İliç, Anagold’un ‘nüfusuna kaydedilmiş’

ERZİNCAN – İliç‘te Anagold Madencilik‘in Çöpler Altın Madeni‘nde meydana gelen maden faciasının ardından geldiğimiz İliç, adeta Anagold diye bağırıyor. Sokaklar jandarmalar, polisler ve AFAD görevlileriyle dolu.

Bir yandan yaklaşan seçim için muhtar ve belediye başkanı adaylarının pankartları altında seçim konuşuluyor. Bir yandan da İliç’te meydana gelen faciayla ilgili konuşmalar duyuluyor.

Fotoğraf: Cansu Acar

‘İnsanlara sus payı verdiler’

Neredeyse her adımımızda Anagold Madencilik’i gözümüze sokan bir tesis görüyoruz. Anagold ilçede ya otel olmuş ya ortaokul ya da maden iş lokali, ya berber. Çeşitli Anagold’lar ya da Gold’lar gördüğümüz ilçenin sokaklarında yürürken yanımıza gelen bir yurttaş gazeteci olduğumuzu öğrenince maden faciasıyla ilgili şunu söylüyor:

“İnsanlara sus payı verdiler.”

Altın madeninde bölge sakinlerinin de çalıştığını dile getirerek “İnsanların umurlarında değil” diyor.

Fotoğraf: Cansu Acar

‘Davarcılık vardı, onu da bitirdiler’

Madenin bu sene kapanacağını düşünen İliçli yurttaş, geçtiğimiz kahvehanede oturan kişiler tarafından madenle ilgili şikayetçi olduğu için göz hapsine alındığını fark ediyor ve “Başka bir şey de konuşmak istemiyorum” diyerek yanımızdan ayrılıyor.

Bir bakkala giriyoruz. İliç’e maden faciasıyla ilgili haber takibi yapmak için geldiğimizi öğrenen yurttaş da madenden şikayetçi ve başlıyor anlatmaya:

“Davarcılık vardı, onu da bitirdiler. İnsanlar diyor ki ‘Anagold bu kadar (maaş) veriyor, onun çocuğu orada sekiz saat çalışıyor, şu kadar alıyor, ben niye hayvancılık yapayım?’ diyor. Başka istihdam yolu yok.”

Neredeyse her tabelada Anagold adını gördüğümüzü söylediğimiz yurttaş, şirketin yaptırdığı Anagold 24 Erzincanspor stadından bahsediyor ve tabi Anagold Madencilik Ortaokulu’ndan da…

Fotoğraf: Cansu Acar

‘Burada iktidar var, ne yapacaksın…’

Bölgedeki insanların konuyla ilgili tepki gösterip göstermediğini soruyoruz ve şunları dile getiriyor:

“Burada iktidar var, ne yapacaksın…
Hiçbir şey yapamıyorlar.”

İsmini paylaşmak istemeyen yurttaş, Sabırlı‘ya zamanında verilen 130 bin TL’den bahsediyor karşısındaki pick up aracı göstererek; o zaman 130 bin TL’nin bu aracın fiyatında olduğunu söylüyor.

Fotoğraf: Cansu Acar

İliç sokaklarında dört x dörtlük araçlar

Sonra gözümüze bölgedeki araçlar ilişiyor. Neredeyse hepsi diğer ilçelerde gördüğümüz araçlardan daha lüks, dört x dörtlük. İlçe oldukça kalabalık. Her yer park edilmiş araçlarla dolu. Yeni binalar, tadilatlar yapılıyor. Bunlara bakarken en az beş altı kez ‘Anagold’ ya da ‘Gold’ kelimesi tabelalarda yine gözümüze ilişiyor.

Konuştuğumuz bir başka yurttaş ise nereden geldiğimizi soruyor. İliç’te yerel gazete olup olmadığını soruyoruz ve yerel bir gazete olmadığını ama arada sırada çıkarılan bir dergi olduğunu öğreniyoruz. Bilin bakalım dergiyi kim çıkarıyor? Elbette Anagold.

Taziye evi: En azından kolunu ya da bacağını versinler yeter

Şavak aşiretini anlatıyor birkaç kişi. Madende çalışan işçilerin çoğunluğunu bu aşiretten insanların oluşturduğunu ve madendeki yığının altında kalan vatandaşlardan yedisinin de şavak aşiretinden olduğu belirtiliyor. Taziyeler yapılıyor. Bir yandan da yığının altında kalan insanların en azından kolu ya da bacağı bulunsun ve cenaze yapılsın şeklinde beklentiler olduğunu duyuyoruz aileler tarafından.

Öte yandan köylerde konuşulanlardan biri de yığının altında dokuz değil, daha çok sayıda insan kalmış olabileceği yönünde. Şirketin ya da bakanların yaptığı açıklamaların köylerde bir karşılığı yok. İnsanlar tedirgin ve korkuyla dolu. Bir yandan da konuyla ilgili haber takibi yaptığımız için ‘dikkatli olun’ yönünde öneriler alıyoruz yurttaşlardan.

Fotoğraf: Cansu Acar

‘Her taraf zehirlendi’

“Her taraf zehirlendi” diyor bir yurttaş da, buna ek olarak her yerden geçen yüksek gerilim hatlarının arasında kalmış olmalarıyla ilgili kaygısını paylaşıyor. Ayrıca madenden sonra bölgede yaşanan değişimi şöyle aktarıyor bir yurttaş:

“Önceden köylülerimiz vardı sadece şimdi ne idüğü belirsiz insanlar gelip gidiyor tanımıyoruz.”

Fırat Nehri- Fotoğraf: Cansu Acar

İliç’te ve çevre köylerde yaptığımız haber takibi sırasında bizim de takip edildiğimizi fark ediyoruz. Diğer basın mensuplarının da benzer bir takibe maruz kaldığını öğreniyoruz.

Plakasını kapatmış çok sayıda araca da denk geliyoruz. Yanımızdan çamura bulanmış bir yemek sağlama firmasının aracını görüyoruz. Altın madeninde bulunan kişilere sağlanan yemeklerin yine Anagold’un anlaşmalı olduğu şirketlerle sağlandığını ve yetkili kişiler geldiğinde farklı yemekler çıktığı duyumunu alıyoruz.

İliç’ten geniz yakan bir koku yükseliyor

Sabırlı köyüne giriyor ve Çöpler Altın Madeni‘nin Haziran 2022’de yaşanan siyanür sızıntısında görüntüsü hafızalara kazınan siyanürlü atık havuzunun yanı başında geniz yakan bir koku yükseliyor. Siyanür derelerin, nehirlerin arasından gökyüzüne karışıyor.

Fotoğraf: Cansu Acar- Çöpler Altın Madeni, siyanür havuzu – 20 Şubat 2024