Büyük petrol şirketlerine yönelik iklim odaklı davalar artıyor.
Bu, her geçen gün daha fazla topluluğun, endüstrinin iklim krizine yaptığı katkılar için hesap verebilirlik talep ettiğinin bir işareti olarak görülüyor.
Perşembe günü yayınlanan yeni analiz, için Oil Change International ve iklim araştırma kuruluşu Zero Carbon Analytics, Columbia Üniversitesi veri tabanından , dünyanın en büyük 25 fosil yakıt üreticisinin sanık olarak gösterildiği davalara odaklanan verileri aldı.
Yazarlar, bu şirketlere karşı her yıl dünya çapında açılan dava sayısının, BM Paris İklim Anlaşması‘nın imzalandığı 2015 yılından bu yana neredeyse üç katına çıktığını, 86 dava açıldığını ve şu anda 40 davanın da beklemede olduğunu buldu.
Raporu hazırlayan araştırma ve savunuculuk grubu Oil Change International’da kampanya yöneticisi olarak görev yapan David Tong, “Hiçbir büyük petrol ve gaz şirketi iklim kaosunu önlemek için asgari düzeyde bir şey yapma sözü vermiyor, bu yüzden toplumlar onları mahkemeye veriyor” dedi.
Tong bu davaların “tek başına iklim krizini çözmeyeceğini” ancak kirleticileri sorumlu tutmak için önemli bir araç olabileceğini kaydetti: “Fosil yakıt şirketlerine karşı açılan davaların giderek artması, bu şirketlerin iklim değişikliğini yönlendirme ve bundan kâr elde etmedeki tarihi ve devam eden rollerinin onları nasıl yakaladığını gösteriyor.”
En çok dava ABD’de
Davalar şehirler, eyaletler ve diğer hükümet örgütlerinin yanı sıra çevre grupları, yerli kabileler ve bireyler tarafından açılıyor. 50 dava ABD mahkemelerinde açılırken, 24’ü Avrupa ülkelerinde, beşi Avustralya‘da ve dördü Nijerya‘da.
Yazarlar, en büyük artışın, davaların yüzde 38’ini oluşturan iklim hasarları için tazminat talep eden şikayetler olduğunu tespit etti.
Çalışmaya göre, 2015’ten bu yana açılan 33 dava’nın 30‘u 2017’den sonra. London School of Economics’in Grantham Enstitüsü‘nde araştırma görevlisi olan Noah Walker-Crawford‘a göre, bu davalardaki artışın temel nedenlerinden biri, “bilimin çok daha iyi hale gelmesi”.
Walker-Crawford, atıf biliminin bilim insanlarının “belirli aşırı hava olaylarını iklim değişikliğine daha büyük bir doğrulukla bağlamasına” ve ayrıca belirli fosil yakıt şirketlerinin emisyonlarına atfedilebilen iklim etkilerini ölçmesine olanak tanıdığını söyledi.
‘Yeşil yıkama’ya da dava açılıyor
Henüz hiçbir fosil yakıt şirketi iklim zararlarını ödemek zorunda kalmadı, ancak potansiyel yükümlülükler çok büyük; önceki raporlarda sektörün en büyük kirleticilerinin trilyonlarca dolarlık ev, geçim kaynağı ve altyapı kaybından sorumlu olduğu tahmin ediliyor.
En fazla ilerleme kaydeden iklim hasarı davası, 2015 yılında Perulu bir çiftçi tarafından , And Dağları‘ndaki evini tehdit eden iklim etkilerine katkıda bulunmakla suçladığı enerji devi RWE‘ye karşı açıldı. 2022’de benzeri görülmemiş bir şekilde, Almanya‘dan yargıçlar, aynı zamanda Avrupa’nın en büyük emisyon kaynağı olan RWE’nin neden olduğu hasar seviyesini belirlemek için bu ülkeyi ziyaret etmişti.
İlk ‘küresel’ iklim davası: Alman yargıçlar Peru’da
ABD’de iklim tazminatı talep eden davalarda, sanıklar eylemlerinin gezegeni ısıtma etkilerinin uzun zamandır bilinmesine rağmen, iklim krizi konusunda kasıtlı olarak şüphe yaratmakla suçlanıyor.
Raporun yazarları, yanıltıcı reklamcılık iddialarına karşı açılan davalar da dahil olmak üzere diğer iklim davalarındaki artışı da belgeledi. Raporda, bu tür davaların bugün petrol devlerine karşı yapılan tüm iklim şikayetlerinin yüzde 16’sını oluşturduğu ve “kazanan bir yasal taktik” olduğu belirtildi. Bu davaların dokuzu sonuçlandı ve hakimler yalnızca birinde davalının lehine karar verdi.
Analizdeki iklim davalarının yaklaşık yüzde 12’si, Paris İklim Anlaşması’yla uyumlu emisyon azaltma planlarını uygulamadaki başarısızlıkları nedeniyle fosil yakıt şirketlerine karşı açıldı. Bir Hollanda mahkemesinin Shell’in emisyonlarını 2030 yılına kadar %45 oranında azaltmasını emrettiği 2021 tarihli çığır açıcı bir karar, bu tür davalardan birine yanıt olarak geldi.
Hollanda’da iklim aktivistlerinin tarihi zaferi: Mahkeme Shell’e CO2 emisyonlarını azaltma talimatı verdi
Shell’e iş planını iklim hedeflerine uygun hale getirmeme gerekçesi ile dava uyarısı
Fosil yakıt lobi grubu Amerikan Petrol Enstitüsü‘nün kıdemli başkan yardımcısı Ryan Meyers‘a göre, çalışma “temel bir Amerikan endüstrisine ve çalışanlarına karşı asılsız, siyasallaştırılmış davalar açmak için devam eden, koordineli bir kampanya”yı tanımlıyor ve bu çabalar “önemli ulusal konuşmalardan dikkat dağıtmaktan ve vergi mükelleflerinin kaynaklarının muazzam bir şekilde israf edilmesinden başka bir şey değil.”
Ancak iklim davaları her geçen gün artıyor. Bu yıl, iklim felaketlerinin kurbanları ve STK’lar, Fransız petrol şirketi TotalEnergies‘in CEO’suna ve yöneticilerine karşı Fransa‘da dünyanın ilk cezai iklim davasını açtı. Dosyada davalıların iklim felaketlerinin kurbanlarının ölümlerine katkıda bulunduklarını iddia ediliyor.
‘İklim mağdurları’ndan petrol devi Total’in yöneticilerine dava
Analiz, dünya çapında açılan tüm iklim davalarını hesaba katmıyor. Diğer şikayetler, boru hattı şirketleri gibi fosil yakıt tedarik zincirinin diğer kısımlarında çalışan şirketleri hedef alıyor ve cok sayıda davacı hükümetleri fosil yakıt yanlısı politikaları nedeniyle zorluyor.
Columbia Üniversitesi‘ndeki Sabin İklim Değişikliği Hukuku Merkezi’nin fakülte direktörü Michael Gerrard, fosil yakıt endüstrisinin “çok sayıda dava” ile karşı karşıya olmasına rağmen, “bunlardan hiçbirinin” reklam odaklı olanlar dışında “çıkmadığını” söyledi. Ancak ona göre, önümüzdeki yıllar “bu kampanyada bazı önemli ve muhtemelen belirleyici gelişmeler getirebilecek ve yeni yasal teoriler geliştirilecek.”
Küçük ada ülkeleri, Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi’ndeki tarihi iklim davasını kazandıAsya’nın ilk iklim davası: Güney Koreli gençler hükümete karşıAİHM’den üç iklim davası kararı: Büyük bir başarıFransa’ya açılan iklim davasında ceza ödenmeyecekBirleşik Krallık hükümetine ‘yetersiz iklim adaptasyonu’ nedeniyle dava açıldıAraştırma: İklim davaları, fosil yakıt şirketlerinin hisse fiyatlarını düşürüyor12 İtalya vatandaşı enerji devi Eni’ye iklim davası açıyorGenç iklim aktivistleri Erdoğan’a dava açtı: Gelecek hakkımızı koruyunİsviçreli kadınlardan AİHM’de dava: Hükümetin iklim değişikliği politikası yaşam hakkımızı ihlal ediyorPorto Riko’da ‘şantaj ve uyuşturucu’ yasası, iklim davasında kullanılacakFosil yakıt şirketleriyle ulus ötesi dava anlaşması, iklim politikalarını baltalıyorArtan iklim davaları, hükümet ve şirketleri giderek daha çok zorlayacakTürkiye’nin ilk iklim davası, Marmara Gölü’nün balıkçıları adına açıldıAlmanya’da ‘iklim krizini körüklediği’ iddiasıyla Volkswagen hakkında dava açıldıYeni araştırma: En güncel verileri kullanmak iklim davalarındaki başarı oranını artırabilirİrlanda’da iklim aktivistleri hükümete karşı açtığı davayı kazandıVanuatu, fosil yakıt şirketleri ile onları destekleyen ülkelere iklim davası açmak için adım atıyorMücadele yeni başlıyor: New York belediyesinin iklim davasına ret, gözler temyiz mahkemesindeİklim hareketinde tarihi dönemeç: Avrupa Birliği’ne ailelerden iklim davasıAvustralya Federal Bankası’na karşı iklim değişikliği davasıGüney Afrika’nın ilk iklim değişikliği davasında halkın zaferi: Termik santral izni iptal!
