Üçlü Zirve’nin gündemi Idlib kördüğümü

Türkiye, Rusya ve İran devlet başkanlarının Suriye gündemiyle bir araya geldiği Üçlü Zirve’den BM’nin arabuluculuk girişimlerine destek kararı çıktı. Erdoğan, Rusya ve İran’ın  ‘güvenli bölge’ye olumlu yaklaştığını; ABD ile ilerleme sağlanmazsa, gerekli adımları atacaklarını söyledi.

Türkiye, Rusya ve İran devlet başkanlarının katıldığı, Suriye’deki durumun görüşüldüğü Ankara’daki ‘Üçlü Zirve’, sona erdi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, zirvede, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeydoğu sınırı boyunca ABD ile mutabakat ile kuracağı ‘güvenli bölge’ konusunda Rusya ve İran’dan olumlu yaklaşım geldiğini ve Suriye’de siyasi çözüm arayışları için Birleşmiş Milletler’in girişimlerine destek verileceğini açıkladı.

Yaklaşık bir saat süren ve zirvedeki görüşmeler sonrası Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın yeniden düzenlediği basın toplantısında, Suriye’deki anayasa görüşmeleri ve siyasi çözüm konusundaki son pürüzlerin giderildiği ve Birleşmiş Milletler’in arabuluculuk girişimlerine destek verileceği belirtildi.

Toplantı sonrası ilk açıklamayı yapan Erdoğan, Fırat’ın doğusundaki durum hakkında İran ve Rusya’yı bilgilendirdiklerini, bu bölgede Suriyeli göçmenler için büyük bir kent kurulabileceğini, bunun için kurulması öngörülen ‘güvenli bölge’ konusunda ABD ile ilerleme sağlanamazsa gerekli adımları atacaklarını, Rusya ve İran liderlerinin de atacakları söz konusu olası adım konusunda mutabık olduklarını söyledi. Erdoğan, söz konusu bölgede 20 millik derinliğin, ilk kez ABD Başkanı Donald Trump tarafından önerildiğini de hatırlattı.

‘Güvenli bölge’ konusundaki soruyu yanıtlayan Putin, “Her ülkenin kendi güvenliğini sağlama hakkı vardır. Bütün yabancı unsurlar Suriye’den çekilmelidir” dedi.

Aynı soruyu yanıtlayan Erdoğan ise Suriyeliler için 450 kilometre uzunluğundaki bölgede konutlar yapılmasını istediklerini, bu girişimin uluslararası destek kampanyasına dönüşebileceğini, bu bölgenin lojistiği ve güvenliği sağlanırsa, Türkiye’de çadır kent ve konteynerlerde kalan Suriyelilerin de buralarda kendi hayatlarını idame edip istihdam edilerek kurtulmuş olacaklarını ifade etti.

Ortak bildiri: Suriye’de askeri çözüm yerine siyasi süreç

Üçlü Zirve’nin ortak bildirisinde, Suriye’nin egemenliği, bağımsızlığı, birliği ve toprak bütünlüğü ile BM ilkelerine kuvvetli taahhüt vurgulandı. Liderlerin ortak bildirisinde vurgulanan Suriye’ye ilişkin çözüm noktaları şöyle sıralandı:

• Suriye’de terörle mücadele kisvesi altında sahada yeni gerçeklikler yaratılmasına dair her türlü girişim liderler tarafından reddedildi.
• Liderler tarafından Suriye’nin kuzeydoğusundaki güvenlik ve istikrarın egemenlik ve toprak bütünlüğüne saygı temelinde sağlanabileceği vurgulandı.
• Liderler, ABD’nin işgal altındaki Golan’a dair uluslararası hukukun ihlalini teşkil eden ve bölgesel barış ile güvenliği tehdit eden kararını kınadı.
• Suriye ihtilafına askeri çözüm getirilemeyeceğine işaret eden liderler, yalnızca Suriyelilerin öncülüğünde ve ev sahipliğinde, BM’nin kolaylaştırıcılığında siyasi süreç yoluyla sorunun çözülmesi gerektiğini vurguladı.

Ruhani’den terörist unsurlara vurgu

Ankara’da bir araya gelen liderler iki basın toplantısı düzenledi. İlk basın toplantısında konuşan İran Cumhurbaşkanı Ruhani ise, yabancı güçlere ve Suriye’de faaliyet gösteren ‘terörist unsurlara’ dikkat çekerek şunları söyledi: “Suriye konusunda ortak ilkelere vurgu yapmayı gerekli buluyorum. Bu üç ülkenin en önemli gündemi Suriye krizinin barışçıl yöntemlerle çözülmesi, terörizmle mücadele, anayasa komitesinin kurulmasını destekleme, sığınmacıların geri dönmesi, ülkenin yeniden onarımı… Amerikan güçlerinin bir an önce bölgeyi terk etmesi ve Suriye hükümetinin bu ülkenin diğer bölgelerinde olduğu gibi Fırat’ın doğusu ve kuzeyinde de egemenliğini sağlaması zaruridir.”

Suudi saldırısı

Ruhani, Suudi Arabistan’daki Aramco petrol tesislerine yapılan saldırıyla ilgili olarak da, Yemen’in kendini savunma hakkını kullandığını kaydetti. İran Cumhurbaşkanı, savaşın bir an önce bitirilmesini ve ülkede barış sağlanmasını istedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan da Yemen’in kendi ayakları üzerine kalkabilecek bir altyapıya sahip olmadığını belirtti; ülkenin yeniden inşa ve ihya edilmesi gerektiğini ve bu konuda Türkiye’nin üzerine düşenleri yapabileceklerini bildirdi. Rus lider Putin ise, Suudi Arabistan’a S-400 savunma sistemlerini önerdi.