Bilim insanları, insan kaynaklı iklim krizinin geçen kasımda yol açtığı Karadeniz bölgesini vuran Bettina Fırtınası‘nın, şiddetli yağmur ve kar yağışı olasılığını iki katına çıkardığını tespit etti.
World Weather Attribution tarafından yayımlanan rapora göre fırtına, Moldova, Bulgaristan, Romanya ve Ukrayna‘da aşırı kar yağışına, Kırım, doğu Ukrayna ve Türkiye’de ise şiddetli yağmurlara neden oldu.
Rapora göre, saatte 75 mil hıza varan aşırı rüzgarlar, güney Ukrayna ve Rusya‘nın büyük bölümündeki kasabalarda da kıyı su baskınlarına yol açtı. Elektrik kesintileri, trafikte aksamalar ve diğer altyapı arızalarına neden olan fırtınadan 2,5 milyon kişi etkilendi, en az 23 kişi de hayatını kaybetti.
World Weather Attribution‘dan araştırmacılar, insan kaynaklı iklim değişikliğinin, şiddetli yağışların ve rüzgarların olasılığını ve yoğunluğunu ne ölçüde değiştirdiğini değerlendirmek için olayla ilgili bir çalışma gerçekleştirdi. Üç günlük ortalama yağış ve maksimum rüzgar hızını inceleyerek küresel ısınmanın etkisi altındaki iklim şartları ile sanayi öncesi dönemin iklimini karşılaştırıldığı çalışmadan elde edilen bulgulardan bazıları şöyle sıralandı:
- Bettina Fırtınası, aktif Rusya-Ukrayna savaşının ortasında kalan Kırım yarımadasını vurarak fırtınadan etkilenen bölgelerde güvenlik açıklarını artırdı.
- İnsan kaynaklı ısınma nedeniyle, bunun gibi fırtınalarla ilişkili yağışların giderek daha büyük bir kısmı kar yerine yağmur olarak düşüyor ve bu da daha büyük sel hasarlarına yol açıyor.
- Bettina Fırtınası sırasında gözlemlenen yağışlarda, fosil yakıtların yağış şiddetinin meydana gelme olasılığını yaklaşık iki kat artırdığını tespit ettik. Hava olayının şiddeti, insan kaynaklı iklim krizi nedeniyle yaklaşık yüzde 5 arttı.
- Bulgular geleceğe bakıldığında, sanayi öncesi dönemlere göre 2°C daha sıcak bir iklimde, yağış yoğunluğunun ve olasılığının daha da artacağını gösteriyor.
- Sanayi öncesi dönemlere göre 2°C daha sıcak bir iklim için, 2023 Karadeniz olayında gözlemlendiği gibi genel olarak rüzgar hızlarının olasılığı ve yoğunluğunda artış gözlendi.
- Bu bulgular, gözlemlerde rüzgar hızlarında gördüğümüz azalmanın iklim değişikliğinden değil, doğal değişkenlik gibi diğer faktörlerden kaynaklandığını gösteriyor. Modelleme sonuçları ve bilimsel literatür göz önüne alındığında, şu anda iklim değişikliğine bağlanamasa bile kuvvetli rüzgarlarda artış ihtimalinin ciddiye alınması gerekiyor.
Araştırmacılar, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın Bettina Fırtınası’nın etkilerinin şiddetlenmesinde rol oynadığını belirterek, çatışmalar nedeniyle yerlerinden edilen Ukraynalıların bu durumdan etkilendiğini, en fazla etkilenenlerin ise dondurucu soğuklara karşı en savunmasız ve tahliye imkanı az olan yaşlılar, çocuklar ve engellilerin olduğunu ifade etti.
Aşırı hava olayları ne anlatıyor?
Dünyanın birçok bölgesinde sıcak dalgaları, ölümcül seller ve orman yangınları meydana geliyor. Bilim insanları bu tür aşırı hava olaylarının insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin bir sonucu olarak meydana geldiğini söylüyor.
Uzmanlar iklim değişikliğinden kaynaklı bu sıcaklığın dünyanın her yerine eşit şekilde dağılmadığı için belli bölgelerde aşırı hava olaylarına yol açtığını, emisyonlar kesilmediği müddetçe bu döngünün devam edeceğini söylüyor.
Normal hava döngülerinde sıcak hava atmosferde nem, su buharı ve yağış oluşumuna yol açıyor. Ancak sıcaklıklar yoğunlaştıkça atmosferdeki buhar da artıyor. Bu yüzden yağışlar da şiddetleniyor.
‣Sıcak dalgaları ve aşırı hava olayları neden artıyor?
‣Araştırma: İklim krizi Türkiye’deki sellerin olasılığını 10 kat artırdı
ABD Ulusal Bilim Akademisi’nden Su Uzmanı Peter Gleick de konuyla ilgili, “Kuraklığın yaşandığı bölgeler arttıkça o bölgelerden çekilen buhar başka yerlerde, genellikle daha yoğun bir şekilde yağış olarak düşüyor. Bu da selleri artırıyor” diyor.
Uzmanlar dünyada hava koşullarının her zaman değişken olduğunu, ancak iklim krizinin etkileriyle bu değişimlerin şiddetlendiğini söylüyor.
