Londra Ekonomi Okulu’nun Grantham Araştırma Enstitüsü’nde yürütülen bir araştırma, iklim davalarının fosil yakıt şirketlerinin hisse fiyatlarını düşürerek ‘büyük kirletici’ler için finansal bir risk oluşturduğunu ortaya koyuyor.
Dün (23 Mayıs) yayımlanan araştırma, yeni bir iklim davasının açılması veya bir şirketin davayı kaybetmesi haberlerine borsanın nasıl tepki verdiğini inceliyor.
Araştırmacılar, çalışmalarının borç verenleri, mali düzenleyicileri ve hükümetleri daha sıcak bir gelecekte yatırım kararları alırken iklim davalarının etkilerini düşünmeye teşvik edeceğini ve nihayetinde daha yeşil kurumsal davranışı teşvik edeceğini ümit ediyor.
Bilim insanları, 2005 ile 2021 yılları arasında 98 şirkete karşı açılan ve ABD ile Avrupa‘da görülen 108 iklim krizi davasını analiz etti. Çalışmada, bir şirket aleyhine yeni bir dava açılmasının veya mahkemenin şirket aleyhinde karar vermesinin, şirketin beklenen değerini ortalama yüzde 0,41 oranında azalttığı tespit edildi.
‣ Shell yöneticilerine şirketi ‘net sıfır’a hazırlamadıkları için dava
‣ 12 İtalya vatandaşı enerji devi Eni’ye iklim davası açıyor
‘İstatistiksel olarak önemli düşüşler’
Borsada en güçlü tepkilerin, dünyanın en büyük enerji, hizmet ve malzeme firmalarını içeren karbon devlerine karşı davaların açıldığı günü takip eden günlerde görüldüğü kaydedildi ve bu şirketlerin nispi değerinin bir dava açıldıktan sonra ortalama yüzde 0,57; şirket aleyhine bir karar sonrası ise yüzde 1,5 azaldığı belirtildi.
Araştırmacılar, büyük kirleticilerin değerindeki düşüşün küçük de olsa istatistiksel olarak önemli olduğunu ve bu nedenle yasal zorluklarla ilgili olduğu sonucuna varıyor.
The Guardian‘ın aktardığına göre, araştırmanın baş yazarı Misato Sato, “Piyasaların iklim davalarını dikkate alıp almadığını daha önce bilmiyorduk. Bu çevreyi kirleten firmaların ve özellikle karbon yayıcı büyük şirketlerinin artık dönüşüm ve fiziksel riske ek olarak dava açılması riskiyle de karşı karşıya olduğuna dair şüphelerimizi destekleyen ilk kanıt” diyor.
‣ İlk ‘küresel’ iklim davası: Alman yargıçlar Peru’da
‣ Exxon’un iklim kriziyle ilgili tahminleri, mahkemede başına dert oluyor
‘Yeni yasal argümanlar, yeni yargı alanları daha büyük düşüşe yol açıyor’
Araştırmacılar ayrıca, yeni bir tür yasal argüman içeren veya yeni bir yargı alanında açılan yeni davalara tepki olarak hisse fiyatlarının daha fazla düştüğünü buldu.
Son yıllarda fosil yakıt şirketlerine ve diğer çevreyi kirleten endüstrilere karşı açılan iklim davalarında bir artış yaşanıyor. Pek çok dava ile, şirketlerin iklim krizi konusunda eylemsiz kalmasına ve yanlış bilgi yayma girişimlerine meydan okunuyor ve şirketler iklim değişikliğine karşı eylemsiz kalmayı giderek daha büyük bir risk olarak görüyor.
Hukuk uzmanları, şirketler daha katı şeffaflık kurallarına tabi hale geldikçe, iklim davalarının yıllık hesaplarda yinelenen bir tema olmasının beklenebileceğini ifade ediyor.
Misato Sato davaların, fosil yakıt şirketlerinin iklim eylemleri üzerinde önemli değişikliklere yol açıp açmadığını söylemek için henüz çok erken olduğunu, ancak davaların hisse fiyatını veya kredi notlarını etkilediğine dair kanıtların kurumsal kararları etkilemeye yardımcı olabileceğini söylüyor.
‣ Genç iklim aktivistleri Erdoğan’a dava açtı: Gelecek hakkımızı koruyun
‣ Çin, uzun vadeli karbon hedefleri için yargının rolünü güçlendiriyor
‘Davalar, şirket gelirinin yüzde 5’i kadar zarara yol açıyor’
İklim riski şirketi Risilience‘ın CEO’su Andrew Coburn, kısa vadeli değerlemelerin önemli bir darbe almasına neden olan maliyetli ödemeler ve itibar kaybı nedeniyle, büyük bir davayı savunmanın piyasada nadiren pozitif olarak algıladığını belirtiyor.
Coburn, “Risilience’ın analizi, iklim davası açılması durumunda oluşan zararın bir şirketin gelirinin yüzde 5’i veya daha fazlası olabileceğini gösteriyor” diye ekliyor.
Coburn, Birleşik Krallık ve Avrupa’daki düzenleyicilerin algılanan yeşil aklamayı bastırma konusundaki artan istekliliğinin “şeffaf verilerle desteklenen güvenilir, iddialı ve gerçekçi iklim geçiş planları sunamayan firmalar için ek mali riskler gösterdiğini” kaydediyor.
