[Çocuklar için Yeşil Kitaplar] Malena'nın Aynası - Eda Uysal

Amerikalı doğabilimci John Burroughs, “Sevgi olmadan bilgi kalıcı olmaz. Fakat sevgi önce gelirse bilgi kesinlikle arkasından gelecektir,” diyor. Çocuklarımızı üzerinde yaşadığımız gezegene saygı duyan bireyler olarak yetiştirebilmek için biz ebeveynlerin öncelikli görevi, erken dönemde doğa sevgisi verebilmek. Onların minik omuzlarına taşıyabileceklerinden fazla yük ve korku bindirmeden, doğayla oyun arkadaşı olmalarını sağlamak, bu yolda atacağımız ilk adım. İkinci adım ise doğayla ve yaşadığımız çevreyle uyumlu, sürdürülebilir yaşam tarzı benimsemeleri için doğru rol modelleri sunan çocuk kitapları seçmek.

*Yeşil Gazete, “Çocuklar için Yeşil Kitaplar” yazı dizisi illüstrasyonu için Gonca Mine Çelik’e teşekkür ederiz*

Bu amaçla biz [Çocuklar için Yeşil Kitaplar] adını verdiğimiz bir diziye başladık. Çocuklara çevre bilinci aşılayan, farklılıklarımızla bir arada yaşamanın mümkün olduğunu gösteren kitapları derlemeye karar verdik. Bildiğimiz kitapları anımsamaya, bilmediklerimizle tanışmaya, tanıtmaya niyet ettik.

***

Malena’nın Aynası

Güzellik çağdan çağa nesilden nesile değişen bir kavram. Pisagor’a göre güzellik doğuştan vardı ve kaynağını sayılardan alırdı. Sokrates güzelliğe relativist bir bakış açısıyla yaklaşırdı. Yunan mitolojisinde güzellik altın elma efsanesi ile başlayıp Truva Savaşına sebep oldu. Antik Çağda simetrik yüz hatları önem taşırken, Rönesans dönemi beyaz tenin, Victoria dönemi ise ince belin ön plana çıktığı dönemlerdi. 60lar sonrası ince vücutların, post modern dönemde ise bedenin yeniden inşaası sürecine girilse de fit bedenlerin hegemonyası sürdü. Güzelliği, genç kalmayı bir insanın tek ölçütü olarak pazarlayan her defasında daha ağır dozlarla sunulan kozmetik ve anti-aging ürünler popüler kültürün evrensel birer normu haline geldi. Ataerkil düzenin devam etmesi için yaratılmış Sinderella, Pamuk Prenses, Rapunzel masallarının yerini makyaj videoları, evi dekore et, prensesi giydir gibi kız çocuklarına yaratılan sanal dünya oyunları alalı çok oldu.

Abartılı güzellik algısı ve cinsiyetçilik temelli kitaplarla donatıldığımız, estetik ameliyat yaşının epey düştüğü bir dönemde “Malena’nın Aynası” önemli bir yaraya dokunuyor. Kitap kapağında bizi mavi gözlü, sarı saçlı bir karakter değil iri gözleri ve büyükçe burnu ile Malena karşılıyor.

İspanyol yazar ve illustratör Elena Ferrandiz günün birinde iç güzelliğini bulacağına inandırılan Malena’yı endişeleri, korkuları ve hayal kırıklıkları ile yüzleştiriyor. Ayna metaforu üzerinden özgüven çözümlemeleri yapacağı içsel bir yolculuğa çıkarıyor. Sadece fiziksel dezavantajları olan çocuklara değil herkese pencerelerini cesaretle sonuna kadar açmalarını öneriyor.

Yazar Elena Ferrandiz, Sevilla Üniversitesi’nde güzel sanatlar okumuş, kitaplarının resimlerini kendisi yapıyor. Kitabın resimleri öyle güzel ki her biri kitaptan düşse çerçeveletip duvara asılacak nitelikte. Anlatımın da önüne geçen resimlerde Malena’nın korkularıyla yüzleştiği kısma şahit olurken bunu nasıl çözümlediğini tam da anlamlandıramıyoruz. Lakin bunu yaparken yazar pek ayrıntıya girmeden sadece durumu verip gerisini okura ve onun hayal gücüne bırakıyor. Darmadağınık bir iç dünyanın kapılarını açıp, her insanın çözümünün kendisinde saklı olduğunu ima ediyor. Bir diğer kitabı “Pupa’nın Paltosu” da bir tırtıldan kelebeğe dönüşün, zincirlerini kırmanın hikayesi. Aynı sade anlatımla ve eşsiz resimlerle yine içimizdeki “ben” e sesleniyor. Lao Tzu’nun “Tırtılın, dünyanın sonu dediği şeye, tüm dünya kelebek der” sözüne de kitabın arka kapağında yer veriyor.

Okuma pratiğinin ötesine sürükleyen kitaplar okuru didaktik öğretilere değil düşünmeye ve dönüşüme götürür. Bu da “Malena’nın Aynası”nda az sözcükle çok şey dile getiren hüzün kokan kısa “hikayesinde mevcut. Güzelliğin hayati bir önem taşıdığı masallarla büyütülen, prenses olması için uyutulan değil kendi farkındalığını kazanan, öz varlığına sahip çıkan karakterlere ihtiyacımız var. Küçücük sandıklarında dış görünüşlerinin özgüvensizliğini, bedensel kusurlarını, akran zorbalığını ve modern dünyanın estetik kaygısını taşıyıp saklayan tüm Malenaların bir gün çıkacakları benzer bir yolculuktan umutla ve mutlulukla dönmeleri dileğiyle…