Sürdürülebilir menstrual sağlık mümkün mü?

Menstrual sağlık ve hijyen, menstrüasyon gören herkes için önemli ve güncel bir mesele olmasına rağmen, bu konunun çevresel etkileri çoğu zaman göz ardı ediliyor. Menstrual ürünlerin üretimi, kullanımı ve atılması sırasında karşılaşılan çevresel sorunlar, aynı zamanda adet gören insanların karşılaştığı zorluklara da ışık tutuyor.

Dünya genelinde yaygın olarak kullanılan tek kullanımlık menstrual ürünler, özellikle hijyenik pedler ve tamponların çoğu, geri dönüştürülemeyen ve biyolojik olarak parçalanamayan malzemelerden üretiliyor ve kullanım sonrası çöplüklere atılan bu ürünler, mikroplastikler ve diğer zararlı maddelerin çevreye yayılmasına neden oluyor.

Düşük ve orta gelir düzeyine sahip ülkelerde şehirleşme ile birlikte artan hijyenik ped kullanımı, atık yönetimi sorunlarını da beraberinde getiriyor. Bu ürünlerin yakılması, gömülmesi veya tuvaletlere atılması gibi yöntemler hava, su ve toprak kalitesini olumsuz etkileyerek genel sağlık sorunlarına da yol açıyor.

‘Tek kullanımlık pedler en zararlı olanları’

2023’te yapılan bir araştırmada, dünya genelinde adet gören kişilerin dahil olduğu çevresel sorunlar ve menstrual ürünlerin bu sorunlara etkisi detaylıca incelenirken, özellikle tek kullanımlık ped ve tampon gibi ürünlerin üretim, kullanım ve atık yönetim süreçlerinde karşılaşılan çevresel zorluklar vurgulanıyor. Bu ürünlerin üretimi sırasında kullanılan ham maddeler, enerji ve su tüketiminin yanı sıra; ürün bileşenlerindeki plastik oranları ve ambalaj atıkları da, global çevresel etkiyi büyük ölçüde artırıyor.

Araştırmada, menstrual ürünlerin özellikle düşük gelirli ülkelerde çevresel bir baskı oluşturduğu da belirtiliyor. Menstrual sağlık ve hijyen ürünleri içerisinde en çok kullanılan tek kullanımlık pedler, içerdiği plastik oranları dolayısıyla çevreye en zararlı ürün. Bu ürünlerin doğada parçalanma süresinin çok uzun ve kullanıldıktan sonra çoğu, çöplüklere karışıyor veya yakılarak enerji üretiminde kullanılıyor.

‣ Ankara Büyükşehir Belediyesi ücretsiz hijyenik ped dağıtacak
‣ Vajinal hijyene dair en çok merak edilen sorular ve cevapları
‣ Kadıköy’de cinsel sağlık ve üreme sağlığı danışmanlık merkezi açıldı

Öte yandan, araştırmacılar, menstrual ürünlerin çeşitliliği ve erişilebilirliği arttıkça, çevresel etkilerin minimize edilebileceğine dikkat çekiyor. Yeniden kullanılabilir ürünlerin çevresel yükü azaltma potansiyeli araştırmada özellikle vurgulanan noktalardan.

Bu ürünlerin yaygınlaşması için gerekli olan kamuoyu bilincinin ve altyapı gelişiminin hızlandırılması gerektiğinin de altı çiziliyor. Bu tür ürünlerin daha geniş kitlelere ulaştırılması, çevresel etkileri azaltmanın yanı sıra menstrual sağlık ve eşitlik hakkına erişimde de önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Doğa dostu menstrual sağlık ve hijyen önerileri

Çevreye zararlı ürünler yerine kullanılabilecek doğal seçenekler, kullanıcıların sağlık ve konforunu da ön planda tutan alternatifler. Yeniden kullanılabilir menstrual ürünler, bu alandaki en önemli çözümler arasında. Uzun vadede ekonomik olarak da avantajlı sayılabilecek bazı seçenekler şunlar:

Menstrual kaplar: Tıbbi dereceli silikondan yapılan menstrual kaplar, doğru kullanıldığında 10 yıla kadar kullanılabilir. Bu ürünler, kullanıldıkları süre boyunca hiçbir atık üretmez ve düşük su tüketimi ile temizlenebilir.

Kumaş pedler: Genellikle tek kullanımlık hijyenik pedlere kıyasla daha konforsuz olacağı düşünülen kumaş pedler, aslında oldukça sağlıklı ve kullanışlı olabilir. Birçok markanın yanı sıra, butik işletmeler tarafından da üretilip piyasaya sürülen kumaş pedler, kullanmayı ve kolayca temizlemeyi öğrendikten sonra iyi bir alternatif olarak değerlendirilmeli.

Regl külotları: Diğer doğal yöntemlere göre biraz daha su tüketimi gerektiren, ancak uzun süre kullanılabilir olduğu için de doğa dostu olan regl külotları da birçok marka tarafından iyi tasarımlarla piyasaya sunuldu.

İklim krizi menstrual sağlık ve hijyen erişimini de etkiliyor

Stockholm Environment Institute (SEI) tarafından yayınlanan raporda, menstrual sağlık ve iklim krizi arasındaki bağlantılar da ele alınıyor. Raporda yer alan ifadelere göre iklim değişikliği, su kaynaklarının azalması, hijyen olanaklarına erişimde yaşanan zorluklar ve güvenli atık yönetim yöntemlerinin kısıtlanması gibi etkenler nedeniyle; menstrual hijyen yönetimi giderek daha zor bir hale geliyor. Bu durum, menstrual hijyen uygulamalarının sürdürülebilirliğini doğrudan tehdit ediyor ve bu alandaki ilerlemelerin geri dönülmez şekilde zarar görmesi riskini artırıyor.

Raporda, iklim değişikliğine uyum sağlama çabaları ile sürdürülebilir menstrual pratiklerin teşvik edilmesi arasındaki bağın güçlendirilmesinin şart olduğu vurgulanıyor. Menstrual sağlık ve hijyen yönetiminin çeşitli zorluklarına karşı proaktif bir yaklaşım benimsenmesi, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde kapsayıcı çözümlerin ve politikaların oluşturulmasını da sağlayabilir.