Haber: İdris Yılmaz 

Van Gölü çevresinde her geçen gün artan ve önlem alınamaz hale gelen kirliliği arttıracak yeni bir tesis inşa ediliyor. Van Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma Daire Başkanlığı tarafından ihalesi yapılan çöp aktarma tesisi, Van Gölü için yeni bir tehdit niteliğinde. Muradiye İlçesi Karahan Mahallesinde yapımı devam eden tesis, Erciş, Muradiye ve Çaldıran ilçelerinin çöp toplama noktası olacak. Van Gölü’ne sıfır denilebilecek bir noktada yapılan çöp toplama merkezinin çevresinde tarımsal alanların yanı sıra yerleşim alanları da bulunuyor. 

ÇEVDER Başkanı Ali Kalçık, mevzuata göre, akarsuların, denizlerin, meraların, tarımsal aynı zamanda yerleşim alanların olduğu yerlerde çöp toplama ve arıtma tesislerinin olmaması gerektiğine dikkat çekti. Kalçık şunları söyledi: “Van Gölü kıyısının hemen yanında yapılan Çöp Aktarma Tesisi, yönetmeliğe yüzde yüz aykırıdır. Tesisinin yapıldığı bölgede hem Bendimahi Çayı hem de Van Denizi var. Aynı zamanda aynı bölgede yerleşim alanları ve tarımsal araziler bulunuyor. Alanın mera bölgesi olması sebebiyle yoğun olarak hayvancılık da yapılıyor.”

Vatanı ve bayrağı sevmenin vatan toprağı, aynı zamanda vatan doğasını sevmekle özdeş olduğunu ifade eden Kalçık, Van Gölü’nü kirletmenin ve doğal güzellikleri tahrip etmenin vatana ihanetle eş anlamlı olduğunu kaydetti:

“Hal böyleyken, bu ülkeyi aynı zamanda ili yönetenler kendi koydukları ve belirledikleri kanunlara aykırı davranmaktadır. Kâr hırsı maalesef talanı kaçınılmaz kılıyor. Söz konusu  çöp toplama alanı, hem teknik bakımdan hem de yerleşim alanına yapılmış olması nedeniyle çok ciddi bir yanlıştır. Bendimahi Deresi ve Van Gölü bölgesinin su kaynağıdır. Bu yanlıştan dönülmemesi durumunda bizler ÇEVDER olarak gerekli adli işlemler başlatarak durumun takipçisi olacağız”

Kayyım, AKP’li vekili de dikkate almıyor

Konu ile ilgili görüştüğümüz çevre sakini, aynı zamanda AKP Van Büyükşehir Belediyesi Meclis üyesi Cibri Özbekçi, çöp aktarma tesisinin yapımı öncesi kendilerinden hiçbir şekilde görüş alınmadığına dikkat çekti.  Seçmenleriyle yüz yüze gelmekten kaçındığını anlatan Özbekçi, “Bu bölge AK Parti’nin yoğun oy aldığı bir bölge. Maalesef bir seçilmiş olarak maruz kaldığımız bu soruna karşı etkili olamıyorum” dedi. Özbekçi şöyle konuştu:

” Van büyük Şehir Belediyesi’ne kayyım atandıktan sonra AK Partili meclis üyelerinin görüş ve önerileri dikkate alınmıyor. Birkaç kez ilgili yetkililerle yaptığım görüşmede, ’tesis bittikten sonra çöp toplanmaya başladığında koku gelirse başka yere taşırız’ şeklinde cevap aldık. Ancak mesele sadece çöp kokusunun yayılıp yayılmama meselesi değil. İnsanlarımız tesisin hemen yanında olan arazilerinde ekin ekiyor, hayvanlar otluyor ve deniz kirleniyor. Tepkilerimizi her fırsatta dile getirmemize rağmen, benim bölgemle ilgili alınan kararlarda görüşlerim ve fikirlerim dikkate alınmıyor” dedi.

Suç duyurusunda bulunulacak

Çöp toplama tesisinin yapıldığı alan Karahan, Keçikıran ve Alkasnak mahallelerinin yakınında, Van-Ağrı karayolunun hemen kenarında bulunuyor. 

Alkasnak (Sor) mahalle muhtarı Muhlis Tekin, yapılan tesisin yer seçiminin yanlış olduğunu ifade ederek, bu tür tesislerin yer tespitleri yapılmadan fizibilite çalışmaları yapılması gerektiğine dikkat çekti. Şu ana kadar hiç kimsenin kendileriyle görüşmediğini, yapının bir gecekondu mantığıyla inşa edildiğini anlatan Tekin kararı verenin devlet yetkilileri olduğuna vurgu yaptı: “Devlet hiçbir şekilde vatandaşının sağlığını, malını aynı zamanda hayatını tehlikeye atacak kararlar almaz. Bu tür durumlar için mevzuatlar hazırlar. Görünen o ki, yapılan yapının mevzuatla alakası yok.”

Çöp aktarma tesisinin yaşamlarını olumsuz etkileyeceği bilinmesine rağmen ısrar edilmesine anlam veremediğini ifade eden Keçikıran Mahalle Muhtarı Yasin Bahram de tesisin yapılmasın akarşı olmadıklarını ancak yerinin yanlış seçildiğini kaydetti:  “Elbette kamu yararına faydalı bir tesistir. Fakat yapıldığı konum ve yer doğru bir yer değildir. Birileri bizi cezalandırmak istiyor gibi, burnumuzun dibinde yapılmasına anlam veremiyoruz. Bize sorsaydılar, mahallemizin yukarı kısımlarında kendi arazilerimizi verecektik. Görüşümüze başvurmadan bu tesisi yapmaları ilgili yasalara da mevzuata da aykırıdır. Hazırlıklarımızı yaptık en kısa sure içinde suç duyurusunda bulunacağız” 

Mevzuat ne diyor?

26/03/2010 tarih ve 27533 sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik’in ilgili  maddesine göre düzenli depolama tesisi kurmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, öncelikle kuracakları tesisin bu yönetmelik ve diğer hukuki ve teknik düzenlemelerde istenen şartları sağlamak zorunda olduğunu belirtiyor. Yönetmeliğe göre, düzenli depolama tesis sınırlarının yerleşim birimlerine uzaklığı  en az bir kilometre, 1’nci sınıf ve 2’nci sınıf düzenli depolama tesisleri için ise en az iki yüz elli(250 m) metre olmak zorunda.  

Ayrıca böyle bir tesis için yer seçerken, bunun hava ulaşım güvenliğini etkileyip etkilemediği, orman alanları, ağaçlandırma alanları, yaban hayatı ve bitki örtüsünün korunması gibi özel amaçlarla koruma altına alınmış alanlara uzaklığı, bölgede bulunan yeraltı ve yüzeysel su kaynakları ve koruma havzalarının durumu, yeraltı su seviyesi ve yeraltı suyu akış yönleri, sahanın topografik, jeolojik, jeomorfolojik, jeoteknik ve hidrojeolojik durumu, taşkın, heyelan, çığ, erozyon ve yüksek deprem riski, hâkim rüzgâr yönü ve yağış durumu, doğal veya kültürel miras durumu dikkate alınmalı.

Mevzuatta yer alan maddelere rağmen, Van Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma Birimi tarafından ihalesi yapılıp inşasına devam edilen tesis için bu koşullara uyulmadığı görülüyor. Gölün hemen kıyısında bulunan flamingolar ile farklı türdeki göçmen kuşların tesisten nasıl etkileneceği ise bilinmiyor.