By 
Plastik kullanımı ve kirliliği konusunda, gerekli ve yeterli malumata sahip olmayanların ya da plastik şirketlerinin yarattığı bilgi kirliliği, kafaları karıştırıp dünyaya da insanlara da büyük zarar veriyor.
Çoğunuza bazen oluyordur. Bir şey hakkında yeteri malumata sahip olmadığınızda, fikir belirtip belirtmemeyi kısa da olsa düşünürsünüz. Bazıları bu düşünme sürecini kısaltmak için çok basit bazı yöntemler geliştirmiştir. Bunlardan (en azından benim bildiğim) Google araması ile kısaca konu hakkında ne bilip bilmediğini anlama yöntemi, en güçlü olanıdır. Çünkü Google birçok konuda yazılan çizilen birçok şeyi görmenize ve bulmanıza yardımcı olan güçlü bir araçtır. Hele ki Türkiye gibi bir kişinin her şeyi bilebildiği ve her konu hakkında popüler bilim yazısı bile –sıkılmadan hem de- yazabildiği bir ülkede Google bilgisi, sizi ortalama bilgiyle yetinen kalabalıklar arasında uzman bile yapabilir.
Böyle bir çok popüler bilim siteleri mevcut. Sadece çeviri bilgiyle ciddi bir takipçi kitlesi yakalamayı da başarmışlar. Popüler bilim siteleri için bu ortam risk barındırmadığından bu durum bir noktaya kadar tolere edilebilir. Çünkü bu tür sitelerin bilimsel ciddiyeti genelde göz ardı edilir. Ancak daha bilimsel bir konu ile ilgileniyorsanız ve o konu hakkında fikir beyan etmenin de ciddi riskleri mevcutsa o zaman işin rengi değişebilir. Bu durumda konunun tamamen yabancısıysanız ciddiye alınacak bir tarafınız da, çok detaylı bir literatür taramasına da gerek yoktur. Ancak konunun yanından yakınından geçen bir alanda uzmanlığınız varsa bu size bazı sorumluluklar da yüklemektedir. Bunlardan ilki konu hakkında detaylı akademik bilgiyi ve veriyi dikkate alma zorunluluğudur. Bunun için çeşitli akademik arama araçları ciddi bir kaynak sunuyor zaten. Buralardan faydalanmak işin doğası gereği beklenendir.
Eksik ve yanlış bilgi kalabalığı…
Ayrıca burada bir başka durum ortaya çıkıyor ki o da sınırlar. Bu sınırları da, akademik bilgi birikimi ve uzmanlık alanı belirlemektedir. İşte bu nokta; birçok şeyin de belirleyicisidir. Bunu başarabilirseniz konu hakkında sıkıntı yaratacak hatalı bilgi de vermemiş olursunuz. Uzmanlığınız yeterli değilse, söylediklerinizin bağlamı tasavvur ettiğiniz sınırları aşabilir. Ben bu durumda eğer çok zaruri değilse yazmamayı ya da konuşmamayı, yazacaksam ya da konuşacaksam da daha genel geçer şeylerden bahsetmeyi tercih ediyorum. Ayrıca genel geçer şeylerden bahsetmek, kimi zaman ciddiyetinizin zedelenmesine neden olabilir.
Plastik kirliliği ve yarattığı etki de genel olarak bu yukarıda bahsettiğimiz meseleden mustarip. Bu da mesele hakkında ortalıkta ciddi bir “bilgi” kalabalığı olmasına neden oluyor. Bu kalabalık tüm dünyada geçerliyken çoğunlukla bizim gibi bilimsel ve akademik bilginin hoyratça tüketilip içinin kolayca boşaltılabildiği ülkelerde daha yaygın.
Benzer bir durum iklim değişikliği için de geçerli. Ancak burada bir şeyden daha bahsetmek lazım. O da lobi faaliyetleri. Ciddi ekonominin döndüğü bir sektörün kazananları bu konudaki risk ve tehlikelerin örtbas edilmesi için yoğun bir çaba harcamaktadır. Bu amaçla büyük bir bilgi bombardımanı gerçekleştirip konu hakkındaki doğru bilgiye erişimin güçleşmesi için uğraşmaktadırlar. Buna en güzel örnek olarak, Türkiye’deki plastik üreticilerinin çatı kuruluşlarından bir tanesinin internet sitesinde yer alan “çok kullanımlık metal pipet yüzünden ölen insan” haberi gösterilebilir. Ortopedik engeli olanların kullanımı dışında tamamıyla anlamsız ve gereksiz olan bir ürün olan plastik pipeti savunmak amacıyla yapılmış bir hareket. Burnundan plastik pipet çıkan kaplumbağanın alternatifi.
Fosil yakıta değinmeyenler
Bir diğer örnek de dünyanın en büyük plastik üreticilerinin ve ambalaj tüketicilerinin bir araya gelip plastik temizliği organize etmelerini ve bunu da plastik kirliliği için gerekli çözümün önemli bir parçası olarak sunmalarında görülebilir. Plastiğin çok faydalı olduğu, o olmazsa yaşamın çok zorlaşacağı ve aslında plastiğin çevreci olduğu iddiaları da yine bu yaratılan bilgi kalabalığının önemli bir bölümünü oluşturuyor.
Bir diğeri de plastiğin iklim krizindeki rolünün olumlu olduğu/olacağı iddiası. İddianın kaynağı da plastiğin karbon zincirlerinden oluşan yapısının aslında karbonu hapsettiği ve bunun da atmosfere salınmasının önüne geçtiği varsayımı. Bir diğer iddia da plastiğin hafif olmasının taşınım esnasında yarattığı kolaylık ve bunun karbon salınımını diğer alternatif ürünlere göre daha az olması.
Bunun gibi birkaç gerekçe ve iddiayı ortaya koyanların, plastiğin fosil yakıt bağımlılığının bir sonucu ve nedeni olduğunu hep göz ardı etmesi ise işin en tuhaf yanı. Tekrar tekrar aynı şeyleri yazarak sizi yormayacağım. Burada iklim değişikliğinin ana nedenlerinden birinin plastik üretimi, plastik kirliliğinin de iklim krizi sonucu oluşan ekstrem hava olaylarının sonucunda arttığını yazmıştık. Hem de veriye dayanarak. Burada da plastiğin kötü olduğu gerçeğinin aslında doğru olmadığını iddia eden plastik dostlarının iddia edip yere göğe sığdıramadığı geri dönüşüm efsanesinden bahsetmiştik. Bir başka yazımızda da plastik kirliliğinin üretimi azaltmadan yapılacak inovasyonla çözüleceği iddiasının ana ürünü olan doğada çözünen poşet yalanını yazmıştık. Son olarak da plastik çöpe değer muamelesi yapılmasının yarattığı kirli ticarete ve döngüsel ekonomi illüzyonuna değindiğimiz yazımızı da buraya koyarak konuyu kapatabiliriz. Tüm bunlar yukarıda bahsettiğim Google taramasıyla bulunabilecek ve farklı kaynaklarla karşılaştırılabilecek yazılar. Bunu bile yapmadan plastik hakkında kafa karıştırmak olsa olsa art niyetle açıklanabilir. Umarım yanılıyorumdur ve gerçekten bilgi eksikliğinden kaynaklanıyordur.
(Yeşil Gazete) 
Comments