AB, cinsiyete dayalı ücret farkına yönelik şeffaflık zorunluluğu getiriyor

AB Komisyonu tarafından 4 Mart 2021’de gündeme getirilen, “ücret şeffaflığı yönergesi” perşembe günü (30 Mart) Avrupa Parlamentosu (AP) tarafından kabul edildi. Buna göre, AB ülkelerinde, cinsiyete dayalı ücretlerde ayrımcılıkla mücadele etmek adına yeni düzenlemeler getiriliyor.

Güncel AB verileri, aynı işi yapan kadınların erkeklerden ortalama yüzde 13 daha az kazandığını gösteriyor. Kabul edilen düzenleme, ücretlerde cinsiyet ve toplumsal cinsiyet ayrımcılığı mağdurlarının yargıya erişimini kolaylaştırırken, eşit ücret kuralını ihlal eden şirketlere çeşitli yaptırımlar uygulanmasını mümkün kılıyor.

Parlamento genel kurulunda 79 ret, 76 çekimser oya karşı 427 oyla kabul edilen kurallara göre, işçilerin ücretlerinin cinsiyetten bağımsız kriterlere dayanması ve cinsiyetten bağımsız iş değerlendirme ve sınıflandırma sistemlerini içermesi gerekiyor.

Mevzuat aynı zamanda iş ilanlarının ve iş unvanlarının toplumsal cinsiyet ayrımı gözetmemesini ve işe alım süreçlerinin ayrımcılığa yer vermeyen bir şekilde yürütülmesini öngörüyor.

Ücret gizliliğinin sonu

Kurallar, işçilerin ve işçi temsilcilerinin bireysel ve cinsiyete göre ortalama ücret seviyeleri hakkında net ve eksiksiz bilgi alma hakkına sahip olmasını şart koşuyor. Ücret gizliliği yasaklanırken, işçilerin ücretlerini açıklamasını ya da aynı veya başka işçi ücreti kategorileri hakkında bilgi almasını kısıtlayan şartlar da sözleşmelerden çıkarılıyor.

‣ İsviçre’de onbinlerce kadın eşit ücret için sokağa çıktı

Böylece işçiler, kendi iş kategorilerinde ücret konusunda bilgi alma hakkına sahip olacak. Şirketler, işçilerin ücretlerini karşılaştırmalarını kolaylaştıran ve cinsiyetler arası ücret farklarını gösteren bilgileri açıklamak zorunda olacak.

İşverenlere caydırıcı cezalar geliyor, ispat yükü işverene geçiyor

Mevzuat, cinsiyete dayalı ücret farkı yüzde 5’in üzerinde olan şirketlere yaptırım uygulanacağını öngörüyor.

Ücret raporlaması cinsiyetler arası ücret farkının yüzde 5 veya üzerinde olduğunu gösteriyorsa, işverenlerin işçi temsilcileriyle işbirliği içinde ortak bir ücret değerlendirmesi yapması gerekecek. Üye devletler, kuralları ihlal eden işverenler için para cezaları gibi etkili, orantılı ve caydırıcı cezalar uygulamak zorunda kalacak. Bir ihlal sonucu zarara uğrayan çalışanın tazminat talep etme hakkı olacak.

‣ Princeton, erkeklere kıyasla daha az maaş alan kadınlara 1 milyon dolar ödeyecek

Ayrıca ücretle ilgili konularda ispat yükü işçiden işverene geçiyor. Buna göre, bir işçinin eşit ücret ilkesinin uygulanmadığını hissettiği ve durumu mahkemeye taşıdığı durumlarda ulusal mevzuat, işvereni ayrımcılık yapılmadığını kanıtlamakla yükümlü kılacak.

Kesişimsel ayrımcılık ilk kez AB mevzuatında

İlk kez, kesişimsel ayrımcılığın yanı sıra, ikili cinsiyeti ve cinsiyet atamalarını reddeden bireylerin hakları da yeni kuralların kapsamına dahil ediliyor.

Konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Kadın Hakları ve Cinsiyet Eşitliği Komitesi Üyesi Samira Rafaela şunları söylüyor:

“Önceliğim, işçiler için en kapsayıcı ve etkili ücret şeffaflığı ölçütlerini sağlamaktı. Nihayet, sadece cinsiyetler arası ücret eşitsizliğini gidermek için bağlayıcı ölçütler getirmekle kalmadık, aynı zamanda tüm AB vatandaşları ücret ayrımcılığına karşı güçlendirilmesi, tanınması ve korunması sağlandı. ikili cinsiyeti ve cinsiyet atamalarını reddeden kişiler de erkekler ve kadınlarla aynı bilgi hakkına sahip. Bu yönerge ile Avrupa mevzuatında ilk kez kesişimsel ayrımcılığı tanımladığımız ve bunları cezaları belirlerken ağırlaştırıcı nedenlere dahil ettiğimiz için gururluyum.”

‣ İspanya Başbakanı Sanchez, yeni cinsiyet eşitliği yasasını duyurdu

İstihdam ve Sosyal İşler Komitesi‘nden Kira Marie Peter-Hansen, mevzuatın öngördüğü değişimleri şöyle yorumluyor:

“Bu yasa, AB’de herhangi bir toplumsal cinsiyete dayalı ücret ayrımcılığını kabul etmediğimizi açıkça ortaya koyuyor. Tarihsel olarak kadınların emeği yeterince değer görmedi ve düşük ücret ödendi ve bu yönerge ile eşit değere sahip işlere eşit ücret sağlamak için önemli bir adım atıyoruz. Parlamento kapsamı genişlettiği, sosyal ortakların rolünü güçlendirdiği ve güçlü bireysel ve toplu haklar sağlamayı başardığı için gurur duyuyorum.”

Üç yıl içerisinde yürürlükte olacak

Mevzuat, konsey tarafından resmi olarak onayladıktan sonra AB’nin Resmi Gazetesi’nde yayımlanacak. Yayından 20 gün sonra kararlar yürürlüğe girecek. AB üyesi ülkeler, düzenlemeyi üç yıl içerisinde ulusal yasalarına dahil edecek.