By 
Düşünce kuruluşu Ember tarafından bugün yayınlanan Avrupa Elektrik Görünümü raporu, Avrupa‘da kömür üretiminin kış başlangıcından bu yana dört aydır düştüğünü ve 2022 enerji krizinin ardından kömüre dönüş tehdidini çürüttüğünü ortaya koyuyor.
AB’nin rüzgar ve güneş enerjisi 2022’de AB elektriğinin beşte birini (yüzde 22) üreterek ilk kez gazı (yüzde 20) geride bırakırken, kömürden elektrik üretiminin payı yüzde 16 oldu.
Raporda Ember Veri Analizi Başkanı Dave Jones, “Avrupa enerji krizinin en kötüsünden kaçındı” dedi ve ekledi:
“2022’deki şoklar kömür enerjisinde sadece küçük bir dalgalanmaya ve yenilenebilir enerjilere yönelik büyük bir destek dalgasına neden oldu. Kömürün yeniden yükselişe geçmesi korkusu artık sona erdi.”
Avrupa’nın elektrik dönüşümünün enerji krizinden “her zamankinden daha güçlü” çıktığını savunan yazarlar, özellikle rüzgâr ve güneş enerjisinin, AB’yi kömür enerjisine dönüş tehdidinden koruduğunu belirtiyor. Elektrik üretimindeki bu dönüşüm hızlandıkça fosil yakıtların payının özellikle de doğal gazın payının 2023’te daha da azalması kaçınılmaz görünüyor.
‣Almanya’da, kömür için yok edilmek istenen Lützerath köyü yine karıştı: Polisle aktivistler karşı karşıya geldi
‣ Almanya’da eylemciler kömür madenini işgal etti
‣ Almanya ZAD Rheinland Direnişi üzerine Sadık Çelik ile söyleşi
Rapordan öne çıkan bulgular, kömür kullanımındaki düşüşe, yenilenebilir enerji kaynaklarındaki büyümeye, elektrik talebindeki ve gaz üretimindeki düşüşe işaret ediliyor.
Rapor: Avrupa’nın kömür kullanımı düşüyor ve tekrar geri gelmeyecek
Rapora göre; AB’de kömür enerjisi bu kış dört ay üst üste düşerek yıllık bazda yüzde 6 azaldı ve acil durum beklemesine alınan 26 kömür ünitesi ortalama olarak yüzde 18 kapasite ile çalıştı. Yeniden devreye alınan kömür üniteleri AB’nin kömür üretimini çok az etkiledi.
Kömür üretimi yüzde 7 oranında arttı (+28 TWh). Sonuç olarak AB enerji sektörü emisyonları 2022’de 2021’e kıyasla yüzde 3,9 (+26 MtCO2) arttı.
Rapora göre; durum çok daha kötü olabilirdi: rüzgar, güneş ve elektrik talebindeki düşüş kömüre çok daha büyük bir dönüşü engelledi. Bağlamda, kömürün yükselişi önemli değildi: kömür enerjisi 2018 seviyelerinin altında kaldı ve küresel kömür üretimine sadece yüzde 0,3 oranında katkıda bulundu.
Yılın başlarında kömür üretimindeki artışlar, birçok yorumcunun bu erken eğilimin kış aylarında da devam edebileceğini düşünmesine yol açmıştı, ancak tam tersi oldu. Raporda kömür kullanımındaki artış, olağandışı ve büyük bir hidroelektrik ve nükleer açığı ile bağlantılı görülüyor. Bunların tekrar eden faktörler olmadığı göz önüne alındığında, 2023’ün çok farklı geçmesi bekleniyor.
Kış aylarında gaz sistemindeki olası ciddi kesintileri dikkate alan acil durum stratejisinin bir parçası olarak 2022 yılı boyunca 22 milyon ton ekstra kömür ithal etmesine rağmen, AB 2022 yılında bunun sadece üçte birini kullandı ve kalan üçte ikisi kullanılmadı. Stoklar 2023’e girerken zaten yüksek olduğundan, kömür ithalatının yüksek kalması olası görülmüyor.
Rapora göre; ülkeler, kömürü aşamalı olarak bırakma konusunda krizden önce olduğu gibi kararlı olmaya devam ediyor ve kömürden aşamalı çıkış planlarında herhangi bir değişiklik yok.
‣Avrupa’nın enerji krizi
Enerji türlerinin yıllara göre kullanımlarının görüldüğü tablodaki birimler, yüzdelik dilimleri gösteriyor.
Rapor: Yenilenebilir enerji kaynaklarındaki rekor büyüme daha yeni başlıyor
İlk kez rüzgar ve güneş enerjisi 2022’de AB elektriğinin beşte birine ulaştı. Güneş enerjisi AB’yi 10 milyar Euro’luk gaz maliyetinden korumada en büyük rolü oynadı.
Yirmi AB ülkesi 2022’de yeni güneş enerjisi rekorları kırdı ve güneş enerjisi üretimi yıl boyunca iki katına çıktı.
Rüzgâr ve güneş enerjisindeki rekor büyüme, hidroelektrik ve nükleer açığın azaltılmasına yardımcı oldu. Güneş enerjisi üretimi 2022’de 39 TWh (yüzde 24) gibi rekor bir artışla en hızlı büyüyen enerji kaynağı oldu.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılmasını hızlandırmaya ve fosil yakıtların yerini almaya yönelik REPowerEU planı ve bunun ulusal politikalar yoluyla uygulanması, güneş enerjisi kapasitesinin 2026 yılına kadar üç kat artarak yaklaşık 600 GW’a ulaşacağı anlamına gelebilir.
Rapor: Elektrik talebi hızla düşmeye başladı
AB elektrik talebi 2022’nin son çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 7,9 oranında düşerek, Avrupa’nın karantinada olduğu 2020’nin ikinci çeyreğinde görülen yüzde 9,6’lık düşüşe yakın bir düşüş gösterdi.
Ilıman hava koşulları belirleyici bir faktör olmakla birlikte, enerji verimliliği iyileştirmeleri ve vatandaşların kriz zamanında enerji talebini azaltmak için dayanışma içinde hareket etmelerinin yanı sıra, satın alınabilirlik baskıları da muhtemelen bir rol oynadı.
Rapor: Gaz üretimi 2023’te rekor bir düşüşe hazırlanıyor
Son olarak rapor bulgularıyla ortaya koyulan yukarıdaki bağlam göz önünde bulundurulduğunda Ember, fosil yakıt üretiminin 2023’te yüzde 20 düşerek 2020’deki önceki rekorun iki katına çıkabileceğini öngörüyor.
Buna göre; kömür üretimi düşecek ve en az 2025’e kadar kömürden daha pahalı kalması beklenen gaz üretimi en hızlı düşüşü gösterecek.
Gaz üretimi 2023’te rekor düşüşe hazırlanıyor
Sektörden gelen son göstergeler, 2023 yılında Avrupa’nın enerji krizine yanıt olarak rüzgar ve güneş enerjisine geçişinin hızlanacağını gösteriyor.
Sonuç olarak Ember, fosil yakıt üretiminin 2023’te yüzde 20 düşerek 2020’deki önceki rekorun iki katına çıkabileceğini tahmin ediyor. Buna göre; kömür üretimi düşecek, ancak en az 2025 yılına kadar kömürden daha pahalı kalması beklenen gaz üretimi en hızlı düşecek.
Ember’in Veri Analiz Başkanı Dave Jones, “Avrupa’nın temiz enerjiye geçişi bu krizden her zamankinden daha güçlü bir şekilde çıkıyor” diyor.
Avrupa ülkelerinin kömürü aşamalı olarak terk etmeye kararlı olmakla kalmadığını, aynı zamanda gazı da aşamalı olarak terk etmeye çalıştıklarını ifade eden Jones, “Enerji krizi hiç kuşkusuz Avrupa’nın elektrik dönüşümünü hızlandırdı. Avrupa temiz, elektrikli bir ekonomiye doğru hızla ilerliyor ve bu 2023’te tam anlamıyla görülecek. Değişim hızla yaklaşıyor ve herkesin buna hazır olması gerekiyor” şeklinde konuşuyor.
‘Güneş enerjisi tam da Avrupa’nın en çok ihtiyaç duyduğu anda devreye giriyor’
SolarPower Europe CEO’su Walburga Hemetsberger, “Güneş enerjisi tam da Avrupa’nın en çok ihtiyaç duyduğu anda devreye giriyor” diyor ve ekliyor:
“Bu yeni rakamlar, hızlı güneş enerjisi büyümesinin gerçekten de enerji dönüşümünün temeli olduğunu gösteriyor. Doğru destekle 2023 yılında güneş enerjisi daha fazla rekor kıracak, fosil enerji talebini daha da azaltacak ve bizi yüzde 100 yenilenebilir bir Avrupa’ya bir yıl daha yaklaştıracak.”
‘Yenilenebilir enerji hedeflerine ulaşmak için çok daha fazlasına ihtiyaç var’
WindEurope CEO’su Giles Dickson, rüzgar ve güneşle 2022’de gazdan daha fazla elektrik üretildiğine dikkat çekerek Avrupa’nın 15 GW yeni rüzgâr inşa ettiğini belirtti. Dickson şunları kaydetti:
“Rüzgar endüstrisinin geçen yıl karşılaştığı zorluklar göz önüne alındığında bu çok da kötü değil. Ancak Avrupa’nın yenilenebilir enerji hedeflerine ulaşmak için çok daha fazlasına ihtiyaç var. REPowerEU uzun ve karmaşık izin prosedürlerini basitleştirmeye başladı; bu iyi. Ancak AB aynı zamanda temiz enerji sanayi politikasını da hızlandırmalı ve Avrupa’nın yenilenebilir enerji yatırımları için yeniden cazip bir yer haline gelmesi için piyasa tasarımını doğru yapmalıdır. Net Sıfır Sanayi Yasası‘nın rüzgâr enerjisi tedarik zincirini güçlendirmesi ve türbin ve bileşen üretimi, limanlar, şebekeler ve gemilere yönelik yatırımları desteklemesi gerekiyor.”
‘Rapor, Avrupa’nın rahat bir nefes alabileceğini gösteriyor’
E3G Fosil Yakıtlara Geçiş Programı Program Lideri Pieter de Pous ise şunları aktardı:
“Bu rapor, Avrupa’nın rahat bir nefes alabileceğini gösteriyor: çokça sözü edilen kömürün yeniden canlanması, güneş enerjisi ve AB çapında mükemmel bir tasarruf çabasının ışıkları açık tutmada merkezi bir rol oynamasıyla bir olaya dönüşmedi. Ancak alışılmadık derecede ılık geçen kış da bunda rol oynadı ve enerji bakanlarının önümüzdeki bahar ve yaz aylarını enerji güvenliğini daha da arttırmak ve yenilenebilir enerji kaynakları ile tasarruf tedbirlerinin geniş çaplı rolünü desteklemek için kullanmaları gerekecek. AB’nin 2030 yılı için RePowerEU hedeflerini asgari yüzde 45 YEK ve yüzde 13 EV olarak belirleme konusunda anlaşmaya varılması bu yönde atılacak çok önemli bir ilk adım olacaktır.”
CAN Europe Kıdemli Enerji Politikası Uzmanı Elif Gündüzyeli ise “Avrupa Elektrik Görünümü 2023, önemli ölçüde daha fazla rüzgar ve güneş enerjisi üretimi ile birlikte talep azaltımının elektrik sektöründe fosil yakıtların yerini alabileceğini kanıtlıyor. Bunu kavramak ve buna göre hareket etmek için bir fosil gaz krizinin yaşanması gerekmemeli. Halihazırda Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji Direktifleri üzerinde müzakere yürüten Avrupalı ortak yasa yapıcılar bu dalgayı yakalamalı ve daha yüksek enerji tasarrufu ve sürdürülebilir yenilenebilir enerji hedefleri üzerinde anlaşmaya varmalı” dedi.
Europe Beyond Coal Kömür Kampanyacısı Alexandru Mustață, “Avrupa, IEA İcra Direktörü Fatih Birol’un tarihteki en büyük enerji krizi olarak tanımladığı bir dönemden geçiyor. Ancak AB’nin kömürden elektrik üretimi, rekor düzeydeki güneş ve rüzgar enerjisi üretiminin krizden çıkmamızı sağlaması nedeniyle yalnızca yüzde yedi gibi cüzi bir oranda arttı. Buna rağmen, Bulgaristan ve Romanya gibi ülkeler bu anı kullanarak kömürün bir geleceği olduğuna dair bir anlatı inşa etmeye çalışıyor. Krizin derinliği ve kömür için küçük bir sıçrama göz önüne alındığında, kömürün bir geleceği olmadığı açıkça görülüyor” dedi.
Comments