By 
Haber: İrfan TUNÇÇELİK
*
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) sözcüsü Alejandro Laguna, İliç’teki maden faciasıyla ilgili, maden çıkarma sürecinin çevresel felaketlere yol açabileceğini belirterek, Türkiye’nin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) mevzuatına uygun hareket etmesi gerektiğini vurguladı.
UNEP sözcüsü, Türkiye‘nin Atık Yönetimi Küresel Endüstri Standardı‘nın uygulanmasına hazır olduğunu da ifade etti.
Öte yandan, Çöpler Altın Madeni‘nin işletmecisi Kanada-ABD ortaklı SSR Madencilik ise suçlamalarla karşı karşıya olduğunu öne sürerek, kurtarma ve iyileştirme çabalarını sürdürdüğünü belirtti.
Adım adım gelen felaket
Erzincan‘ın İliç ilçesindeki Çölpler Altın Madeni’nde 13 Şubat’ta meydana gelen ve dokuz kişinin yığın liçi altında kaldığı olayın ardından başlatılan arama çalışmaları, yeni kaymalar olabileceği gerekçesiyle durduruldu.
Aktif fay hattı üzerinde bulunan ve Fırat Nehri‘ne kuş uçuşu 300 metre mesafedeki altın madeni için hazırlanan bilirkişi raporunda “denetim yapılmadı, çatlaklar oluştu, uyarılar dikkate alınmadı” denildi.
‣ Bağımsız Maden İşçileri Sendikası’ndan İliç raporu: Burada işçi güvenliği yok
‣ İliç’teki liç yığını dünya standartlarının üzerindeymiş: 275 metre
‣ İliç’te işçiler maden sahasındaki çatlakların fotoğrafını çekmiş
Madenin yüzde 80’ine sahip olan SSR Madencilik’in Türk yöneticisi gözaltına alındı, ardından serbest bırakıldı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, heyelanın meydana geldiği Erzincan’daki madenin çevre izin ve lisansını iptal ettiğini açıklamıştı. Fakat SSR Madencilik sitesinde maden ocağının altı işletme ruhsatı belgesini iptal edilmediği ortaya çıktı.
‣ Çevre Bakanlığı’nın İliç’te ‘çevre izin ve lisans belgesinin iptali’ ne anlama geliyor?
‣ Enerji Bakanlığı Anagold’un maden ruhsatlarını iptal etmedi
‣ Cemalettin Küçük: Suçu birkaç çalışana yıkmak istiyorlar, madeni kapatmaktan bahseden yok!
‘ÇED raporuna gerek yok’ kararı
Maden kazası sonrasında Türkiye’deki çevre izni iptalleri ve ÇED süreçleriyle ilgili eleştiriler de gündeme geldi. SSR Madencilik’in, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum döneminde “ÇED raporuna gerek yok” kararı alarak kapasite artırımına gittiği ortaya çıktı.
‣ Murat Kurum’dan İliç eleştirilerine yanıt: Bakanlıkla ne ilgisi var?
UNEP sözcüsü: Sağlam bir ÇED hazırlanarak adalet sağlanmalı
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) sözcüsü ve Avrupa Bölge Sorumlusu Alejandro Laguna, maden çıkarma sürecinin siyanür veya diğer kimyasal sızıntılar olması olasılığı nedeniyle birçok önemli çevresel felakete neden olabildiğini, bu nedenle de dünya genelinde çevresel zorluklara yol açtığını belirtti.
Türkiye’nin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) ile ilgili mevzuat konusunda uzun bir geçmişe sahip olduğunu belirten Laguna, İliç’te gerçekleşen felakete yönelik adaletin sağlanmasının öneminin altını çizerek, “Bu durum 1983 Çevre Kanunu’nda ve 1993 ÇED Yönetmeliği’nde belirtilmiştir. Türkiye Anayasası’nda da sağlıklı ve dengeli bir çevre hakkını güvence altına alan hükümler yer almaktadır. Çevreyle ilgili yasal otoritelerin, endüstrinin ve paydaşların sağlam bir çevresel değerlendirme yapmak için bir araya gelmesi ve adaletin sağlanması önemlidir” ifadelerini kullandı.
‘Atık yönetimi konusunda çalışmaya hazırız’
UNEP’in kurum olarak UNEP Atık Yönetimi Küresel Endüstri Standardının uygulanmasında Türkiyeli yetkililerle çalışmaya hazır olduğunu belirten Laguna, “UNEP’in multi-disipliner bir uzman paneli ve kapsamlı bir katılım süreci var. Bu standartlar da bu şekilde geliştirildi. Atık Yönetimi Küresel Endüstri Standardı, atık tesislerinden insanlara ve çevreye sıfır zarar verme hedefine doğru önemli bir kilometre taşıdır. Atık yönetimine entegre bir yaklaşımla desteklenen standart, felaket niteliğindeki arızaları önlemeyi ve dünya çapındaki maden atık tesislerinin güvenliğini artırmayı amaçlamaktadır” diye açıkladı.
‘Siyanür Yönetim Kodu’ uyarısı
Ülkelerin, bir atık tesisinde muhafaza edilen siyanürün tüm operasyonlarda kullanımında geçerli olan ‘Siyanür Yönetim Kodunun (*)nasıl uygulanacağını keşfetmesinin de önemli olduğunu vurgulayan Laguna, şu uyarılarda bulundu:
“Daha genel anlamda, bunun gibi trajediler, hükümetlerin enerji geçiş minerallerinin sorumlu bir şekilde çıkarılmasını ve sürdürülebilir ve döngüsel kullanımını teşvik eden politika çerçevelerini güçlendirmeye ve uyumlu hale getirmeye devam etmesi gerektiğinin önemli bir hatırlatıcısıdır. Bu endüstri, sorumlu madencilik için çok paydaşlı bir ortamda ve güvenilir doğrulama mekanizmalarıyla geliştirilen tutarlı standartlar ve çerçeveler üzerinde çalışıyor. Bu, sağlık risklerini yönetmek, toplumsal cinsiyeti ve sosyal adaleti teşvik etmek ve temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevre hakkını korumaya yönelik ekonomik ve sosyal önlemleri içerir.”
SSR Madencilik : Ekip üyelerimiz suçlamalarla karşı karşıya
Çöpler Altın Madeninde faaliyetlerini sürdüren Kanada merkezli SSR Madencilik şirketinin Genel Başkan Yardımcısı ve Yatırımcı İlişkileri sorumlusu Alex Hunchak ise, sorularımızı yanıtlamayı reddederek şu yanıtı verdi:
“Sorularınız için çok teşekkür ederiz. Tamamen arama kurtarma çalışmalarına ve ismi açıklanmayan meslektaşlarımızın yerini tespit etmeye odaklanmış durumdayız.”
Hunchak, SRR Madencilik web sitesinde yer alan resmi açıklamayı da yanıtına ekleyerek, madendeki durum ile ilgili bir gelişme oldukça, resmi site üzerinden güncel açıklamaları yapmayı hedeflediklerini belirtti.
‘Çöpler Çevre izni iptal edildi’
SRR Madencilik resmi web sitesindeki açıklama şu şekilde:
“Çöpler madeninde 13 Şubat 2024’te yaşanan kazanın ardından kaybolan dokuz işçinin bulunmasına yönelik arama kurtarma çalışmaları sürüyor. Bu inanılmaz süreçte, düşüncelerimiz kayıp işçilerin aileleri ve Çöpler halkıyla birlikte. Türkiye’deki yetkililerin sahada süren arama kurtarma çalışmalarına desteğimiz sürecektir. Kayıp işçilerin aileleri için maden sahası içerisinde yeni bir bekleme ve bilgi noktası oluşturuldu. Son olayla ilgili olarak ekip üyelerimizden bazılarının suçlamalarla karşı karşıya olduğunu kabul ediyor ve yasal sürece saygı göstererek gerekli desteği almalarını sağlıyoruz. SSR Madencilik’e ayrıca Çöpler çevre izninin iptal edildiği ve operasyonun bir sonraki duyuruya kadar askıya alınacağı bilgisi verildi. Kısa vadeli iyileştirme çalışmaları için planlama, Bakanlık Yetkililerinin yönlendirmesiyle başladı ve ilk olarak yığın liçi malzemesinin Sabırlı vadisinden kaldırılması ve kalıcı bir depolama alanına taşınmasına odaklanıldı.
SSR Madencilik ayrıca kurtarma ve iyileştirme çabalarını desteklemek için üçüncü taraf yüklenici kaynaklarını da kullanmaktadır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 13 Şubat olayından bu yana bölgedeki yüzey suyu, yeraltı suyu, toprak ve hava kalitesini düzenli olarak izliyor. Bugüne kadar Bakanlık, izlenen yerlerdeki potansiyel kontaminasyona ilişkin tüm sonuçların olumsuz olduğunu bildirdi.”
(*) Siyanür Kodu, siyanürün kullanım döngüsünde üretimden nakliyeye, taşımadan kullanıma, geri dönüşümden maden sahasında bertaraf edilmesine kadarki sürecin tamamında güvenli bir şekilde yönetilmesini sağlamak için Uygulama İlkeleri ve Standartlarına dayalı bir yönetim sistemi ortaya koyar.
Comments