By 
Plastik kirliliğini sona erdirecek küresel bir anlaşmanın hazırlanmasına yönelik müzakerelerin son turu, delegelerin anlaşma taslağının nasıl ilerletileceği konusunda fikir birliği sağlayamamasının ardından 19 Kasım’da geç saatlerde sona erdi.
Ekoloji savunucuları, Kenya‘nın Nairobi kentinde Birleşmiş Milletler öncülüğünde bir hafta süren gergin müzakerelerin sonucunu eleştirerek, petrol üreticisi ülkelerin anlaşmayı zayıflatmak için tasarladığı oyalama taktiklerini başarıyla uyguladığını söyledi.
Hükümetlerarası Plastik Müzakere Komitesi, beş turluk müzakereler sonucunda plastik kirliliğine ilişkin ilk uluslararası, yasal bağlayıcılığı olan anlaşmayı oluşturmakla görevlendirildi. Görüşmelerin bu üçüncü turunda, delegelerin eylülde yayımlanan ve ilk iki toplantıdaki görüşleri temsil eden bir taslağı tartışması ve seçenekleri daraltması bekleniyordu.
Katılımcılar, üye devletlerin bu turda yeni teklifler nedeniyle uzayan ve ilerlemesi daha da zorlaşacak olan taslağın revize edilmesine karar verdiğini belirtti. Devletler ayrıca dördüncü tur müzakereler öncesinde taslağın önemli bölümlerinin tartışılacağı oturumlar arası çalışmalar konusunda da uzlaşmaya varamadı.
Hafta boyunca delegeler, üretimden bertarafa kadar plastiğin tüm yaşam döngüsüne dair önerilen küresel kuralları güçlendirmek için seçenekleri değerlendirdi.
Associated Press‘in aktardığına göre, oturumun kapanışında müzakere başkanı Gustavo Adolfo Meza-Cuadra Velasquez bu turu “ileriye doğru atılmış önemli bir adım” olarak nitelendirdi ancak “hem farklılıklarımızı daraltmak hem de müzakerelerimize bilgi sağlayacak teknik çalışmaları geliştirmek için yapılması gereken çok şey olduğunu” ekledi.
Fotoğraf: Aaron Favila / AP
Müzakerelere iki başlılık hakim
Ruanda ve Norveç‘in başını çektiği “oldukça iddialı” hükümetlerden oluşan bir koalisyon, üretimin azaltılması ve plastik endüstrisinde kullanılan bazı kimyasalların kısıtlanması gibi plastiğin tüm yaşam döngüsü boyunca müdahaleleri garanti altına alan bir anlaşmaya vararak 2040 yılına kadar plastik kirliliğini ortadan kaldırmayı umuyor.
Ancak bazı petrol üreticisi ülkeler, anlaşmanın daha önce kararlaştırılan maddelerin değiştirilmesini destekleyerek, plastiğin tüm yaşam döngüsü yerine atık yönetimine odaklanmak ve plastik kirliliğiyle mücadele için küresel önlemler yerine ulusal düzeyde gönüllü önlemler almak gibi değişiklikleri savundu.
Ekoloji savunucuları ise bu görüşe katılmıyor.
Fotoğraf: Leo Correa / AP
‘Plastik üretimi azaltılmadan kriz çözülemez’
Greenpeace‘in küresel plastik kampanyası lideri Graham Forbes, “Bilim çok açık, veriler çok açık ve ahlaki zorunluluk çok açık. Plastik üretimini büyük ölçüde azaltmazsanız plastik kirliliği krizini çözemezsiniz” dedi.
Global Alliance for Incinerator Alternatives’in [Çöp Yakma Fırınları Alternatifleri için Küresel İttifak] küresel plastik programı direktörü Ana Lê Rocha, “Afrika Bloğu ve Küresel Güney‘deki diğer ulusların liderliğinde iddialı bir anlaşmayı destekleyen ülkelerin çoğunluğuna rağmen müzakerelerin zorbaları amaçlarına ulaştı” diye konuştu.
Ancak Uluslararası Kimya Dernekleri Konseyi sözcüsü Stewart Harris, anlaşmanın döngüselliği ya da plastiklerin yeniden kullanımını hızlandırmak için bir fırsat olduğunu düşünüyor. Harris, anlaşmanın “hükümetlerin ulusal eylem planlarının parçası olarak döngüsellik hedefleri koymaları için bir gereklilik gibi bir şey” oluşturacağını umuyor.
Fotoğraf: Rajanish Kakade / AP
‘Katılan 143 lobici, çevre ve insan sağlığını tehlikeye atıyor’
BM’ye göre, dünya yılda 430 milyon tondan fazla plastik üretiyor ve bunun üçte ikisi kullanımdan kısa bir süre sonra atık haline geliyor ve genellikle insanların besin zincirine karışıyor. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü‘ne (OECD) göre küresel plastik atıkların 2060 yılına kadar neredeyse üç katına çıkması bekleniyor. Plastikler genellikle petrolden ya da sera gazı emisyonuna yol açarak gezegenin ısınmasına neden olan diğer fosil yakıtlardan üretiliyor.
Görüşmelere 161 ülkeden hükümet yetkilileri, hükümetler arası kuruluşların temsilcileri ve sivil toplum üyeleri de dahil olmak üzere 1,900’den fazla kişi katıldı. Uluslararası Çevre Hukuku Merkezi tarafından yapılan bir analize göre, müzakereler için toplam 143 lobici kayıt yaptırdı.
Uluslararası Kirleticileri Ortadan Kaldırma Ağı eş başkanı Tadesse Amera, lobicilerin “bilimi bağımsız bilimden endüstri temelli bilime yönlendirebileceğinden” ve “anlaşmanın çevrenin bir parçası olan insan sağlığını korumasını engelleyebileceğinden” endişe duyuyor.
‘Felakete doğru ilerliyoruz’
Bu haftaki görüşmeler toplamda yapılacak beş turun üçüncüsüydü. Bir sonraki görüşmeler Nisan 2024’te Kanada‘nın Ottawa kentinde gerçekleştirilecek. Delegelerin nihai bir taslak oluşturmak için 2024 yılı sonuna kadar süreleri var.
Çevre Araştırma Ajansında okyanus kampanyası yürüten Jacob Kean-Hammerson, anlaşmaya ulaşmak için kalan müzakereleri “tehlikeli” olarak nitelendirdi.
Kean-Hammerson, “Bu müzakereler, siyasi bölünmüşlük arasında nasıl köprü kurabileceğimiz ve olumlu değişimi teşvik eden bir antlaşmayı nasıl oluşturabileceğimiz konusunda cevaplardan çok sorularla sona erdi” dedi.
Görüşmelerde Greenpeace heyetine liderlik eden Forbes, önümüzdeki müzakere turlarında risklerin daha yüksek olacağını söyleyerek şunları kaydetti:
Felakete doğru ilerliyoruz. Bunu tersine çevirmek için ve kendimizi karanlık ve tehlikeli bir geleceğe mahkum etmek yerine kolektif başarımızı kutladığımızdan emin olmak için bir yılımız var.”
Comments