By 
Bugün Birleşmiş Milletler (BM) tarafından ilan edilen ve ilk kez bu yıl kutlanacak olan Uluslararası Temiz Enerji Günü.
2009 yılında kurulan Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı‘nın (IRENA) kuruluş günü olan 26 Ocak, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun aldığı kararla Uluslararası Temiz Enerji günü kabul edildi.
BM, IRENA’nın kuruluş gününü Uluslararası Temiz Enerji Günü ilan ederek, gün geçtikçe derinleşen iklim krizi ile mücadelede fosil yakıtlara olan bağlılığın sona erdirilmesi ve temiz enerji kullanımının yaygınlaştırılması konusunda farkındalık oluşturmayı hedeflediğini açıkladı.
26 Ocak’ın Uluslararası Temiz Enerji Günü olarak ilan edilmesinin, dünya genelinde artan enerji dönüşümü ve adil geçiş çabalarının ilerlemesine katkı sunması bekleniyor.
Temiz enerji nedir?
Temiz enerji, çevresel etkileri düşük veya sıfır olan, sürdürülebilir ve yenilenebilir kaynaklardan elde edilen enerjiyi ifade ediyor. Temiz enerji, fosil yakıtların kullanımından kaynaklanan çevresel sorunları ve iklim değişikliği risklerini azaltmayı amaçlıyor. Temiz enerji kaynakları genellikle doğal olarak yenilenebilen ve tükenmeyen kaynaklardan geliyor. Peki nedir bu temiz enerji kaynakları?
- Güneş Enerjisi: Güneş panelleri aracılığıyla güneşten elde edilen enerjiyi ifade ediyor.
- Rüzgar Enerjisi: Rüzgar türbinleri kullanılarak rüzgarın kinetik enerjisi elektriğe dönüştürülmesini içeriyor.
- Hidroelektrik Enerji: Su gücü kullanılarak suyun potansiyel enerjisi elektriğe dönüştürülüyor. Hidroelektrik santralleri ile enerji üretimi için uygun coğrafi koşulların sağlanması gerekiyor.
- Jeotermal Enerji: Yeraltındaki termal enerji kaynaklarından elde edilen ısı enerjisinin kullanılmasını ifade ediyor. Jeotermal enerjide de tıpkı hidroelektrik enerjide olduğu gibi uygun coğrafi koşulların gözetilmesi gerekiyor.
- Biyokütle Enerjisi: Organik malzemelerden, özellikle bitkisel ve hayvansal atıklardan enerji üretilmesini ifade ediyor. Biyokütle enerjisi, sürdürülebilir bir enerji kaynağı olarak kabul edilse de, bazı potansiyel tehlikeleri içeriyor. Çok sayıda bilimsel araştırmaya göre ‘biyokütle santralleri kömürlü termik santrallerden daha fazla atmosfere CO₂, partikül madde, CO, NO₂’ bırakıyor. Bu nedenle ciddi hava kirliğine yol açarak insan sağlığı üzerinde tehdit oluşturuyor.
‣‘Dünyanın tüm enerji ihtiyacı için rüzgar, güneş ve su yeter, mucizeye gerek yok’
‣The Lancet: Dünya yanlış yönde ilerliyor, ısınan iklim sağlık sistemlerini tehdit ediyor
‣COP 28 Notları– 4: Yenilgi mi, zafer mi?
‣Türkiye COP28’de nasıl bir mesaj verdi?
Dünyada temiz enerji
Dünyada iklim krizi ile mücadele kapsamında iklim hedeflerini gerçekleştirmek isteyen ülkeler temiz enerji projelerine ve teknolojilerine olan yatırımlarını artırıyor.
Geçtiğimiz yılın Aralık ayında Dubai‘de gerçekleştirilen Dünya İklim Değişikliği Zirvesi‘ne (COP28) katılan 118 ülke, Yenilenebilir Enerji Taahhüdü’ne imza attı. Zirve sonu değerlendirmesinde ise 2030’a kadar yenilenebilir enerji kapasitesinin üç katına çıkarılması ve enerji verimliliğindeki iyileştirmelerin iki katına çıkarılması çağrısında bulunuldu. Bu, kömür gücünün aşamalı olarak azaltılmasını ve fosil yakıt sübvansiyonlarının sonlandırılmasını ifade ediyor.
Londra merkezli enerji düşünce kuruluşu Ember‘in geçtiğimiz yıl haziran ayında yayımladığı araştırmaya göre küresel elektrik üretiminde ise 2023 yılının ilk yarısında rüzgar ve güneşin payı yüzde 14,3’e ulaşarak rekor kırdı.
Aynı araştırmaya göre, Danimarka elektriğinin yüzde 55’ini rüzgardan üreterek temiz enerji üretiminde ilk sıraya yerleşti. Danimarka, bu yılın ilk yarısında elektriğinin yüzde 10,3’ünü de güneşten elde etti.
Birleşik Krallık elektriğinin yüzde 31,6’sını, Almanya yüzde 27’sini, İspanya yüzde 25,7’sini, Hollanda yüzde 21,5’ini, Brezilya yüzde 12,2’sini ve ABD yüzde 11,3’ünü rüzgardan karşıladı.
Çin‘in elektrik üretiminde rüzgarın payı söz konusu dönemde yüzde 11 olurken, gelişmekte olan en büyük ekonomilerden biri olan Hindistan elektrik üretiminin yüzde 4,3’ünü rüzgardan sağladı.
Elektrik üretiminde güneşin en yüksek pay sahibi olduğu ülke ise yüzde 24,6 ile Lüksemburg oldu.
Türkiye’de temiz enerji
Türkiye‘nin coğrafi şartları ve doğal yapısı nedeniyle yenilenebilir ve temiz enerji üretimi konusunda büyük bir potansiyele sahip olduğu biliniyor.
Türkiye’nin, toplam enerji ihtiyacını karşılamak için yeterli fosil kaynağa sahip olmadığı göz önüne alındığında, ülkenin temiz enerji potansiyelini değerlendirerek enerjide dışa bağımlılığını önemli ölçüde azaltma potansiyeli bulunuyor.
Türkiye, temiz enerji kaynakları kullanmada coğrafi koşulları gereğince avantajlı bir konuma olsa da COP28’de 118 ülkenin imzaladığı Yenilenebilir Enerji Taahhüdü’ne imza atmayarak fosil yakıt kullanımındaki ısrarını gösterdi.
Öte yandan yine Ember‘in yayımladığı araştırmaya göre Türkiye’nin elektrik üretiminde 2023 yılının ilk yarısında rüzgar enerjisinin payı yüzde 10,4 ve güneş enerjisinin payı yüzde 5,65’e yükseldi.
Comments