By 
Tüm zamanların en yüksek kömür ithalatına ulaşılan yılda Rusya, Kolombiya’yı geçerek Türkiye’nin en büyük kömür tedarikçisi oldu.
Uluslararası düşünce kuruluşu Ember tarafından bugün (13 Mart) yayımlanan 2023 Türkiye Elektrik Görünümü Analizi‘ne göre, Türkiye’nin elektrik üretimi için kömür ithalatı 2022 yılında iki katına çıkarak 5,3 milyar dolara ulaştı.
Araştırmanın bulgularına göre, Türkiye 2022 yılında kömür ithalatının yarısına yakınını Rusya’dan sağladı; 2021 yılında ise Rusya’nın payı yüzde 26 seviyesindeydi.
Türkiye’nin Rusya’ya bağımlılığı yalnızca kömürde yüksek değil, doğalgaz ve petrol gibi diğer enerji kaynaklarında da Rusya’nın payı yüzde 40-45 arasında. Öte yandan Akkuyu nükleer santral projesi de Rus devletine ait.
‣ Rapor: Avrupa’nın kömür kullanımı düşüyor
Kömürden elektrik üretiminin büyük kısmı ithal kömür kaynaklı
Türkiye’de ithal kömürden elektrik üretimi yerli kömürden yüzde 25 daha fazla ve 2010 yılından beri kömürden elektrik üretiminde ithal kömür kaynaklı bir artış söz konusu. Bu nedenle 2010’da yüzde 7 olan ithal kömürün elektrik üretimindeki payı, 2022’de yüzde 20’ye kadar ulaşıyor.
Ember Bölge Lideri Ufuk Alparslan, şunları söyledi:
“Yaygın kanının aksine Türkiye’de kömürden elektrik üretiminin büyük kısmı yerli değil ithal kömür ile gerçekleştiriliyor. İthal kömüre olan bu bağımlılık 2022 yılında rekor kömür ithalatına neden oldu. Türkiye’nin bunu durdurmak için özellikle güneş gibi potansiyelini yeteri kadar kullanmadığı temiz enerji kaynaklarına yönelmesi gerekiyor.”
‣ ‘Temiz enerji 2025’e kadar AB’nin Rus enerjisine bağımlılığını yüzde 66 azaltabilir’
Güneşten elektrik üretimi, potansiyelin çok altında
Türkiye’de 2022 yılında toplam rüzgar ve güneş enerjisi kapasitesinde yaklaşık 2,4 GW gibi kısıtlı bir artış olsa da, elektrik talebindeki düşüşün de etkisiyle rüzgar ve güneşin elektrik üretimindeki payı yüzde 15,5’e ulaşarak artışını sürdürdü. 2021’de bu oran yüzde 13,5 seviyesindeydi.
Türkiye, rüzgarın elektrik üretimindeki yaklaşık yüzde 11’lik payıyla Fransa (yüzde 8) ve İtalya (yüzde 7) gibi ülkelerden önde olmasına rağmen, güneş enerjisinde potansiyelinin altında kalıyor. Güneşin elektrik üretimindeki payı, yüzde 4,7 ile Polonya (yüzde 4,5) ve Ukrayna (yüzde 4) gibi Türkiye’ye kıyasla çok daha az güneş alan ülkelerle yakın seviyelerde.
Bununla birlikte Enerji Bakanlığının yeni enerji planında güneş kapasitesinde yüksek hedefler yer alıyor; bu hedeflere ulaşabilmek için her yıl eklenecek güneş kapasitesinin üç katına çıkmasına gerekecek.
‣ Analiz: Türkiye’de rüzgar ve güneş ile elektrik üretmek kömürden çok daha ucuz
Doğalgazdan elektrik üretimi düşüşte
2022 yılında Türkiye’de doğalgazdan elektrik üretimi 40 TWh azalarak bir önceki yıla göre yüzde 35 düşüş gösterdi. Doğalgazdaki düşüşün başında 2021’deki kuraklıktan sonra artış gösteren hidroelektrik üretimi (+10 TWh) ve kömürden elektrik üretimindeki artış (+10 TWh) geliyor.
Elektrik talebindeki 9 TWh’lik azalma da doğalgazdaki düşüşte rol oynadı. Türkiye’de aylık elektrik talebi yılın ikinci yarısından beri düşüş gösteriyor.
‣ EMBER: Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığı, rüzgar ve güneşe yatırım ile yarı yarıya düşürülebilir
Hidroelektrik santralleri batarya görevi görebilir
2022 yılının ocak ayında İran kaynaklı doğalgaz kesintisiyle başlayan krizde ise hidroelektrik santrallerinin rolü ön plana çıktı. Bu kesinti, doğalgaz santrallerine sağlanan akışın da azalmasına neden olmuştu.
Krizin ilk üç günü yarıya düşen doğalgaz kaynaklı elektrik üretimini telafi etmek için hidroelektrik santralleri üretimi iki katına çıkararak adeta birer batarya görevi gördü.
Böylece daha fazla elektrik kesintisini engelledi. Özellikle büyük barajlara sahip hidroelektrik santralleri, üretimi hızlı bir şekilde artırıp azaltabilme esneklikleri nedeniyle diğer enerji kaynaklarını telafi ederek Türkiye’nin enerji dönüşümünde önemli bir rol oynayabilir.
Comments