By 
İtalya’nın Milano kentinde bir bebek yetersiz beslenme ve kalp rahatsızlığı nedeniyle hastaneye kaldırıldı. Ebeveynlerin tedaviyi reddetmesi, yeterli gıda vermediklerinin anlaşılmasıyla birlikte bu durum mahkemeye taşındı. Velayetin aileden alınmasına karar verildi.
Ebeveynlerin vegan beslenme biçimi seçmiş olmaları ise daha üst bir başlık olarak İtalya’da ve dünyada tartışılmaya başladı. Bunlardan biri de BBC Türkçe’de yayınlanan ‘vegan çiftten bebeklerinin velayeti alındı’ başlıklı haberiydi.
Haberin yayılmasıyla birlikte bebeğin sağlık durumu vegan platformlarda da, medyada da tartışıldı. 13 aylık bir bebek temel olarak anne sütüyle beslendiği için rahatsızlıklarına yol açan etkenin ne olduğu bilinmiyor. Bebeğin takviyeye ihtiyaç duyan bir bünyeye sahip olması, genetik nedenler, annenin sağlığı gibi pek çok neden olabileceği öne sürülüyor.
Ancak yayılan haberlerin de vegan diyeti üzerinde durması eleştiriliyor. Ebeveynin bebeği yetersiz beslemesi ve tedaviyi reddetmesi konusunda yargılanması yerine bu rahatsızlıkların nedenleri bilinmemesine rağmen özellikle veganlığın vurgulanması tepki alıyor. (Örneğin, BBC’nin haberinde 8 kez vegan sözcüğü kullanılırken yetersiz beslenme 1 kez kullanılıyor)
Vegan yetiştirilen ve sağlık durumları da iyi olan çocuklara işaret ediliyor ve kötü ya da yetersiz beslenmenin vegan diyetiyle bağlantılandırılmasına karşı çıkılıyor.
Tepkilerin bir başka bir nedeni de, ebeveynlerin yetersiz beslemesi nedeniyle rahatsızlıkları olan, hastaneye kaldırılan çok sayıda çocuk bulunuyor olmasına rağmen odağın vejetaryen/vegan ebevynlere kaydırılması. Temel başlık olan yetersiz beslenmeye bütüncül olarak yer verilmemesi de soru işaretlerinden biri oluyor.
Bebeğe anne sütü verilip verilmediği, annenin sağlık durumu, varsa genetik nedenler ya da diğer etkenler bilinmiyor.
Veganların anne sütüne karşı olup olmadıkları da bu bağlamda konuşuluyor ancak vegan beslenme anne sütüne karşı olmayı içermiyor.
Vegan ve Vejetaryenler Derneği Türkiye’nin Başkanı Ebru Arıman’la yazışmamızda şöyle diyor:
“Ölçüsüz, yetersiz ve ya kontrolsüz uygulandığı taktirde hiçbir diyetin sağlıklı sonuçlar vermesi zaten fiziken mümkün değil. Vegan bir diyetin de bu anlamda herkes tarafından doğru ve yeterli uygulandığını söylemek yanlış olur. Hayvansal gıdaları reddederek sağlıklı yaşamak elbette ki mümkündür, bunun örnekleri de mevcut.
Ancak hayvansal gıda tüketmemekle birlikte ‘ne tükettiğiniz’ daha fazla önem taşıyor, her gün ekmek yiyerek yeterli ve dengeli beslenemezsiniz örneğin. Bugün dünya üzerinde yetersiz beslenme sonucu aynı şekilde tedavi altına alınan ya da yaşamını yitiren bir çok çocuk bulunmasına rağmen, bu örneği veganlıkla etiketlemek, vegan beslenmenin bütününü genellemek olur ki bu bence yanlış bir değerlendirme. Vegan ya da değil, bir çocuk ebeveynleri tarafından yetersiz ve dengesiz beslenmiş, tıpkı etçil ebeveynlerde de olabildiği gibi”.
Vegan anne olarak çocuklarımı vegan büyüttüm uzun süre sütümü içtiler diyen Ayşegül Uçar ile olan yazışmamızda da, çocuklarının hayatlarında doktora gitmelerinin gerekmediğini, ilaç almadıklarını anlatıyor. 11 ve 13 yaşında iki çocuğunun gayet sağlıklı, enerjik ve neşeli olduğunu da ekliyor.
Bebeğin durumda ele alınabilecek durumları ise şöyle sıralıyor[1]:
Çocukların hasta olmasının nedeni genetik olabilir,
Hamilelikte yetersiz beslenme ya da işlenmiş besin tüketimi olabilir,
Yetersiz vitamin, GDO’lu besinler vb. sebepler olabilir,
İki ebeveynden birinin sigara/alkol tüketimi bebeğin sağlığını etkileyebilir.
Ayşegül ayrıca, vejetaryen/vegan olmayan binlerce çocuğun hastaneye kaldırılmasının neden haberlerde olmadığını da soruyor.
İtalyan basınında konuyla ilgili yer alan bir diğer yazıda*, beslenme biçimi mi yoksa aile mi suçlamalı diye soruyor. 2015 yılında yaşanan Chiara vakasından yola çıkıyor. 29 Haziran’da sayısı 3 olan davaların ülke çapında bir ahlaki meseleye dönüştüğünü belirtiyor. Çocukların vegan yetiştirilmesiyle ilgili sorunsallar dile getirildikten sonra uzmanlara yer veriliyor.
Ligurya Çocuk Hekimleri Başkanı Alberto Ferrando, uzmanlarla paralel olarak vegan beslenmenin çocuğun büyümesiyle uyumsuz olmadığını belirtiyor, beslenmeye dikkat ve takviye diyor. Amerikan Diyetisyenler Derneği’nin vegan beslenmenin yarar sağlayabileceğini ekleyen değerlendirmelerine yer veren içerikte, İtalya’da bu durumun neden tartışıldığını açmaya yardımcı oluyor. Ve son olarak da, vegan beslenmenin kesin olarak yetersiz beslenmeye neden olacağını ya da omnivor beslenen her çocuğun sağlıklı beslendiği söyleyemeyeceğimizi ifade ediyor.
Yakın bir zamanda olmasa da beslenmenin çok katmanlı olduğuna dair fikir vermesi açısından 2013 yılında ISTAT ve UNİCEF[3] çocukların yetersiz beslenmesi konusunda bir araştırması var. Raporda, İlk 6 ay anne sütü, mikro besin ve besin takviyelerinin yapılması sayesinde yetersiz beslenmenin önüne geçilebileceği dile getiriliyor. Kahvaltı alışkanlıkları, annenin ne kadar süreyle emzirdiği, atıştırmalık ve sebze-meyve tüketimi araştırılıyor. Yeterli besin alınmasında önemli olan faktörler değerlendiriliyor, hayat biçiminin değişiminin etkisi de ele alınıyor.
2016 Küresel Beslenme Raporu’na göre dünyada yetersiz beslenme kritik seviyede. Bunun yanında Uluslararası Gıda Politikası Araştırma Enstitüsü’nün raporlarında da dünyada kötü beslenmenin de yaygın olduğu görülüyor, doğrudan etkilenen insan sayısı dünyanın 3’te biri.
Dünya nüfusunu oluşturan 7 milyar insandan 2 milyarı mikrobesin eksikliği yaşıyor, yaklaşık 800 milyonu yeterli kalori alamıyor. 667 milyon 5 yaş altı çocuktan 159 milyonunda gelişme geriliği var, 50 milyonu aşırı zayıf, 41 milyonuysa aşırı kilolu.
Bu çalışmayı yürüten Corinna Hawkes de kötü beslenmenin ‘doğal’ karşılandığını belirtiyor, ki en sarsıcı sonuç da bu.
Habere ilişkin son olarak,
- Bu konunun veganlıkla ilintili olup olmadığının ayrımını yapılmaması (Konu ailenin davranışımı yoksa veganlık mı),
- Üstüne bu ayrımın örtülmesi (Yetersiz besleyen ebeveyn, veganlıkla örtülmüş)
- Verilen bilgiler arasında ilgi bağının net olarak kurulmaması (Bebeğin durumunda olan diğer bebekler hakkında bilgi alamadığımız gibi, ülkede vejetaryen/vegan beslenen sayısındaki artışa yönlendiriliyoruz)
Çok katmanlı olan bir meseleye açıklık getirmiyor.
[1] Bu yorum, sağlık uzmanı görüşü olarak okunmamalıdır, yazıda ilgili kısımlarda doktorlardan görüşlere yer verilmiştir. Bu alıntı, kişinin görüşlerini yansıtmaktadır. Veganların verdikleri tepkilere, görüşlere yer vermek, çeşitli ihtimallerin düşünüldüğünü, tartışıldığını göstermek amaçlı yayınlanmıştır.
Büşra Akman
Comments