Mimarlar Odası Ankara Şubesi, UNESCO Dünya Miras Listesi’ndeki doğa harikası Kapadokya’da Göreme-Ortahisar arasında hukuksal sürece konu edilen yol nedeniyle tahribatın büyüdüğünü belirterek, çok sayıda peri bacası, manastır ve şapelde derin çatlaklar oluştuğunu duyurdu. Mimarlar Odası, ayrıca vadilere hafriyatlar döküldüğünü, oteller ve eğlence parkıyla 1. Derece arkeolojik ve doğal SİT alanının hızla betonlaştırıldığını bildirdi:
“Peri bacalarında derin çatlaklar oluştu, arkeolojik oluşumlar yıkılmak üzere, Kapadokya’da yol kullanımı acilen durdurulmalı.”
‘Bu yıkımın geri dönüşü yok!’
Konuyla ilgili açıklama yapan Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Tezcan Karakuş Candan, “Birinci derece arkeolojik ve doğal SİT alanı Kapadokya’da yapılan yol nedeniyle Unesco Dünya Mirası zarar görecek demiştik, şimdi yaşanan tahribat bilimi devre dışı bırakan ‘ben bilirimci’ mantığın yarattığı afettir. Telafisi mümkün olmayan zararlar veriliyor. Yolun kullanımı acilen durdurulmalıdır ” diyerek yetkililere çağrıda bulundu.
Candan, “Kapadokya’da Göreme-Ortahisar arasında devam eden yol çalışmalarının Kapadokya’yı katledeceği konusunda daha önce defalarca uyarılarda bulunmuş, bu durumu alanda yaptığımız tespitlerde gözlemlemiştik. Ne yazık ki bölgeden gelen yeni bilgiler, fotoğraflar ve videolar da haklılığımızı bir kez daha ortaya koydu Kapadokya’da kültür varlıkları yol oldu” dedi.
‘Kapadokya’da yaşanan doğa, tarih ve kültür katliamıdır’
“Kapadokya’nın yok edilmesine karşı açtığımız dava süreçleri devam ederken hukuksuz bir şekilde yapılan yol ile Kapadokya’nın değerleri yok ediliyor. Pek çok tahribatla birlikte bu hukuksuz yolunda işleneceği 1/25.000 ölçekli plan değişikliğini de yargıya taşıyoruz” diyen Candan, Kapadokya’da yol yapımı sonrası yaşanan tahribata ve son duruma ilişkin şu bilgileri verdi:
“Kapadokya’da ağır iş makineleriyle tarih ve kültür katliamı yapılan bölgede, tahribat büyüyor. Ortahisar-Göreme yolunun kullanımı ve genişletilmesi nedeniyle çok sayıda peri bacası, şapel ve manastır yok olmak üzere.
Temsilcilerimiz bölgede an be an süreci takip ediyor, görselliyor. Fotoğraflar ve videolarda pek çok peri bacasında derin çatlakların oluştuğu apaçık görülüyor. Ortahisar-Göreme yolunun Göreme müze yolu kavşağına yakın noktasındaki manastır yerleşkesi içinde yer alan yemekhanede de yeni çatlaklar oluşmuş durumda. Ayrıca, yemekhanenin dışına yazılar yazılarak jeolojik oluşumlara ciddi zararlar verilmiş, yol inşaatı sırasında çevredeki alanlara dökülen ve üzeri toprakla örtülerek gizlenmeye çalışan hafriyat, üzerindeki toprak gidince tekrar görünür olmaya başlamış durumda.
Yol çevresi hızla kirletilmiş, etrafa atılan çöpler, dolu çöp kutularının ise boşaltılmaması Unesco Dünya Miras listesi bir bölgeye yakışmadığı gibi, yetkililerin görevlerini de tam anlamıyla yapmadığını ortaya çıkartıyor. Yol güzergâhındaki kaya birimi volkanik kül, tüfit türü, gevşek malzeme olduğundan, eğimini azaltmak için derine kazı yapılması nedeniyle şevde göçmeler-kaymalar yaşanıyor. Yolun kendisinde de kırılmalar olmuş, şiddetli yağmur yağdığında dökülen hafriyatlar vadilere akıyor, Şev göçmesini önlemek için geriye doğru zeminde sıyrılma işlemi yapıldığından yolun genişliği planlanandan çok daha geniş olacağı çok açık.
Dört şeritli olan yolun verdiği tahribatın büyüklüğü ortada. Ağır iş makinalarının yarattığı titreşim, tur otobüsleri ve ağır tonajlı tırlar geçtikçe çatlaklı yapılardaki peribacalarının yıkılma süreci hızlanacaktır. Yol kullanımı acilen durdurulmalıdır.”
‘Kapadokya’nın mirası ticari sermayeye peşkeş çekiliyor’
Kapadokya’nın tarihi ve kültürel mirasının ticari sermayeye peşkeş çekilmeye devam edildiğini de vurgulayan Tezcan Karakuş Candan, şu bilgileri verdi:
“Bölgede tam bir vandallıkla karşı karşıyız. Yolun Ortahisar girişine yakın bölümünde, Ortahisar-Nevşehir karayolu kenarına yapılan otel inşaatı neredeyse bitmiş durumda. Yine Nevşehir-Ortahisar karayolunun, Ortahisar’a yakın bölümünde yapılan zipline eğlence parkı (Excap Turkey) inşaatı da bitmeye yakın görünüyor. Ortahisar’daki büyük ölçekli otel inşaatı bitmiş görünüyor. Avanos-Çavuşin köyü çıkışında, Göreme-Çavuşin yolu kenarında yapılaşma başladı. Bir otel inşa edilerek satışa çıkarılmış durumda. Son olarak da Aşk Vadisi‘nden çıkartılıp Avanos’a getirilen Sky dinner (vinç yardımıyla yüksekte hizmet veren restoran) faciası var.”
Candan, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde, 1. Derecede Arkeolojik ve Doğal SİT alanında olduğuna, jeolojik ve jeomorfolojik açıdan önemine işaret ederek, Kapadokya’ya dair şunları söyledi:
“Uzmanlar yol çalışmalarının tahribata-erozyona neden olacağı konusunda uyarılarda bulunmuştu. Kapadokya Alan Başkanlığı, uzmanların görüşlerini içeren fizibilite çalışmalarına, bilimsel ve teknik raporlara dayandırılmadan yol yapım kararı alarak, Kapadokya’nın katline sebep olmuştur. Meslek odaları olarak defalarca uyarılarda peribacalarına, yer altı yapılarına, kilise ve manastırlara zarar vereceğini, peribacalarının oluşumunu olumsuz etkileyeceği konusunda uyarılarda bulunmuştuk. Kapadokya’da telafisi mümkün olmayan zararlar veriliyor. Kültür Bakanlığı yol kullanımını ivedilikle durdurmalıdır. Kapadokya’nın geleceği için Göreme Açık Hava Müzesi için bütüncül çevre düzeni ve yönetim planının hazırlanması gerektiğini bir kez daha vurguluyoruz.”
