Putin sayesinde NATO tarihte hiç olmadığı kadar yakın

Rusya’nın Ukrayna‘yı işgali üzerine planlanan olağanüstü NATO Zirvesi, Belçika‘nın başkenti Brüksel‘deki NATO karargahında başladı. Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Erdoğan‘ın temsil ettiği toplantıya ABD Başkanı Joe Biden da dahil olmak üzere 30 müttefik ülkenin liderlerinin hepsi katıldı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodymir Zelenski‘nin de toplantıya video konferans yoluyla katılacağı bildirilmişti.

Toplantının bitmesinden sonra da bazı liderlerin ikili görüşmeleri de gerçekleşecek.

Zirve’nin gündeminde şunlar var: Ukrayna’ya daha güçlü silahlar sağlanıp sağlanmayacağı, nasıl sağlanacağı ve NATO’nun Polonya‘da ve doğu cephesinde kendi savunmasını nasıl destekleyeceği. NATO ayrıca, Rusya’nın saldırılarının  NATO ülkelerine yönelik olası genişlemesine ilişkin  senaryoları ve ittifakın nasıl tepki vereceğini tartışacaklar.

NATO’nun caydırıcılık ve savunma yapılanmasının güçlendirilmesine yönelik tedbirler gözden geçirilmesi ittifakın doğu kanadındaki güçlerin sayısını kara, hava ve denizde artırıp, Bulgaristan, Macaristan, Romanya ve Slovakya‘ya daha fazla asker konuşlandırılmasının açıklanması bekleniyor.

Brüksel’de düzenlenen olağanüstü NATO zirvesi öncesinde konuşan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, liderlerin savunma harcamalarını artırmasını beklediğini, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Ukrayna’ya savaş açarak büyük bir hata yaptığını söyledi.

Stoltenberg, “Dünyadaki en güçlü ittifakız. Yan yana durduğumuz sürece güvendeyiz” dedi.

Bugün ayrıca Avrupa Birliği (AB) ve G7 toplantıları da yapılacak. AB liderleri, ABD Başkanı Joe Biden’ın da bir bölümüne katılacağı iki günlük bir zirve için Brüksel’de kalacaklar.

G7 toplantısına grubun şu anki başkanı olan Almanya‘nın Başbakanı Olaf Scholz tarafından çağrı yapıldı.Grubun, Rusya güçlerinden kaçan milyonlarca Ukraynalının ateşlediği mülteci kriziyle yüzleşmesi ve dünyanın Devlet Başkanı Vladimir V. Putin’i saldırganlığından dolayı cezalandırmak için daha fazla neler yapabileceğini tartışması bekleniyor.

Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin liderleri de toplantılarında, Rusya-Ukrayna savaşı, güvenlik ve savunma, dış ilişkiler, enerji, ekonomi ve Kovid-19 salgını gibi başlıkları görüşecek.

Liderlerin, AB’nin savunma ve güvenlik alanında gelişmesi ve karar almasında operasyonel rehber niteliği taşıyacak “Stratejik Pusula” adlı belgeyi onaylaması planlanıyor. Belge, 5 bin kişiye kadar çıkabilen, kara, hava ve deniz birimlerinden oluşan ve düzenli tatbikatlar yapan “hızlı intikal kuvveti” kurulmasını da içeren çeşitli somut girişimleri içeriyor.

Washington Post‘un ABD yetkililerine dayandırdığı haberine göre, Başkan Biden ve Avrupalı ​​liderlerin, Avrupa’ya sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) sevkiyatını yönlendirmeye yönelik büyük bir planı da duyurmaları bekleniyor.

Rusya’yı gücünden mahrum bırakmaya yönelik bir çaba olan plan, dünyanın enerji akışını yeniden düzenlemek için alışılmadık ve savaş bittikten çok sonra bile bir etkisi olabilecek bir değişime işarete ediyor. ABD, LNG tedariki konusunda birinci ülkelerden.

Biden’ın ayrıca Brüksel’deki  NATO, G7 ve Avrupa Konseyi toplantılarında, Moskova‘ya yönelik ek yaptırımlar için de baskı yapacağı düşünülüyor.

Birlikte ele alındığında, Amerika ve Avrupa’nın beklenen eylemleri, ABD liderliğindeki bir demokrasiler koalisyonunun, Ukrayna’ya karşı savaşını sürdürürken Rusya’yı cezalandırmak ve caydırmak için yaptığı kapsamlı baskının tırmanması anlamına geliyor.

Ayrıntıları henüz kesinleşmeyen sıvılaştırılmış doğal gazı veya LNG’yi sevk etme girişimi tartışması cuma günü Biden’ın Polonya’ya gitmesinden önce Brüksel’de Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile toplantısında gündeme gelecek.

Dün Brüksel’de Avrupa Birliği milletvekillerine konuşan von der Leyen, tüm AB üyelerinin Rus gazına olan bağımlılığı azaltmaya katkıda bulunabileceğini ve bunun Biden’ın Perşembe günü ziyaretinin ilk gününde ele almayı planladığı bir konu olduğunu söylemişti.

Biden’ın ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan dün yaptığı açıklamada, Biden’ın cuma günü AB’nin yürütme organı olan Avrupa Komisyonu ile Rus enerjisine olan bağımlılığı azaltma çabalarıyla ilgili bir açıklama yapacağını söyledi, ancak ayrıntı vermeyi reddetti.

Putin sayesinde NATO tarihte hiç olmadığı kadar yakın

Biden’ın Brüksel’deki NATO Zirvesi gezisi, önceki başkan Donald Trump‘ın döneminde bozulan NATO-ABD ilişkilerinde yeni bir sayfa açıyor.

Donald Trump, 2017’de başkan olarak ilk kez zirveye geldiğinde, ittifakın karşılıklı savunma taahhüdünü onaylamayı açıkça reddetmiş ve ödemelere dair gönülsüzlüğüyle ilişkileri yıpratmıştı. Amerika Birleşik Devletleri’nin NATO’dan çekilmesi, örgütü etkin bir şekilde yok edecekti; bunun sonucunda Trump örgütten ayrılmasa da ‘Amerika için bir yük’ olarak nitelendirmişti.

NATO müttefiklerini sonun kadar savunacağına dair de sözler veren Biden, beş yıl sonra buraya çok farklı bir duruşla geldi.

New York Times durumu şöyle değerlendirdi: “Rusya’nın Ukrayna’yı işgali 30 NATO ülkesini birbirine daha da yaklaştırdı. Biden Trump’tan aldığı  mirası –Putin‘in de yardımıyla- tersine çevirdi ve işgal, Amerika Birleşik Devletleri ile Avrupalı ​​ortakları arasında güçlü bir askeri ilişkinin yeniden kurulmasına yardımcı oldu.”

Biden pazartesi günü Beyaz Saray‘da iş dünyası liderlerine verdiği demeçte, “Putin‘i oldukça iyi tanıdığımdan ve şunu düşündüğümden eminim: NATO’yu bölebileceğine güveniyor” dedi. 

Biden “Sizi temin ederim ki NATO, büyük ölçüde Vladimir Putin sayesinde, tarihi boyunca hiçbir zaman bugünkünden daha güçlü ya da daha birleşik olmamıştı” ifadelerini kullandı.

NATO, AB ve G7 nedir?

NATO ve Avrupa Birliği’nin her ikisinin de genel merkezi Brüksel’dedir ve kökenleri İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki yıllara dayanır, ancak aralarında önemli farklar vardır.

NATO, Sovyet gücüne karşı askeri bir blok olarak inşa edilmişken; Avrupa Birliği, Batı Avrupa’nın eskiden savaşan uluslarını ticaret yoluyla birleştirme çabalarından doğan siyasi ve ekonomik bir bloktur.

Bir zamanlar Sovyet etki alanına giren ülkeler de dahil olmak üzere, yirmi bir ülke şu an her ikisine de üye. 27 Avrupa Birliği üyesi arasında Avusturya, İrlanda ve İsveç gibi genellikle tarafsızlık gelenekleri nedeniyle NATO dışında kalan birkaç ülkevar.

30 NATO üyesinin arasında da, Avrupa Birliği’nden ayrılan veya katılmayı reddeden (İngiltere, İzlanda, Norveç) veya katılmak için başvuruda bulunan (Arnavutluk, Karadağ, Kuzey Makedonya, Türkiye) bulunuyor.

G7, 1970’lerin ekonomik çalkantıları sırasında Batı dünyasının en güçlü ekonomilerinin liderleri arasındaki tartışmaları kolaylaştırmak için kuruldu; şimdi İngiltere, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri‘nin yanı sıra Avrupa Birliği’ni de üye olarak içeriyor.