By 
Yurttaşın ülkenin dört bir yanında yaşanan ekolojik tahribatların önüne geçmek için yaklaşık bir yıldır üzerine çalışarak ortaya koyduğu ekokırım yasa tasarısı 28 Kasım’da Türkiye Büyük Millet Meclisi‘ne (TBMM) gidiyor.
“Ekokırım iç hukukumuzda suç olarak tanımlanmalı!” diyen yurttaşlar, doğanın hakları olduğunun altını çiziyor.
Hukukçularla birlikte hazırlanan bu yasa teklifi “ekokırım”ı gündemleştirmeyi amaçlıyor. İmza kampanyasını meclise taşıyacak olan kampanya kapsamında illerde imza toplama çalışmalarını yürüten yurttaşlar, meclisteki partilerle görüşmeler yapacağını, toplanan tüm imzaları meclis başkanına ve dilekçe komisyonuna ileteceğini duyurdu. Yasa teklifine ilişkin yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Bu demokratik girişim, sesini duymadığımız ama her gün ölen ağaçların, balıkların, simsiyah akan nehirlerin, çocuklarımızın geleceğinin hakkını savunan, Türkiye’de ilk kez yurttaşın meclise açıkça yasa teklifi götüreceği daha önce örneği görülmemiş bir demokratik irade beyanı olacaktır.”
‣Ekokırım yasa tasarısı, aktivizm ve hukuki mücadele
‣Çevre mücadelesinden doğan ekokırım yasası için meydanlarda imza toplanıyor
‣Giderek daha fazla ülke ekokırımı suç kapsamına alıyor
25 bin ıslak imza toplandı
Yasa teklifi kampanyası “Katılın ekokırımı durduralım, katılın doğayı onarmaya başlayalım” çağrılarıyla yurttaştan yurttaşa bir çağrı olarak gerçekleşti. Kanun teklifi için Türkiye’nin dört bir köşesinden 25 bin ıslak imza toplandı.
Kampanya “Ekosistemin bütüncüllüğüne yönelik yapılan saldırıların bir kırım halini alması, yaşamın zincir halkalarının birbirinden koparılması ve iklim krizinde varılan aşamanın gezegende yaşama olanaklarını sona erdirme sınırına dayanması” tespitinden yola çıkıyor.
Ek olarak, “dört bir yanda devam eden ekolojik tahribatları engellemesi gereken çevre hukukunun işlememesi, doğayı ve yaşam alanlarını savunanları korumaması, doğayı ‘insanın çevresi’ olarak tanımlayan hukuk sisteminin de bu ekolojik tahribatları önlemekte yetersiz kalması”nın da söz konusu yasa çalışmasını zorunlu kıldığı belirtiliyor.
Söz konusu yasa teklifi çalışmasında yaşam hakkını savunmak, doğa katlinin önüne geçmek ve durdurmak için ekokırımın iç hukukta bir suç olarak yer aldığı bir yasa ihtiyacından yola çıkılarak Kasım 2022’den itibaren bilgilendirme ve duyuru gibi birtakım faaliyetler başlatıldı.
Yurttaşlar bu çalışma kapsamında Marmara Denizi, Akbelen Ormanı, Cudi Dağı, Erzincan-İliç, Van Gölü, 6 Şubat depreminin etkilediği iller gibi ekolojik yıkımların ekokırıma dönüştüğü yerlerde “suç mahalleri”ni ifşa etti, illerde kurulan stantlarla imzalar topladı.
Fotoğraf: Mehmet Temel
Yasa teklifinde neler bulunuyor?
Meclise sunulacak olan yasa teklifi şöyle:
MADDE 1- 26/09/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Birinci Kısım- Birinci Bölümün “Soykırım ve İnsanlığa Karşı Suçlar” başlığı “Soykırım, İnsanlığa ve Gezegene Karşı Suçlar” olarak değiştirilmiştir.
MADDE 2– 5237 sayılı Kanunun 77’nci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki 77/A maddesi eklenmiştir.
Ekokırım Suçu
MADDE 77/A
(1) Doğal veya kültürel çevrede İnsan veya diğer canlıların hayatını tehlikeye atmak, doğal veya kültürel varlıklar üzerinde ağır tahribata yol açabilecek davranışlarda bulunmak yahut hukuka aykırı diğer bir fiili işlemek suretiyle bütün bir ekosistemde kısa vadede telafisi mümkün olmayacak zarara yol açma tehlikesi doğuran kişiye müebbet hapis cezası verilir, ayrıca suçun işlenmesinden elde edilen maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazancın on katı kadar adli para cezasına hükmedilir.
(2) Birinci fıkradaki suçun taksirle işlenmesi halinde ise onbeş yıldan az olmamak üzere hapis cezasına hükmolunur, ayrıca suçun işlenmesinden elde edilen maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazancın beş katı kadar adli para cezasına hükmedilir.
(3) Ekokırım suçunun işlenmesi sonucu bütün bir ekosistemde kısa vadede telafisi mümkün olmayacak zarar meydana gelmişse, fail hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına; suçun taksirle işlenmesi halinde yirmi yıl hapis cezasına hükmolunur, ayrıca suçun işlenmesinden elde edilen maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazancın yirmi katı kadar adli para cezasına hükmedilir.
(4) Bu suçlardan dolayı tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.
(5) Bu suçlardan dolayı zamanaşımı işlemez.
MADDE 3- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.
Ekokırım nedir?
“Eko”, Yunancadaki “oikos” yani, ev anlamının Türkçedeki anlam karşılığı olan, yerleşilen yer ve yaşam alanı anlamları ile “kırım” yani, yok etmek, öldürmek, varlığını sistematik bir biçimde ortadan kaldırmak anlamlarının bir araya gelmesi ile oluşmuş, yeni bir adlandırma (neoloji) ile dilimize kazandırılmış bir sözcüktür.
70’li yıllardan itibaren hukukun konusu olan ekokırımın uluslararası hukukta ve ülkelerin iç hukuklarında tanınması için çalışmalar tüm dünya genelinde yürütülüyor. Bu çabalardan birisi de ekokırımın, Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin baktığı dört temel suça (insanlığa karşı işlenen suçlar, soykırım, savaş ve saldırı suçları) eklenerek beşinci suç olarak kabul edilmesi.
Comments