Dört soruda Çin’in denizaşırı kömür santrali inşasından vazgeçme sözü

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda konuşan Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, ülkesinin denizaşırı ülkelerde kömür yakan elektrik santralleri inşa etmeyi bırakacağını duyurdu.

Dünyanın sınır ötesi en büyük kömürlü termik santral finansörü olan Çin’in verdiği bu karar, küresel ölçekte bir kömür devrinin kapanışı gibi görünüyor.

Öte yandan Xi Jinping’in açıklamasında eksik bırakılan, ancak dünyanın ulaşması gereken iklim hedefleri için elzem birçok nokta da bulunuyor. 

Finansmanı karşılayacak mı?

350.org Küresel Kampanyalar Müdürü Mahir Ilgaz, Yeşil Gazete’ye yaptığı açıklamada “İnşaatın sonlandırılmasının ne zaman devreye gireceğini ve kapsamını hala bilmiyoruz. İnşaat kelimesi kullanılıyor ancak finansmanı da karşılayacak mı bilmiyoruz” yorumunu yaptı.

“Gördüğümüz işaretler kapsamlı kısıtlama olacağı yönünde” diyen Mahir Ilgaz, Çin’in 2020 yılından bu yana kömürlü projelere finansmanı pratikte durdurmuş olduğuna dikkat çekti.

Türkiye için ne anlama geliyor?

Çin uzun yıllardır Bangladeş, Kenya, Vietnam, Hindistan, Güney Afrika ve Türkiye gibi ülkelerdeki kömürlü projelerin en büyük finansörü ve yapıcısı konumundaydı.

Adana’nın Yumurtalık İlçesi’ne yapılmak istenen Hunutlu kömürlü termik santrali bu durumun en güncel örneklerinden.

Adana’ya Temiz Hava kampanyasını başlatan örgütler Çin’deki üç bankaya (China Development Bank, ICBC ve Bank of China) ve santralin en büyük ortağı Şanghay Elektrik’e mektup göndererek projeden vazgeçmesini talep etmişlerdi.

Hunutlu’nun önümüzdeki mart ayında açılmasının beklendiğini hatırlatan Ilgaz, “Mali kısmı bitmiş durumda, inşaatı da bitmek üzere. O yüzden Çin’in bu kararı bu projenin otomatik olarak iptal edilmesi anlamına gelmiyor” dedi.

Ancak sigortasını kimin üstleneceği ve teminat mektubu gibi konuların hala muğlak olduğunu belirten Ilgaz, Çin kurumlarına “Çin’in açıkladığı taahhüte uyun” şeklinde bir baskı kurulabileceğini söyledi. Ilgaz’a göre tüm projelerden çekilirken giderayak büyük ekolojik yıkıma sebep olacak Hunutlu’nun yapılması kabul edilemez bir durum.

Çin’in ilgilendiği bir başka projenin de Afşin C Kömürlü Termik Santrali olduğunu belirten Ilgaz, “Kesinleşen bir şey yoktu. Çin ilgilenenlerden biriydi ancak şu anda devreden çıkmış olması gerekiyor” ifadelerini kullandı. Ve tabii bundan sonra planlanan diğer projelerin de…

Kendi içindeki kömür ne olacak?

Çin tarafından yapılan açıklamanın akıllarda uyandırdığı bir başka soru ise ülkenin kendi sınırları içerisindeki kömürlü projeler konusunda ne adım atacağı.

Çin, senelik emisyonların yüzde 30’undan sorumlu. Kümülatif emisyonlarda bu oran yüzde 13’e düşüyor. Ayrıca dünyadaki kömür tüketiminin ise yüzde 54’ünden sorumlu.

Fotoğraf: Shutterstock

Xi Jinping, 2060 yılında karbon nötr olma hedefini açıkladığında da kömürden çıkış ile ilgili bir tarih vermemesi eleştirilere sebep olmuştu. Bu başlık, BM Genel Kurulu’ndaki konuşmada da eksik kaldı.

Mahir Ilgaz, “Şunu unutmamak lazım ki Çin’in kendi içindeki kömürden de vazgeçmesi lazım. Çin, kendi hedefini tutturabilmek için en az 600 tanesini devreden çıkarmalı ve yeni santral yapmayı sonlandırmalı” dedi.

Yenilenebilir enerji yatırımları için ne vadediyor?

Başkan Xi Jinping açıklamasında diğer ülkelere yenilenebilir enerji konusunda destek vereceğini de söyledi. Mahir Ilgaz’a göre bu söz, Çin’in şu anki pozisyonuyla da oldukça tutarlı.

Çin, şu anda yenilenebilir enerji marketinin en başında geliyor. Güneş panellerinin ise yaklaşık yüzde 85’i Çin’de üretiliyor.

Mahir Ilgaz, “Fosile bağımlı projeleri inşa eden şirketler devlet iştiraki idi. Yenilenebilir enerjinin çoğu ise özeldi. Devletlerin lobisi daha yüksekti ve Çin bu yatırımları diplomatik bir güç olarak görüyordu. Ancak şu anda hem dünya genelinden hem de yatırım yaptığı ülkelerden büyük tepkiler alıyor. O yüzden siyasi avantajı da kalmadı. Yatırımlarını yenilenebilir enerji üzerinden devam ettirmesi kendisini için de avantajlı gözüküyor” dedi.