By 
Çevreye büyük oranda ve uzun vadeli zararlar verebileceği bilinmesine rağmen yapılan tüm yasa dışı işlemlerin suç kapsamında değerlendirilmesi, veya kısaca ekokırım yasası, birçok ülkenin ardından şimdi Meksika‘nın da meclisinde tartışılıyor.
Yasa tasarısının meclisten geçmesi durumunda ekolojik yıkımdan suçlu bulunan kişilerin 15 yıl hapis cezası ve günlük 1,500 Peso (70 Euro) kadar para cezasına çarptırılabileceği gündemde yer alıyor.
Çevresel tahribata yol açan hareketler, birçok ülkede suç olarak tanınıyor olsa da anayasada “çevre katliamı/ekokırım” başlığının yer alması, bu durumun daha büyük bir suç olarak tanımlanmasını sağlayacak.
The Guardian‘ın aktardığına göre meclis, ekolojik yıkım için 2021 yılında yapılmış uluslararası bir panele katılan uzmanlar tarafından verilmiş tanımı kullanıyor. Stop Ecocide Foundation (Ekokırımı Durdurun Vakfı/SEF) tarafından oluşturulan bu tanım, esas olarak Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde uygulanması adına meydana getirilse de artık ulusal kanunlarda da kullanılabiliyor.
Amazon Yağmur Ormanlarında her yıl yasadışı ağaç kesimi nedeniyle binlerce ağaç katlediliyor.
‣ En temel hak ihlali: İklim krizi-ekokırım
Vietnam’dan İzlanda’ya birçok ülkenin yasasında, gündeminde
Vietnam, Ukrayna ve Rusya’nın da içinde bulunduğu az sayıda ülke çevre katliamlarını anayasal bir suç kapsamına alıyor. Ukrayna Bassavcısı Andriy Kostin, Nova Kahkovka barajının yıkılmasının ardından bu konuda Rusya’nın bir ekokırım ihlali olup olmadığı hakkında incelemelerini sürdürüyor.
Yasada kullanılan ifadeler tam olarak ekoloji savunucularının umduğu gibi olmasa da Fransa, ekokırımı 2021 yılında suç kapsamına alan ilk Avrupa Birliği ülkesi oldu. Kanserojen maddeleri içeren ‘test davası’nın şimdilik dava sürecinde olduğu bildiriliyor.
Benzer yasa tasarıları Hollanda‘nın da aralarında bulunduğu diğer ülkelerde de sunuldu. Belçika yasayı ülkesine uyarlamaya hazırlanırken, Katalan parlamentosu İspanyol ceza kanununu genişleterek ekokırımı suç sayma çabalarına öncülük ediyor.
İskoçya‘da, İşçi Partili vekil Monica Lennon bir ekokırım yasa tasarısı sunmaya hazırlanıyor ve sonbaharda konuyla ilgili bir kamuoyu müzakeresi başlatmayı planlıyor.
Amazon yağmur ormanlarının ormansızlaştırılmasının defalarca suç olarak tanımlandığı Brezilya‘da, PSOL siyasi partisi haziranda kongreye bir ekokırım tasarısı sundu.
Stop Ecocide Americas‘ın (Amerika Kıtalarında Ekokırımı Durdurun) yöneticisi ve ekokırım tanımını geliştiren panelin bir üyesi olan Rodrigo Lledó, Brezilya’daki ekokırım yasasının Latin Amerika‘da bu konu özelinde resmi olarak ulusal bir yasama meclisine giren ilk yasa tasarısı olduğunu söylüyor.
Arjantin ve Şili‘nin de aralarında bulunduğu bölgedeki diğer ülkeler de giderek artan bir ilginin sinyalini veriyor.
Lledó, tüm bu yasa tasarılarının hâlâ meclis onayı gerektirdiğini ve çok azının iktidar partisinin desteğine sahip olduğunu vurgulayarak “Fakat insanların bunun hakkında konuşması ve bazı yeni yasa tasarılarının ortaya çıkması önemli” diyor.
Petrol ve enerji şirketleri dünyanın hemen her yerinde ekolojik yıkım gerçekleştiriyor.
‣ Çevre mücadelesinden doğan ekokırım yasası için meydanlarda imza toplanıyor
‘Ekokırımın insan hakları arenasındaki en büyük sorun haline gelmesi an meselesi’
Bu yılın başlarında İzlanda‘da ülkenin ekokırımı tanıyıp tanımaması gerektiğine ilişkin bir parlamento soruşturması sırasında, başbakan Katrín Jakobsdóttir milletvekillerine hükümetinine kokırıma ilişkin uluslararası yasal çerçeve üzerindeki çalışmaları “çok yakından” takip ettiğini söylüyor.
Jakobsdóttir, “uygulanması karmaşık” olsa da “bu konunun insan hakları arenasındaki en büyük sorun haline gelmesinin an meselesi” olduğunu belirtiyor.
Ocak ayında, Avrupa Konseyi parlamenter meclisi, üye devletleri yasalarını ekokırım suçunu kanunlaştıracak şekilde güncellemeye çağıran bir kararı kabul etti.
İki ay sonra Avrupa Parlamentosu, ekokırım düzeyindeki suçların AB’nin revize edilmiş çevre suçları direktifine dahil edilmesini destekledi. Eğer bu durum AB’nin tüm yasama sürecinden sağ salim geçerse, o zaman üye devletlerin ulusal yasalar yoluyla ekokırımı suç olarak kabul etmeleri gerekecek.
‣ Ekokırım Uluslararası Konferansı: Ekokırım yasa tasarısı, aktivizm ve hukuki mücadele
‘Ekokırımın suç sayılması fikrine ilgi giderek artıyor’
Stop Ecocide International‘ın (Uluslararası Ekokırımı Durdurun) kurucu ortağı ve genel müdürü Jojo Mehta, ekokırımın suç sayılması fikrine ilginin son yıllarda büyük ölçüde arttığını söylüyor.
Mehta, belirli faaliyetlerden ziyade çevresel sonuçlara odaklanan yasal tanımın genişliğinin oldukça faydalı olduğunu düşünerek şu ifadeleri kullanıyor:
[Yasal tanımın genişliği] Politik olarak oldukça iyi bir noktaya gelmiş gibi görünüyor çünkü herhangi bir sektöre veya herhangi bir şirkete parmakla işaret edilmiyor. Bu özellik aynı zamanda yasayı gelecekte atılabilecek adımlardan da koruyor çünkü madencilik konusundaki tutumumuzun trajik yanlarından biri de, bugünden bir yıl sonraya dek ne kadar alçakça sonuçlar alacağımızı önceden kestiremiyor olmamız.”
‘Ekokırımın cezasız kalmasına müsaade edemeyiz’
Meksika’da ekokırımın suç sayılmasına yönelik hamle, ülke hükümetinin Yerli toplulukları tehdit eden ve ciddi çevresel tahribata yol açabilecek dev Maya tren projesi nedeniyle eleştirilerle karşı karşıya kaldığı bir dönemde geldi.
Muhalefet partilerinden PRI‘ye mensup Kongre Üyesi Barrón Perales, yasa yapıcı meslektaşlarına yeni tasarıyı geçirerek Meksika’nın ekolojisinin yok edilişini görmezden gelmeye son vermeleri çağrısında bulunarak “[Bu zararlı eylemlerin] hak ettikleri ağırlıkla cezalandırılması adına tepki vermenin ve mevzuatımızdaki bu eksikliklere dikkat çekmenin zamanı geldi. Bu eylemlerin cezasız kalmasına müsaade edemeyiz” diyor.
Uzun yıllardır Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin ekokırımı tanıması için çalışan Mehta, şunları söylüyor:
Uluslararası ceza hukukunun nihai olarak yeni suçlar icat etmek yerine en kötü suçları uluslararası düzeye çıkarmakla ilgilenmesi gerekiyor. Daha çok ulusal hükümet ekokırımı tartışmaya başladıkça, daha fazla devlet uluslararası düzeyde dinlemeye başlıyor.”
Comments