By 
Higgs bozonunu tespit eden ve “tanrı parçacığı” olarak da adlandırılan bu parçacığa adını veren Nobel ödüllü fizikçi Peter Higgs hayatını kaybetti.
Bozonun parçacıklara kütle sağlayarak evreni birbirine bağlamaya nasıl yardımcı olduğunu gösteren 1964 yılındaki çalışmasıyla 2013 yılında Nobel fizik ödülüne layık görülen 94 yaşındaki Higgs, 8 Nisan’da Edinburgh‘daki evinde hayatını kaybetti.
2008’de ciddi bir şekilde başlayan bir dizi deneyden sonra, teorisi 2012’de İsviçre‘deki Cern‘deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı‘nda çalışan fizikçiler tarafından kanıtlandı; Nobel ödülü, 1964’teki çalışmaları da keşfe doğrudan katkıda bulunan Belçikalı teorik fizikçi François Englert ile paylaşıldı.
Royal Society üyesi ve Onur Üyesi olan Higgs, meslek hayatının büyük bir bölümünü, 2012 yılında onuruna Higgs Teorik Fizik Merkezi‘ni kuran Edinburgh Üniversitesi‘nde geçirdi.
Edinburgh Üniversitesi’nden Prof Peter Mathieson, “Peter Higgs olağanüstü bir bireydi – vizyonu ve hayal gücü bizi çevreleyen dünya hakkındaki bilgilerimizi zenginleştiren gerçekten yetenekli bir bilim insanıydı” dedi ve ekledi:
“Öncü çalışmaları binlerce bilim insanını motive etti ve mirası gelecek nesiller için çok daha fazlasına ilham vermeye devam edecek.”
Cern’in genel müdürü ve 2012 yılında Higgs parçacığının keşfedilmesine yardımcı olan Atlas deneyinin eski lideri Prof Fabiola Gianotti ise şunları söyledi:
“Parçacık fiziğine yaptığı olağanüstü katkıların yanı sıra Peter çok özel bir insandı, nadir görülen bir alçakgönüllülüğe sahipti, harika bir öğretmendi ve fiziği çok basit ve derin bir şekilde açıklayan biriydi. Cern’in tarihinin ve başarılarının önemli bir parçası onunla bağlantılıdır. Çok üzgünüm ve onu çok özleyeceğim.”
Parçacığın keşfinin açıklanmasından önceki akşam Peter, Cern’in eski teori başkanı John Ellis‘in evinde küçük bir kutlamaya davet edildi.
Guardian’an aktardığına göre; “Parçacık fiziğinin bir devi aramızdan ayrıldı,” dedi ve şunları dile getirdi:
“Onun teorisi olmasaydı atomlar var olamazdı ve radyoaktivite elektrik ve manyetizma kadar güçlü bir kuvvet olurdu. Kendi adını taşıyan parçacığın varlığına ilişkin öngörüsü derin bir kavrayıştı ve 2012’de Cern’de keşfedilmesi, Evrenin işleyişine ilişkin anlayışını doğrulayan taçlandırıcı bir andı.”
Atlas işbirliğinin bir üyesi olan Jon Butterworth, Higgs’in “parçacık fiziği topluluğu için bir kahraman” olduğunu söyledi ve şunları aktardı:
“Bundan pek hoşlanmasa da, başarılarının kendisine kazandırdığı kamuoyu profilini bilimin iyiliği için kullanma sorumluluğu hissetti ve bunu birçok kez yaptı. Onun adını taşıyan parçacık, görünüşte soyut olan matematiksel fikirlerin nasıl büyük fiziksel sonuçları olan tahminler yapabileceğinin belki de en çarpıcı örneğidir.”
Nobel ödülünü veren İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, o dönemde yaptığı açıklamada, evrenin bilimsel anlayışının temelini oluşturan standart fizik modelinin “özel bir tür parçacığın varlığı”na dayandığını söyledi: Higgs parçacığı. Bu parçacık tüm uzayı dolduran görünmez bir alandan kaynaklanıyordu. Açıklamada şunlara yer verilmişti:
“Evren boş göründüğünde bile bu alan oradadır. O olmasaydı biz de var olamazdık, çünkü parçacıklar bu alanla temas ederek kütle kazanırlar. Englert ve Higgs tarafından önerilen teori bu süreci açıklıyor.”
Yaygaradan hoşlanmayan, son derece utangaç bir adam olan Higgs, açıklamanın yapıldığı gün Leith‘te öğle yemeği için evden çıkmış ve eve dönerken eski bir komşusu tarafından durdurularak kendisine haber verilmişti.
Newcastle upon Tyne‘da doğan Higgs, Chris ve Jonny adında iki oğlunu, gelini Suzanne’ı ve iki torununu geride bıraktı. Ayrı yaşadığı dilbilim öğretim görevlisi eşi Jody ise 2008’de hayatını kaybetmişti.
Tanrı Parçacığı nedir
‘Tanrı parçacığı’ olarak da nitelendirilen Higgs bozonu 1964’te İngiliz fizikçi Peter Higgs tarafından bilim dünyasına açıklanmıştı.
Higgs, temel parçacıkların kütle kazanmasını açıklayan kuramını 1964’te ortaya koymuş, 2012’de ise yapılan deneyler sonunda Higgs bozonunun varlığı da tespit edilmişti.
İngiliz fizikçinin adını alan Higgs bozonu 1993 yılında Nobel ödüllü fizikçi Leon Ledermann tarafından ‘tanrı parçacığı’ olarak adlandırılmıştı.
Teorinin ortaya atılmasından onlarca yıl sonra İsviçre’nin Cern kentinde bulunan Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi, parçacıklara kütlelerini verdiği düşünülen Higgs bozonunun varlığının kanıtlandığını duyurmuştu.
Merkez’deki fizikçilerden Joe Incandela, Higgs parçacıklarının varlığının kesin olduğunun anlaşıldığını bildirmişti.
Bilim insanları evrenin doğumuna yol açtığına inanılan Büyük Patlama sırasında özellikle teorik fizikteki kütle mantığının temelini oluşturan Higgs parçacığı diye adlandırılan parçacıkların varlığını kanıtlamıştı.
Comments