim değişikliğinin “sosyalist bir yalan” olduğunu söylemişti.
Kampanyasında sıklıkla muhafazakar politikalar dile getiren Milei, ülkedeki birçok genç arasında da Arjantin’in daha sağa kayacağı konusunda endişe yaratmış durumda. Trump’ın uyguladığı çeşitli politikalar için sevgisini sık sık dile getiren Milei, kürtaja da karşı olduğunu söylemişti. Kürtaj, Arjantin’de 2020’de yasallaştı.
Yeni başkan ve yardımcısı olacak Victoria Villarruel ülkedeki 1976-1983 diktatörlüğü döneminde işlenen suçlar konusundaki fikir birliğini sorguluyor. Bu, söz konusu dönemde yakınlarını kaybedilen milyonlarca Arjantinlinin tepkisini çekmişti.
Milei’in birçok lakabı da var. Ona destekçileri olumlu, muhalifleri ise olumsuz anlamda ‘El Loco’, yani ‘deli’ diyor. Kendisi için sıkça kullanılan diğer iki lakap da sıkça tartışılan saç stili nedeniyle “peruk” ve seçim kampanyası boyunca elektrikli testereyi sembol olarak kullanması nedeniyle “Testere adam”.
Tv ünlüsü
Javier Milei, aslında bir televizyon ünlüsü. Geçmişte bir televizyon programında ekonomi yorumları yapan yeni başkan, bu programdaki şovmen tavrıyla biliniyordu. Bir dönem The Rolling Stones cover grubunda da yer alan 53 yaşındaki Milei, kampanyası boyunca elektrikli testereyi bir sembol olarak kullanmış; bunun bürokrasi ve harcamayı “kesmeyi” sembolize ettiğini söylemişti.
Aşırı sağcılar sevinçli, solcu liderler tepkili
Milei’nin zaferi, kampanyasını destekleyen ve göreve başlama törenine katılma sözü veren Brezilya’nın eski başkanı Jair Bolsonaro da dahil olmak üzere küresel aşırı sağın diğer önemli figürleri tarafından sevinçle kutlandı. Bolsonaro, X’e yazdığı yazıda “Güney Amerika’da umut bir kez daha parlıyor” diyerek “dürüstlük, ilerleme ve özgürlüğün” zaferi olarak adlandırdığı zaferi övdü.
Eski ABD başkanı Donald Trump “Bütün dünya izliyordu! Seninle gurur duyuyorum. Ülkenizi tersine çevirecek ve Arjantin’i gerçekten yeniden harika yapacaksınız” dedi.
Zaferi X‘in sahibi Elon Musk tarafından da kutlandı: “Arjantin için refah önde”.
Milei’nin “yozlaşmış bir komünist” olarak defalarca hakaret ettiği Brezilya’nın solcu cumhurbaşkanı Luiz Inácio Lula da Silva ise mesafeli bir sosyal medya paylaşımında Milei adını anmadan “Demokrasi halkın sesidir ve her zaman saygı duyulması gerekir. Yeni hükümete başarılar ve başarılar diliyorum. Arjantin harika bir ülke ve saygımızı hak ediyor” dedi.
Kolombiya‘nın solcu başkanı Gustavo Petro, Arjantin’de aşırı sağın kazandığını vurguladı; “Latin Amerika için üzücü” değerlendirmesi yaptı.
Milei’nin solcu muhalifleri de organ satışını yasallaştırmak, Arjantin’in en büyük iki ticaret ortağı olan Brezilya ve Çin ile bağları kesmek ve bir düzineden fazla bakanlığı kapatmak gibi radikal fikirleri olan birinin seçilmesi karşısında şoke olduklarını ve büyük üzüntü duyduklarını açıkladı.
‘Bu seçim çaresizlik kokuyor’
Wilson Merkezi‘nin Arjantin Projesi başkanı Benjamin Gedan ise Milei’nin zaferinin büyüklüğünü tek bir kelimeyle açıklayabileceğine inandığını söyledi: Çaresizlik:
“Bu oylama çaresizlik kokuyor. Pek çok Arjantinli, statükonun felaket olduğunu bildikleri için bilerek ekonomik çıkarlarına karşı oy kullandı. Ve mevcut maliye bakanının makul bir şekilde yanıt olabileceğine inanmak için hiçbir neden yoktu. Bu büyük bir kumar ama tamamen mantıksız değil.”
Gedan, bu kadar radikal ve deneyimsiz bir siyasi yabancının seçilmesinin Arjantin’i keşfedilmemiş sulara sürüklediğine de işaret etti: “Gerçek risk, Arjantin’in ekonomiyi radikal bir şekilde dönüştürme girişiminde erimesidir. Bu, kitlesel toplumsal huzursuzluk, sendikaların ulusal grevleri, potansiyel siyasi şiddet ve demokratik kurumlara yönelik baskılar gibi görünebilir. Eğer Arjantin’e yönelik maksimalist vizyonunu agresif bir şekilde sürdürürse oldukça karanlık bir senaryo ortaya çıkacak.”
