Pennsylvania Üniversitesi‘nden diş hekimliği araştırmacısı Zhi Ren‘in tesadüfi keşfine göre bakteri ve mantarlar, dişlerimize zarar vermek için “güçlerini birleştirebiliyor“.
Ren, agresif diş çürümesine neden olan mikropları incelerken mikroskop altında birleşip küme oluşturan iki farklı organizmayı fark etti.
Devam eden araştırmalar sonucunda, insan tükürüğündeki bu bakteri-mantar kümelerinin, ağızda diş çürümesine neden olmak için birlikte çalışabildiği görüldü.
Daha dirençli hale geliyorlar
Bulgular şiddetli çocukluk çağı diş çürüğü olan küçük çocukların tükürüğünde bulunan bu toplulukların, türlerin neredeyse tamamen yeni bir süper organizma gibi davranmasını mümkün kıldığını, hareket etme ve dişlerimize yayılma kapasitelerini geliştiren yeni işlevleri olduğunu ortaya koyuyor.
Ekibin Proceedings of the National Science (PNAS) dergisinde aktardığına göre kümeler, beklenmedik bir şekilde yeni filizlenen “uzuvlarıyla”, “yürüyebilir ve sıçrayabilir” hale gelerek diş yüzeyine daha hızlı yayılıyor.
Ayrıca bu yeni küme, antimikrobiyallere (yani tedavilere ve ilaçlara) ve diş fırçalamaya daha dirençli oluyor.
Yani birleşen patojenler, kendi başlarına başaramayacakları şeyleri yapabilir hale geliyor.
Nasıl?
Buna göre, genellikle yerleşik olan Streptococcus mutans bakterileri, Candida albicans adlı maya tipi enfeksiyonun uzayan kolları üzerinde ‘sıçrayarak’ hareket edebiliyor, yayıldıkça büyüyebiliyor.
Daha önce bakteri ve mantarların birlikte çalıştığı görülmemiş bir şey değil. Çok hücreli biyofilmler birçok insan enfeksiyonuna neden olabiliyor. Ancak bu kümelenmelerin nasıl geliştiği ve çalıştığına dair bilgimiz sınırlı.
Keşfi yapan araştırmacılar, bakteri kümelerinin mantar mayalarının vücuduna, dallarına ve dış şekerlerine bağlanabileceğini buldu.
Bulgunun en “çılgın” kısmı ise, yeni süper organizmanın nasıl hareket ettiği:
Bazı bakterilerin etrafta yüzmek için kullandıkları küçük kolları olsa da, S. mutans genellikle hareketsiz bakteriler. Aslında ne C. albicans ne de S. mutans bu şekilde hareket edemese de, ancak C. albicans kollarını uzatabildiği için bu bakteriler için mükemmel bir araç haline geliyor.
Bakteriler, bu mantar filamentlerine bağlandığında, diğer biyofilmlerle birleşmek için “sıçrayabiliyor”.
Araştırmanın ortak yazarlarından Hyun Koo, daha önceki bir arştırmasında şiddetli diş çürüğü olan çocuklarda bulunan dental plak üzerine odaklanmış ve hem bakterilerin (Streptococcus mutans) hem de mantarların (Candida albicans) hastalığa katkıda bulunduğunu keşfetmişti.
Basel Üniversitesi’nden mikrobiyolog Knut Drescher, “Bu süper- organizmanın keşfi gerçekten çığır açıcı ve beklenmedik bir şey. Bunu kimse tahmin edemezdi” yorumunu yapıyor.
Araştırmacılar, süper organizmaları diş benzeri yüzeylerde test ederken, bakterilerin insan vücudundaki yara iyileştirici moleküllerin hareket hızına benzer şekilde saatte 40 mikrondan fazla bir hızla hareket ettiğini de gördü.
Gözlemlere göre iki patojen bağlandıktan saatler sonra bakteriler, normal vücut uzunluklarının 200 katından daha fazla bir mesafede, 100 mikron uzaktaki substratlara ‘atlayabilir’ hale geldi.
Bu zamana kadarböylsi bir tür grup- hareketliliği hiç gözlenmemişti.
Bulaşıcı hastalıkların yayılımını anlamaya yardımcı olabilir
Yazarlar, sonuç kısmında “Dinamik mantar-bakteriyel etkileşimleri, diş yüzeyinde kapsamlı ve daha ciddi hasara neden olan biyofilm yapılarına yol açabiliyor” diye yazıyor.
Araştırmacılar, bakteriler ve mantarların birbirine bağlanmasının bir şekilde engellenemeyi başarırlarsa bunun bazı soruları cevaplandıracağını düşünüyor.
Ancak keşif, diş hekimliği alanı dışındaki nedenlerle de önemli kabul ediliyor.
Yeni bulgular, benzer süper organizmaların, bulaşıcı hastalıkları nasıl bu kadar hızlı yaydığını veya nasıl çevresel kontaminasyona neden olduğunu açıklamaya yardımcı olabilir.
Yazarlar, “Bu “toplu çok hücreli hareket, merak uyandırıcı olasılıklara kapı açıyor” diyor.
