Gıda ve Yemler İçin Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) 2023 Raporu, Türkiye’nin pestisit kaynaklı bildirimlerde yine ilk sırada yer aldığını ortaya koydu. Rapora göre, 2023 yılında gıda kaynaklı risklerden dolayı yapılan 357 bildirimin 167’si pestisitler nedeniyle yapıldı.
Zehirsiz Sofralar Platformu, ihracattaki bu duruma dikkat çekerek, iç pazardaki denetimlerin ve sonuçlarının Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından açıklanmasını talep ediyor.
AB Komisyonu, gıda ve yemlerde yapılan kontroller sırasında tespit edilen gıda güvenliği risklerini, RASFF portalı üzerinden kamuoyuyla paylaşıyor. Alarm ve Dayanışma Ağı’nın (ACN) 2023 yılına dair yayınladığı özet rapora göre, Türkiye meyve ve sebzede pestisit kaynaklı bildirimlerde dört yıldır zirvede. Bu bildirimlerin çoğunluğu sınırda reddedilen ve ülkeye iade edilen ürünlerle ilgili. Pestisit kaynaklı bildirimlerde Türkiye’yi Mısır ve Hindistan takip ediyor.
Raporda, mikotoksin kaynaklı bildirimlerin başında kuru incir yer alırken, Antep fıstığı, kuru üzüm, helva ve pul biber gibi ürünler de dikkat çekiyor. Bakteri tespitinde ise tahin ve susam gibi ürünlerde salmonella bildirimi öne çıkıyor. Ayrıca yasaklı maddeler içeren takviye edici gıdalar, bitki çayları ve detoks ürünleri de önemli bir sorun olarak raporda yer alıyor.
Pestisit kalıntısı en çok biberde bulunurken, limon ikinci sırada yer alıyor. Mandalina, portakal, greyfurt, nar, domates, kabak gibi meyve ve sebzelerde de limit üzeri pestisit kalıntısı tespit edildi. Ancak, bu ürünlerin AB’nin Türkiye’den ithal ettiği ana kalemler olması nedeniyle bu durum dikkat çekici.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yıllık faaliyet raporlarına göre, 2021’de 373 bin 204 denetim yapıldı ve alınan 14 bin 744 numuneden 772’si olumsuz sonuçlandı. 2023 yılında ise denetim sayısı 394 bin 624’e çıkarken, numune sayısı 12 bin 737 ile bir önceki yıla yakın kaldı, ancak olumsuz numune sayısı 2 bin 22’ye yükseldi. Bu, neredeyse her altı numuneden birinin sorunlu olduğunu gösteriyor.
‣ Nisan’da da 50 ürünün 31’i sınırdan döndü: ‘İade edilen ürünler nereye gidiyor?’
‣ İklim değişikliği meyve verimliliğini ve ticaretini etkiliyor
Bakanlık, RASFF bildirimlerine istinaden uygun olmayan ürünlerin yurda girişine izin verilmediğini açıklasa da, bu açıklama tonlarca ürünün akıbeti konusunda tüketicilerin kaygılarını gidermekten uzak kalıyor. Ayrıca, biber, turunçgil ve yaprağı yenen sebzelerde kalıntının önlenmesi amacıyla bazı illerde yapılan çalışmaların yetersiz olduğu belirtiliyor.
Zehirsiz Sofralar Platformu, pestisit denetimlerinin tohumdan çatala kadar her aşamada yapılmasını ve sonuçlarının şeffaf bir şekilde paylaşılmasını talep ediyor. Buğday Derneği danışmanı Merve Atınç Saral, yasaklanmış pestisitlerin hala kullanıldığını belirterek, denetimlerin yetersizliğine dikkat çekiyor. Saral, “2023 bildirimlerinde Fenbutatin Oxide, Aldicarb, Chlorothalonil gibi zararlı maddelerin hala kullanıldığını görüyoruz. Denetimlerin yeterli yapılmadığını ve bu maddelerin piyasadan toplatılmadığını gösteriyor” dedi.
Buğday Derneği’nin öncülüğünde kurulan Pestisit Eylem Ağı, zehirli pestisitlerin yasaklanması ve doğa dostu yöntemlerle üretim yapan çiftçilerin desteklenmesi için çalışmalarını sürdürüyor. Zehirsiz Sofralar Platformu koordinatörlerinden Alper Can Kılıç, pestisitlerin çocukların gelişimine zarar verdiğini ve acilen yasaklanması gerektiğini vurguluyor. Kılıç, “Başka türlü tarım mümkündür. Sağlıklı bir gelecek için pestisitlere dayanan tarım sistemi yerini agroekolojik, organik ve onarıcı tarıma bırakmalıdır” dedi.
RASFF 2023 raporu, Türkiye’nin pestisit kaynaklı bildirimlerde ilk sırada yer aldığını ve denetimlerin yetersiz olduğunu gösteriyor. Zehirsiz Sofralar Platformu, iç pazardaki denetimlerin artırılması ve sonuçlarının şeffaf bir şekilde paylaşılması gerektiğini belirtiyor.
