By 
Türkiye, Haziran 2023’te Almanya ve Polonya‘yı geride bırakarak Avrupa‘nın en büyük kömür yakıtlı elektrik üreticisi oldu.
Ayrıca yılın ilk yarısında Almanya’nın ardından Avrupa’nın en büyük ikinci kömür üreticisi olarak ilk kez Polonya’dan daha fazla kömür enerjisi üretti.
Birleşik Krallık merkezli enerji düşünce kuruluşu Ember‘den alınan verilere göre, Türkiye’nin yılın ilk yarısındaki kömür üretimi, en az 2018’den bu yana yılın ilk altı ayındaki en yüksek toplama ulaştı. Bu durum, yıllarda Almanya, Polonya ve Avrupa’nın çeşitli yerlerinde görülen kömür yakıtlı enerji üretimindeki istikrarlı düşüşlerle çelişiyor.
Kaynak: Ember
Reuters’ta yayımlanan bir köşe yazısına göre, Türkiye’nin kömür yakıtlı elektrik üretiminden kaynaklanan emisyonlar da 2023’ün ilk yarısında 44 milyon ton karbondioksit ve eşdeğeri gazları aşarak yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
Kaynak: Ember
Türkiye’nin bu dönemdeki emisyonları, aynı dönemde Polonya’nın 39 milyon tonluk emisyon seviyesini aştı ve böylece Türkiye, Güney Avrupa‘daki en büyük kömür kirliliği kaynağı konumuna geldi ve yakında bölgedeki endüstriyel emisyonların ana merkezi olan Doğu Avrupa‘yı da gölgede bırakabilir.
‣ Rapor: Avrupa’nın kömür kullanımı düşüyor
‘Net ivme’
Türkiye’nin kömür yakıtlı elektrik üretimindeki istikrarlı yükselişi, son 10 yılın dokuzunda 2022 sonu itibarıyla 20,49 gigawatt’a ulaşan kömür üretim kapasitesi ile paralellik gösteriyor.
Türkiye’nin kurulu kömür kapasitesi 2018’den bu yana yüzde 9’dan fazla arttı. Öte yandan aynı dönemde Almanya’da yüzde 15, İtalya‘da yüzde 20, Romanya‘da yüzde 44 ve Çekya‘da yüzde 14’ten fazla düşüş görüldü. Avrupa’nın kömüre en bağımlı ekonomisi olan Polonya bile 2018’den bu yana ılımlı bir net kapasite düşüşü gördü.
Kaynak: Ember
Ayrıca Türkiye nadir bir yol izleyerek, Avrupa’nın diğer yerlerinde kömür kullanımında yaşanan neredeyse evrensel düşüşe kıyasla, 2023’ün ilk yarısında kömürün elektrik üretim bileşimindeki payını yaklaşık yüzde 36’ya çıkardı.
‣ Ember: Türkiye’nin elektrik üretimi için kömür ithalatı 2022’de iki katına ulaştı
‘Gaz kullanımındaki düşüş, temiz enerji hedeflerini baltalıyor’
Türkiye, artan kömür bağımlılığı açısından yalnız bir yolda ilerliyor gibi görünse de, son yıllarda rüzgar ve güneş kaynaklarından üretimde yüzde 80’in üzerindeki artış gibi temiz enerji geliştirmede önemli ilerlemeler kaydetti.
Hatta Türkiye’nin tüm yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi 2018’den bu yana yüzde 40 artarken, fosil yakıtlardan elektrik üretimi bu dönemde yüzde 8’den fazla düşüş gösterdi.
‣ ‘Temiz enerji 2025’e kadar AB’nin Rus enerjisine bağımlılığını yüzde 66 azaltabilir’
Ukrayna’nın işgali, gazın enerji bileşimindeki payını düşürdü
Ancak, gazdan elektrik üretimi, çoğunlukla bu dönemde gaz fiyatlarındaki küresel artışlara ve Rusya‘nın geçen yıl Ukrayna’yı işgalinin ardından gaz akışlarındaki yakın zamanlı kesintilere bağlı olarak, 2018’den 2022’ye kadar yüzde 18 düşüşle fosil yakıttan elde edilen üretimindeki düşüşün büyük bölümüne tekabül etti.
Buna karşılık, bu durum Türkiye’deki kamu hizmetlerini üretim bileşimini değiştirmeye zorlayarak 2017’de 37 olan gazın bileşimdeki payını geçen yıl yüzde 23’e düşürdü.
Türkiye’deki kamu hizmetleri, gazdan üretilen dağıtılabilir baz yük gücündeki kaybı telafi etmek adına kömür kullanımının üretim bileşimindeki payını artırmak zorunda kaldı. Kömürün enerji bileşimindeki payı 2017’de yaklaşık yüzde 32 iken 2022’de yüzde 34’ün üzerine çıktı.
Türkiye, küresel ekonominin büyük kısmının COVID-19 kısıtlamaları nedeniyle durma noktasına geldiği 2020’nin ortalarından beri kaydedilen en düşük seviyesinde olan gaz yakıtlı üretimini telafi etmek için kömür üretiminde gaza bastığından, kömürün payı bu yılın haziran ayında yaklaşık yüzde 37’ye yükseldi.
‣ Türkiye’nin eski iklim başmüzakerecisi: Kömür kullanımı artabilir
‘Kömürün payı, sıcak dalgası nedeniyle daha da artabilir’
Ülkenin güneyi ve batısında yaşanan ve önemli miktarda güç tüketen klimalara yönelik ani talep artışı tetikleyen uzun süreli bir sıcak hava dalgası nedeniyle genel güç talebi arttıkça, kömürün payı daha da artabilir.
Kömür yakıtlı üretimdeki daha fazla artış, kısa vadede Türkiye’yi kömür üretimi açısından Polonya’nın daha da önüne geçirebilir ve potansiyel olarak Avrupa’nın en büyük kömür kullanıcısı olan Almanya ile aradaki farkı daha da daraltabilir.
Ancak Enerdata‘ya göre uzun vadede Türkiye enerji sektörünü karbonsuzlaştırmak ve enerjide daha dışarıya daha az bağımlı hale gelmek için 2035 yılına kadar güneş enerjisi kapasitesini beş kat ve rüzgar tedarik kapasitesini üç kat artırmayı hedefliyor.
Bu, Türkiye’nin enerji sisteminde kömür kullanım ivmesini baltalayacak ve potansiyel olarak Türkiye’nin yanızca geçici bir süre için Avrupa’nın başlıca kömür tüketicilerinden biri olmasıyla sonuçlanacak.
Comments