By 
Greenpeace Akdeniz’in hazırladığı çalışmada Türkiye’nin havası en kirli şehirleri ve ilçeleri belirlendi. Rapora göre Hatay‘ın İskenderun ilçesi en yüksek hava kirliliğine sahip bölge; ardından İstanbul Kadıköy‘deki Göztepe semti ve Iğdır merkez, en kirli havaya sahip.
Yapılan analizde, hava kalite izleme istasyonlarının 2023 boyunca topladığı PM 10 (Partikül Madde 10) kirleticisi verileri incelendi. Analize göre, Hatay İskenderun’da yıl boyunca 235 gün boyunca PM 10 limit değerlerinin aşıldığı tespit edildi.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, hava kirliliği dünya çapında her dakika 13 kişinin ölümüne neden oluyor. Türkiye’de ise hava kirliliği, tütün, aşırı kilo, hipertansiyon ve hiperglisemi gibi risk faktörlerinin ardından ölüm nedenleri arasında beşinci sırada yer alıyor.
DSÖ tarafından ayrıca akciğer kanserine sebep olan 1. grup etmen olarak sınıflandırılan PM 2,5’in 30 günlük ölçüm sonuçlarının ortalaması metreküpte 20 mikrogram (20 µg/m3) olarak belirlendi. Bu değer, DSÖ’nün insan sağlığı için tanımladığı metreküpte 5 mikrogramlık (5 µg/m3) yıllık kılavuz değerin tam dört katına denk geliyor.
‣ Avrupa’nın havası en kirli şehirleri: Güney Akdeniz’de kirlilik arttı
‣ İstanbul’da hava kirliliği yüzde 3 arttı
‣ Şeffaf olmayan hava kalitesi verileri TBMM gündeminde: Bakanlık hava kirliliğine karşı ne yapıyor?
Milyonlarca insan havası en kirli şehirlerde yaşıyor
İstanbul’un en kirli 10 ilçesinde yaşayan yaklaşık 4.6 milyon insanın 2023 yılında ulusal standartlara göre kirli hava soluduğu belirlendi. Özellikle İstanbul’un Göztepe semti, yıl boyunca 222 gün kirli hava soludu.
Ankara‘nın Altındağ ilçesinde ise, Siteler ve Ulus bölgeleri sırasıyla 172 ve 135 gün boyunca PM 10 limit değerlerinin üzerinde kirli hava ile karşı karşıya kaldı.
İzmir‘de ise Torbalı, Kemalpaşa ve Alsancak bölgeleri en kirli hava şartlarına maruz kaldı.
Bursa‘nın Nilüfer ilçesi de 199 gün boyunca sağlıksız hava koşullarına tanık oldu.
‣ Araştırma: Hatay hala sağlık limit değerinin dört katı toz soluyor
Türkiye'de hava kirliliğinin en yoğun olduğu 20 bölgeyi, hava kalite izleme istasyonlarının verilerini analiz ederek belirledik. İlk sırada Hatay’ın İskenderun ilçesi (Merkez) yer alıyor. + pic.twitter.com/HvTejrrhFa
— Greenpeace Türkiye (@Greenpeace_Med) February 9, 2024
Greenpeace Akdeniz, bu sorunu çözmek için “Koruma Bölgesi” mekanizmasının etkin kullanılmasını öneriyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı‘nın verileri, birçok noktada hava kirliliğinin tehlikeli boyutlara ulaştığını gösteriyor, ancak henüz Koruma Bölgesi kararı alınmış değil. Greenpeace Akdeniz, düzenli limit aşımlarının olduğu ilçelerde koruma bölgeleri ilan edilmesini talep ediyor.
Koruma bölgesi, ısınma, ulaşım ve işletmelerden kaynaklanan hava kirliliği normal tedbirlerle ortadan kaldırılamadığında çevre ve insan sağlığını korumak adına uygulanacak bir temiz hava eylem mekanizması olarak tanımlanıyor. Bu kavram, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nin 30. maddesi altında düzenlenmiş durumda.
Koruma bölgesi kararı sonrası tesislerin faaliyetlerinin durdurulması, yeni tesislerin kurulmaması ve gerekli durumlarda tesislerde kullanılan yakıtların yasaklanması veya kısıtlanması gibi düzenlemeleri içeriyor.
Fotoğraf: Zekeriya Şen / Unsplash
Deprem bölgesinde enkaz çalışmaları kirlilik yükünü arttırıyor
Greenpeace İklim ve Enerji Uzmanı Gökhan Ersoy, hava kirliliğinin sorumlusu olarak fosil yakıtları işaret ediyor.
Ersoy, “Fosil yakıt merkezinde şekil alan ısınma, ulaşım ve sanayi politikalarımız kentlerimizi birer kirlilik kapanına çeviriyor ve temiz hava hakkımızı gasp etmeye devam ediyor. Son üç yıldaki bölge sıralamalarına bakıldığında, kentlerin kirlilik oranında radikal bir değişim olmazken sadece birkaç basamak ile yerlerinin değiştiğini ve hala yönetmelikte belirtilen yıllık ortalama limit değerin aşıldığını görüyoruz,” dedi.
Ersoy, ayrıca deprem bölgelerinden üç farklı kentin de bu yıl listeye girmesi ve Hatay ile Osmaniye‘nin ilk kez en kirli 10 bölge arasında yer almasının, enkaz kaldırma çalışmalarının neden olduğu ek kirlilik yükünün sağlık açısından tolere edilemez olduğunu vurguluyor.
Temiz hava hakkını korumak ve soluduğu havanın kalitesini öğrenmek isteyenler Greenpeace Akdeniz’in hazırladığı havanasil.org adresinden Türkiye’de 2023 yılında yapılan hava ölçümü sonuçlarının tamamına ulaşabiliyor.
Comments