Kömürün çöküşü yakın: Çin’den denizaşırı kömürlü santral inşa etmeyi durdurma sözü

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda konuşan Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, ülkesinin denizaşırı ülkelerde kömür yakan elektrik santralleri inşa etmeyi bırakacağını duyurdu.

Devlet Başkanı aynı zamanda seragazı emisyonlarının büyük bir bölümünden sorumlu olan denizaşırı inşaat projelerine de desteğin çekileceğini aktardı.

Açıklamasında “Çin, yeşil ve düşük karbonlu enerjinin geliştirilmesinde diğer gelişmekte olan ülkelere desteği artıracak ve yurtdışında yeni kömür yakıtlı enerji projeleri inşa etmeyecek” ifadelerini kullandı.

Denizaşırı en büyük kömür finansörüydü

Çin, senelik emisyonların yüzde 30’undan sorumlu. Kümülatif emisyonlarda bu oran yüzde 13’e düşüyor. Ayrıca dünyadaki kömür tüketiminin ise yüzde 54’ünden sorumlu ve denizaşırı en büyük kömürlü termik santral finansörü.

Öte yandan Eylül 2019’da Jinping, ülkenin 2030 yılına kadar karbon emisyonlarını zirveye çıkaracağını 2060 yılına kadar da karbon nötrlüğüne ulaşacağını duyurmuştu.

Altı ay boyunca yatırım yapmadı

Her ne kadar denizaşırı santral finansmanıyla ilgili bir açıklama yapılmasa da 2021 yılının ilk altı ayında “Bir Kuşak, Bir Yol” projesi için herhangi bir yatırım yapılmamıştı.

Çin’in kömür projeleri Türkiye, Bangladeş, Kenya ve Vietnam gibi birçok ülkenin yerel halkı ve sivil toplumu tarafından tepkiyle karşılanıyordu.

1,5 derece hedefi için önemli adım

Xi Jinping’in açıklamasının ardından söz alan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Kömürün küresel olarak aşamalı olarak kaldırılmasını hızlandırmak, Paris Anlaşması’nın 1,5 derecelik hedefini ulaşılabilir tutmak için en önemli adım” yorumunu yaptı.

2015 yılında imzalanan Paris Anlaşması, ülkeleri küresel ısınmayı yüzyıl sonuna kadar “iki derecenin altında, tercihen 1,5 derece ile sınırlama” konusunda zorluyordu.

1,5 derece ve 2 derece arasındaki önemli farkları ortaya koyan Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) 1,5 derece özel raporundan sonra, gelişmiş ülkelerin ve yoksul ülkelerin 1,5 derece söylemini sahiplenmesiyle birlikte 2 derecenin yeterli olmadığı düşüncesi iklim müzakerelerine hakim oldu.

‘Kömürün küresel çöküşü’

Çin Devlet Başkanı, konuşmasında ülkesinin içerisinde yapılacak kömürlü projelere ilişkin bir bilgi vermedi. Halihazırda planlanan ve işletmede olan birçok kömürlü termik santral projesi olduğu biliniyor.

Ancak kampanyacılar denizaşırı ülkelere yönelik bu taahhütün ülke içi için de bir gösterge olduğunu düşünüyor. Carbon Tracker’dan Durand D’Souza, “Bu duyuru kömürün küresel çöküşünün güçlü bir işareti. Şimdi Çin için zaman en büyük kömürlü elektrik üreticisi olmaktan uzaklaşarak daha düşük maliyetli yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişini sürdürme zamanı” yorumunu yaptı.

Türkiye gibi ülkeler için ne anlama geliyor?

Çin karbon nötrlüğüne ulaşmak için verdiği 2060 yılı taahhütünün üzerine ise bir şey eklemedi. Bu da küresel ısıtmayı 1,5 derece ile sınırlamak için yeterli değil.

Ancak kasımda Glasgow’da gerçekleşecek BM İklim Değişikliği Konferansı COP26’ya giderken Çin tarafından yapılan açıklama Hindistan, Güney Afrika ve Türkiye gibi büyük ve gelişmekte olan ekonomiler için kömür ikilemini yeniden düşünmeye zorluyor.

Nitekim BM Genel Kurulu’nda konuşma yapan Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’da yıllarca süren inadı kırarak Paris İklim Anlaşması’nın önümüzdeki ay meclis gündemine alınarak onaylanacağını açıkladı.