By 
20 Temmuz’da gerçekleştirilen oylamada “Temiz, Sağlıklı ve Sürdürülebilir Bir Çevreye Yönelik İnsan Haklarının Evrensel Kabulü İçin Sivil Toplum, Yerli Halklar, Sosyal Hareketler ve Yerel Topluluklar Küresel Koalisyonu”, BM Genel Kurulu (UNGA) tarafından sağlıklı bir çevre hakkının tanınmasını savunmadaki temel rolü nedeniyle 2023 BM İnsan Hakları Ödülü‘nün kazananlarından biri olarak kabul edildi.
Her beş yılda bir aynı anda birkaç kazanana birden verilen BM İnsan Hakları Ödülü, bu yıl ilk kez küresel bir koalisyona verildi. Ödülün, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi‘nin 75’inci yıl dönümü olan 10 Aralık’ta New York’ta verilecek olması, bu takdiri daha da özel kılıyor.
Onlarca yıl önce oluşturulan koalisyon kapsamında 75’ten fazla ülkeden 1,350 kişi BM düzeyinde temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevre hakkının tanınması amacıyla bir dönüm noktasına ulaşmak için çaba gösteriyor.
Ödül ne anlama geliyor?
Gezegenimizin çok ihtiyaç duyulan korunmasını ve insan haklarının yerine getirilmesini ilerletmek için işbirliği yapmanın önemini vurgulayan ödül, herkes için katılımcı alanların korunması gereğini kabul ediyor.
Ödül, sivil alanlar endişe verici bir şekilde küçülürken ve birçok insan hakları ve ekoloji savunucusu dünya çapında saldırı altındayken, insanların ve gezegenin korunmasının politika oluşturma, küresel yönetişim, davranış ve gerçekliğin ön saflarına yerleştirilmesinin çok önemli olduğunu hatırlatıyor.
Sivil alanların korunması ve tüm insan hakları savunucularına saygı ve destek, yeni tanınan bu hakkın etkili bir şekilde uygulanması için esas niteliğinde. Hak aynı zamanda çevresel adalet ve demokrasinin ayrılmaz bir parçası ve gelecek nesillerin haklarının korunmasına yönelik kesintisiz bir yol sağlıyor.
Milyonlarca insan, dünya genelinde sağlıklı bir çevre hakkının süregelen ihlallerine katkıda bulunan, sistemik eşitsizliklerle şiddetlenen, biyoçeşitlilik kaybı, iklim değişikliği ve kirlilikten oluşan üçlü gezegen krizinin kümülatif ve hızlanan etkilerini yaşamaya devam ederken, ödül devletlerin bugün her zamankinden daha fazla bu hakkı gerçeğe dönüştürmesi gerektiğini vurguluyor.
Koalisyon üyeleri arasında yer alan Youth For Climate Türkiye temsilcisi Atlas Sarrafoğlu, şunları kaydediyor:
“Bu ödül bir araya geldiğimizde, bu dünyada yaşama biçimimizi değiştirebileceğimizi hatırlatıyor. Dünya Sağlık Örgütü‘ne göre, tüm küresel ölümlerin yüzde 24’ü, yani yılda yaklaşık 13,7 milyon kişi, hava kirliliği ve kimyasallara maruz kaldıkları için hayatlarını kaybediyor. BM İnsan Hakları ödülünü kazandığımız duyurulurken, bir taraftan da insanlar dünyanın dört bir yanında tüm zamanların en aşırı sıcak hava dalgasından dolayı yerlerinden ediliyor, hastalanıyor veya hayatlarını kaybediyor. Benim neslim daha adil ve sürdürülebilir bir dünya için mücadeleye devam edecek çünkü bu aslında hem bizim hakkımız, hem sorumluluğumuz ve hem de tek yolumuz. Youth For Climate Türkiye olarak Küresel Koalisyonun bir parçası olmaktan gurur duyuyoruz.”
Ne olmuştu?
8 Ekim 2021’de BM İnsan Hakları Konseyi, temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevre hakkını tanıyan bir kararı kabul etti.
Sivil toplum, Yerli Halklar, toplumsal hareketler, yerel topluluklar ve hukuk uzmanlarının yanı sıra “Çekirdek Grup” olarak da bilinen Kosta Rika, Maldivler, Fas, Slovenya ve İsviçre hükümetlerinin bu tanımayı savunan liderliği ve sivil toplum ve hukuk uzmanlarının aktif savunuculuğu sayesinde karar, aleyhte bir oy ve sadece dört çekimser oyla kabul edildi.
Birleşmiş Milletler’in en yüksek organı olan BM Genel Kurulu, 28 Temmuz 2022’de tarihli oylamasında evrensel olarak temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevre hakkını tanıdı.
Yaklaşık bir yıl sonra ise Koalisyon, 2022’de BM Genel Kurulu tarafından sağlıklı bir çevre hakkının tanınmasını savunmadaki kritik rolüyle tanındı.
Comments