By Bu yıl 20 Eylül’ de ilk kez Ruhi Su Şiir Ödülleri verilecek…
Çocukluğunu Çukurova’ nın sert ve sarı sıcak ikliminde yaşayan Ruhi Su türkülerle de o yıllarda tanışmış ve ölene kadar türkülerle olan yol arkadaşlığını devam ettirmişti. Türküleri önemsemiş, onları yeşerdiği topraklardan almış, kendine özgü bir yorumla kentli kulaklara taşımış, benimsetmiş ve sevdirmişti.
Ruhi Su aynı zamanda bir şairdi. Ona göre ‘okumuşların’ (kendisini de bu tanıma dâhil ediyor) türküye Halk Şiiri demeleri, başka koşullarda ve başka bir bütünlük içinde olan söz sanatında nelerin değiştiğini önemsememekten kaynaklanıyordu. Ona göre ne şiirin ortamı, kuruluş nedeni türkününkine benzerdi, ne de şiiri yapan türküyü yapana benzerdi. Türkü daha düşünülürken, kurulurken, bir ezgi ile birlikte, bir ezgi için düşünülür, kurulurdu. Müziğin gereği olarak birtakım ek sözcükler ve ünlemler alırdı. Ruhi Su, türkülerin, bütünlüğü ancak böyle oluşan bir söz sanatı olduğunu ifade ediyor; türküleri kendi ortamı ve bütünlüğü içinde bir söz sanatı olarak değerlendirip, aydın kişinin şiiri ile eşit olmayan koşullarda yarışa sokmanın anlamsızlığını-gereksizliğini vurguluyordu.
Ruhi Su, şiiri de tıpkı halk türküleri gibi önemsemiş, onları yarıştırmadan, özgün yapılarını bozmadan, zaman zaman her ikisini de beğeni ve dünya görüşünün süzgecinden geçirerek, birbiriyle harmanlamış; Mevlana’ dan, Pir Sultan’ a, Köroğlu’ na; Lorca’ dan, Rahip Beranger’ e; Nazım’ dan Ali Yüce’ ye; Melih Cevdet Anday’ a, Fazıl Hüsnü Dağlarca’ ya, Orhan Veli’ ye, Hasan Hüseyin Korkmazgil’ e, Aziz Nesin’ e ve Halim Şefik Güzelson’ a kadar birçok şairin şiirlerini bestelemiş ve yorumlamış, her iki söz sanatının da hakkını vererek taşımıştır.
Ruhi Su’ nun şair yanını çok geç öğrendim. Ruhi Su’ nun davudi sesiyle 1970’ li yılların ortalarında İMECE kasetleriyle tanışmıştım. 12 Eylül darbesini takip eden günlerde Ruhi Su’ nun kırmızı etiketli kasetlerini de evdeki kitaplarla birlikte derdest edip evden uzaklaştırmıştık. Bu kasetlerden bazıları bugün artık çalışmasalar da müzik kitaplığımda duruyorlar.
Ruhi Su 20 Eylül 1985’ de hayata veda etmişti. 1987’ de Harbiye Konak Sineması’ nda yapılan Ruhi Su Anma Gecesi’ nde, Pir Sultan Abdal’ dan, Karacaoğlan’ a; halk türkülerinden, Ruhi Su’ nun türkülerine kadar geniş bir repertuvarla sahne alan Ruhi Su Dostlar Korosu’ nu ilk kez izlemiş ve o gece koroya katılmaya karar vermiştim. Henüz 25 yaşındaydım.
Ruhi Su’ nun çok yönlü sanatçı kişiliğini, şair yanını ilk zamanlarda bilmiyordum. Koroya devam ettiğim günlerde şair Ruhi Su’ yu da tanıdım. Çok az şiir yazmıştı. Ama güçlü bir şiir dili vardı.
Ruhi Su’ nun ilk şiiri Ninni 1940 yılında Varlık Dergisi’ nde yayımlanmış. Baladız Destanı’ nı da 1946’ da yazmış. Ruhi Su’ nun Serhat Türküsü şiiri 1975’ de, Seferberlik, Geldik, Ezgili Yürek, Kist ve Görünen şiirleri 1977 yılında Cumhuriyet Gazetesi’ nde; Irmak, Başlasın ve İnsan ve Emek şiirleri de 1978’ de Sanat Emeği’ nde yayımlanmış.
Ruhi Su’ nun şiirleri ölümünün ardından ilk kez Eylül 1985’ de Adam Yayınları tarafından yayımlanan Ezgili Yürek kitabında toplu olarak yer aldı.
Kendi sesinden şiirlerine ise Ruhi Su Kültür ve Sanat Vakfı tarafından aynı isimle 1986 yılında yayımlanan Ezgili Yürek albümünde yer verildi.
***
Ruhi Su, bazı şiirlerini daha sonra türkü-marş formunda yakmış-bestelemiş. Ona göre şiir bestelenmez, yakılırdı.
1950’ de kaleme aldığı Yaratan Bizleri İnsan Yarattı ve Tevhit semah formundaki yapıtlarıdır. 1951 TKP tutuklamaları sırasında İstanbul, Sansaryan Han’ da yer alan 1. Şube tabutluklarında Bu Nasıl İstanbul ve eşi Sıdıka Su için Mahsus Mahal şiirini; takip eden yıllarda İstanbul’ dan Adana cezaevi götürülürken, Hasan Dağı yakınlarında verilen molada Hasan Dağı şiirini kurgulamış ve bu şiirlerinden yaktığı türkülerini de plaklarında yorumlamış.
Mustafa Suphi ve arkadaşları için Karadeniz Ağıdı’ nı, Nazım Hikmet için Ağıt şiirini yazmış ve bu şiirlerini de ağıt formunda yakmış.
Dağ Başını Duman Almış, Annem Beni Yetiştirdi, Atasözü, Demircioğlu, Ellerinde Pankartlar ve Şişli Meydanı’ nda Üç Kız şiirlerini de marş formunda düşünmüş, bestelemiş.
***
Bu yıl 20 Eylül’ de Ruhi Su Kültür ve Sanat Derneği tarafından, Ruhi Su’ nun kültür mirasını yeni insanlara ulaştırmak, sanatını yaşatmak amacıyla ilk kez Ruhi Su Şiir Ödülleri verilecek…
Bu yıl 1 Eylül 2015 ile 1 Eylül 2016 tarihleri arasında birinci basımı yapılmış tüm şiir kitapları, şair veya yayınevinin herhangi bir başvurusu gerekmeksizin Ruhi Su Şiir Ödülüne doğal adaydırlar.
Değerlendirmeye alınacak şiir kitapları, Birlikte Yaşamak yazısında arkadaşı Ruhi Su’ yu ”… elli yılı aşan sanat yaşamında kendisini işine adamış, bir yaratıcının eşsiz özverisiyle, hiçbir zaman bencillik kuyusuna düşmeden, bize birlikte yaşamanın güzelliğini iletmiş, acılı ve yalnızlıkla ilgili türkülerinde acıyı ve yalnızlığı aşmayı; sevinci dile getiren türküleriyle sevinci ve mutluluğu paylaşmayı öğretmiştir. Onun söylediği türküleri dinlerken, nerede olursanız olun, yalnız bir yerle, bir zamanla değil, bu değişik yer ve zamanlarda yaşamış türlü türlü insanla da bir bağ, bir özdeşlik kurarsınız. Artık yalnız değilsinizdir…” cümleleriyle anlatan yazar-şair Cevat Çapan’ ın başkanlığında Latife Tekin, Ahmet Telli, Haydar Ergülen, Hüseyin Ferhad, Mahmut Temizyürek ve Mehmet Gözen’ den oluşan seçici kurul tarafından değerlendirilecek ve ödüller Ruhi Su’ nun 31. Ölüm yıldönümünde, 20 Eylül 2016’ da düzenlenecek bir törenle sahiplerine verilecek.
Değerlendirmeye katılım koşulları Ruhi Su Kültür ve Sanat Derneği’ nin www.ruhisu.org.tr sitesinden ve 0532 371 1530 numaralı telefondan öğrenilebilecek.
Ruhi Su’ ya, 5 Mart 1977’ de Cumhuriyet Gazetesi’ nde yayımlanan ve insanın doğada bugün de süren yolculuğunu anlatan Geldik şiiriyle bir selam göndermek istiyorum: Hepimiz bir yerlerdeydik/ Başka bir yere geldik/ Değişen dünyanın sürecinde/ Karanlık bir sudan geldik/ Ne gül eski bir güldür şimdi/ Ne beygir eski beygir/ Kırmadan, incitmeden/ Maymundan insana geldik/ Bakmayın siz bu bencil/ Bu hayvansal kavgaya/ Değişen dünyanın içinde/ İnsana biz yeni geldik.
İyi ki bu dünyaya gelmişiz ve iyi ki seni tanımışız Usta.
1-VİDEO: RUHİ SU SÖYLÜYOR “ŞİİRLER” 1975/ 1978:
Dip Not: Ruhi Su’ nun kendi sesinden şiirlerine Ruhi Su Kültür ve Sanat Vakfı tarafından aynı isimle 1986 yılında yayımlanan Ezgili Yürek albümünde yer verildi.
2- VİDEO: GİYDİM ÇARIKLARIMI:
Dip Not: Ruhi Su’ nun bir dost meclisinde söylediği bu türkünün kaydı Bertan Onaran arşivinden alındı ve 2001′ de Kültür Bakanlığı’ nın katkılarıyla Ruhi Su Kültür ve Sanat Vakfı tarafından yayımlanan “Gülüm Dermişler” albümünde yer aldı…
Kayıtta geçtiğimiz yıllarda kaybettiğimiz Türkan Saylan’ ın da sesi var…
Ercüment Gürçay / Ruhi Su Dostlar Korosu
Comments