Hayvan dostlarımızı aşırı sıcaklardan nasıl koruruz?

2023 yılı dünyanın büyük bir kısmında kurak bir kış mevsimiyle ve her ay rekor kıran sıcaklıklarla başladı. Üst üste rekorlarının kırıldığı ve sıcaklıkların bir süre daha artmaya devam etmesinin beklendiği günlerde aşırı sıcaklara karşı tedbir almak hayati önem taşıyor.

Dünyada en fazla ölüme neden olan afetlerden biri olan sıcak dalgaları, elbette yalnızca insanları değil diğer canlıları da etkiliyor. Öte yandan beton ve asfalt yüzeylerin fazla olması, ulaşım araçlarının yaydığı egzoz gazı, klima gibi iklimlendirme cihazlarının ısı yayması gibi durumlar nedeniyle yüksek sıcaklıklar kentler üzerinde kırsal kesimdekinden çok daha tehlikeli boyutlara ulaşıyor. Örneğin bir ortalama büyüklükteki bir kent yüzeyinin yüzde 40’ı asfalt yollar ile kaplı ve sıcak günlerde asfaltın sıcaklığı 50-55°C’ye ulaşabiliyor ve hava sıcaklığını artıran bir rol oynuyor.

Aşırı sıcaklıklardan etkilenen tek türün insan olmadığını da unutmamak gerek. Kentlerde yaşayan kedi ve köpekler başta olmak üzere evcil hayvanlar ve sokaklarda yaşayan hayvanlar da yüksek sıcaklıklarda ciddi yaşamsal tehditlerle karşı karşıya kalıyor. Yeşil Gazete, aşırı sıcaklarlarda ya da sıcak dalgalarında kentlerde yaşayan hayvanlar için neler yapılabileceğini aktarıyor.

Evcil hayvanları sıcak çarpmasından nasıl korumak için ne tür önlemler alınabilir?

Köpek

Köpeğinizi yalnızca ortam sıcaklığının değil, aynı zamanda nemin de etkileyebileceğini unutmayın. Köpekler akciğerlerindeki nemi buharlaştırarak vücutlarındaki ısıyı azaltmak için ağızları açık bir şekilde nefes alır. Nem oranı çok yüksekse, kendilerini soğutamazlar ve vücut sıcaklıkları çok hızlı bir şekilde tehlikeli seviyelere çıkabilir.

Eğer köpeğiniz çok yaşlıysa, çok gençse, fazla kiloluysa, çok hareketli değilse, kalp veya solunum sorunu varsa daha fazla sıcak çarpması riski ile karşı karşıya demektir. Özellikle ısı hassasiyeti olan boksör veya küçük burunlu pug, İngiliz ve Fransız bulldog gibi ırkların sıcak havalarda nefes alması diğer türlere kıyasla çok daha zor. Ancak ırkı ne olursa olsun tüm köpekler için alabileceğimiz bazı önlemler mevcut:

• Köpeğinizi dehidrasyondan korumak için evde, arabada, bahçede, kulübede, parkta veya yürüyüşte mutlaka her an içebileceği temiz ve serin su bulundurun. Mümkünse suyun içerisine buz küpleri ekleyin.
• Köpekler ağırlıklı olarak patilerinden terlediği için köpeğinizi serinletmek için vantilatörler işe yaramayabilir. Mümkünse devamlı olarak hava akışının olduğu ve gölge bir alanda olmasını sağlayın.

• Köpeğinizi sıcak havalarda asla park halindeki bir arabanın içinde bırakmayın, camları açık dahi olsa. Kulübe de köpeğinizi sıcaktan yeterince korumayacak, aksine daha fazla bunalmasına yol açacaktır. Bahçede ya da köpeğinizle gittiğiniz açık alanlarda gölge alanları tercih edin. Ağaç, branda veya kamelyaların gölgelerini tercih edin zira bu alanlar sürekli olarak hava akımına sahip olduğu için köpeğinizin serinlemesine yardımcı olacaktır.
• Mümkünse aşırı sıcaklar veya sıcak dalgaları sırasında köpeğinizi yürüyüş için dışarı çıkarmayın. Yüksek sıcaklıklar sırasında evde kalması daha güvenli olabilir.
• Dışarı çıkarmak zorundaysanız, yürüyüşlerinizi mutlaka gölge alanlarda yapın.
• Kaldırımların çok fazla ısınabildiğini ve asfalt yolların sıcaklığının 50°C’nin üzerine çıkabileceğini, köpeğinizin patilerinin yanabileceğini unutmayın. Bu yüzeylerin sıcaklıklarının köpeğinizin yürümesi için uygun olup olmadığını anlamak için elinizin tersini yere koyun ve bekleyin. Elinizi bu yüzeyde zorlanmadan 10 saniye tutamıyorsanız, köpeğiniz için farklı bir yol tercih edin veya yürüşünüzü toprak, çimen gibi zeminlerde gerçekleştirin.

Asfalt sıcağı nedeniyle yürüyüş sırasında yanmış köpek patileri

• Sıcak havalarda köpeğinizin hareketli aktivitelerini sınırlayın, egzersizlerin yoğunluğunu ve süresini sıcaklığa göre ayarlayın. Su kaybının önüne geçmek için normalden daha az veya daha az yorucu oyunlar oynatmaya, mümkünse daha az yürüyüş yaptırmaya özen gösterin. Çok sıcak günlerde bu aktiviteleri nispeten serin saatler olan sabahın erken saatleri veya akşam saatleri ile sınırlayın.

Ayrıca;

• Evde köpeğiniz için kolayca meyveli/meyve sulu ve buzlu dondurmalar hazırlayabilir, zaman zaman serinlemesi için bunlardan verebilirsiniz. Ancak bu dondurmaların mümkün olduğunca doğal içerikli olmasına, özellikle de şeker içermemesine özen gösterin.
• Köpeklerin sıcaktan korunmasını sağlayan özel kıyafetler tercih edebilirsiniz.
• Köpeğiniz su ile oynamayı veya banyo yapmayı seviyorsa sıcak günlerde bu tür aktiviteleri düşünebilirsiniz.

Kedİ

Kedilerin çoğunluğu evden çıkmadığı için onları aşırı sıcaklardan korumanın bir nebze daha kolay olduğu söylenebilir. Ancak unutmamak gerekir ki sıcaklık, onları insanları etkilediğinden çok farklı şekillerde etkileyebiliyor ve özellikle de önceden bir rahatsızlığı olan kediler için durum daha tehlikeli olabiliyor.

Örneğin burunları daha küçük olan ve normalde de solunum güçlüğü yaşayan İran kedileri sıcaktan daha fazla bunalabilir. Sıcak havalarda dehidrasyon, Siyam kedileri gibi böbrek rahatsızlığının yaygın olduğu kediler için normalden daha tehlikeli olabilir. British Shorthair ırkında sıkça görülen kalp rahatsızlıkları da önlem alınmazsa sıcak havalarda yaşamsal bir tehdide dönüşebilir. Ancak ırkından bağımsız olarak kedileri yüksek sıcaklıklardan korumak için alınabilecek tedbirler mevcut:

• Sıcaklığı artan yol yüzeylerinde patilerinin yanması veya gölge olmayan bir yere gitmeleri ihtimaline karşı sıcak havalarda kedinizin dışarı çıkmaması onun için daha iyi olabilir. Mümkünse, evde kalmasını sağlayın.
• Evin birkaç farklı noktasında kediniz için temiz ve serin su bulundurun.
• Evde gölge, serin ve devamlı hava akışının olduğu bir yer olduğundan emin olun. Ağ veya tel olan pencereleri açabilirsiniz.
• Çok sıcak günlerde kedinizin oyun saatlerini sabahın erken saatleri veya akşam saatleri ile sınırlayın. Özellikle kalp rahatsızlığı olan veya olma ihtimali olan British Shorthair ırkı gibi kedilerin hareket yoğunluğunu düşürmek iyi bir fikir olabilir.

• Tüylerini tarayın. Kediler doğal olarak tüylerini dökse de dökülen tüyler bazen vücudunda, diğer tüylerin arasında kalabiliyor. Kedinizi tarayarak bu tüylerden kurtulmasını ve yüksek sıcaklıklar sırasında daha konforlu olmasını sağlayabilirsiniz.
• Kediler genel olarak suyla teması sevmediği için serin bir banyo pek uygulanabilir ve tercih edilebilir bir seçenek olmayabilir. Ancak hafif ıslak bir havlu ile kedinize dokunarak yüksek sıcaklıklar sırasında serinlemesine yardımcı olabilirsiniz. Kediniz buna izin vermiyorsa, ellerinizi ıslatarak kedinizi okşamayı deneyebilirsiniz.

Ayrıca;

• Kedinizin buz küpleri ile oynamasını sağlayabilirsiniz. Kediler patilerinden terlediği için buz küpleri ile oynamak serinlemelerine yardımcı olabilir.

Sokaklarda yaşayan hayvanlar

Sıcak dalgalarından veya aşırı sıcaklardan en çok etkilenen gruplar arasında sokaklarda yaşayan hayvanlar da yer alıyor. Sıcak havalarda onlar için alabileceğimiz birkaç küçük önlem, onlar için yaşamla ölüm arasındaki fark anlamına gelebilir.

• Sokaklara su kapları koyun. Aşırı sıcaklarda sığınabileceği gölge veya serin alanlar halihazırda sınırlı olan bu hayvanlar için belki de en önemlisi her an erişebilecekleri su olması. Sokaklardaki boş gördüğünüz su kaplarını doldurun. Birkaç saatte bir su kaplarını kontrol etme imkanınız yoksa bu kapların yanına örneğin 5 litrelik dolu şişeler bırakabilir, böylece başka insanların gerektiğinde o kapları doldurmasına yardımcı olabilirsiniz. Hatta şişenin üzerine kolayca görülebilecek bir not yazabilir, başka insanları bu kapları doldurmaya ve başka yerlerde bu uygulamaları yapmaya teşvik edebilirsiniz. Su kaplarının gölgede olmasına özen gösterin, bunun mümkün olmadığı durumda soğuk bir taşı su kabının içine koyarak bir süre daha soğuk kalmasını sağlayabilirsiniz. Yanına bir kap yemek veya mama koymayı unutmayın.

• Sıcaktan korunmak isteyen kedi ve köpekler gölge alan bulamadıklarında araçların altına girebiliyor. Aracınızı çalıştırmadan önce mutlaka kontrol edin.

• Sıcak dalgaları veya aşırı sıcaklar sırasında güneşte yatan bir hayvan görürseniz mutlaka onu gölge bir alana taşıyın. Bulunduğu yer gölge iken yatmış ancak daha sonra güneş düştüğünde kalkamamış olabilir. Özellikle çok yaşlı veya çok genç kedi ve köpekler kendini korumak için sıcaktan uzaklaşma ve gölge bir yer arama güdüsüne sahip olmayabilir.

Ayrıca;

• Sokaklarda yaşayan hayvanlar için hava akımına ve rüzgara izin veren, gölge alan sağlayan sığınaklar oluşturabilirsiniz. Zeminini çimen gibi serinlik sağlayacak bir malzemeden, duvarlarını ise gölge sağlayacak kumaşlardan veya kartondan oluşturabilirsiniz. Ancak ısıyı hapsetmemesi ve serin kalması için bu sığınakların yeterince geniş olduğundan ve hava aldığından emin olun ve mümkünse tüm gün gölge kalan bir yere koyun.

Kedi ve köpeklerde sıcak çarpması nasıl anlaşılır, nasıl müdahale edilmelidir?

Kediler sıcak çarpmasının belirtilerini köpeklere kıyasla daha az gösterse de belirtiler genel olarak benzerdir. 

Yoğun nefes alma, donuk bakışlar, diş etlerinde kırmızılık, dilde koyu kırmızı veya mor renk, hızlı kalp atışı, nefes almada zorluk, aşırı susama, uyuşukluk, ateş, baş dönmesi, koordinasyon eksikliği, bol tükürük/salya salgılama, kusma, ishal, nöbet ve bilinç kaybı kedi ve köpeklerde sıcak çarpmasının belirtileri arasında yer alıyor.

Bir kedi veya köpeğin sıcak çarpması geçirdiğini düşünüyorsanız ilk müdahale için şunları yapabilirsiniz:

1. Hayvanı gölgeye ya da serin/klimalı bir alana taşıyın.
2. Su verin. Birkaç yudum içmeleri ideal olacaktır ancak içmeye zorlamayın.
3. Baş, boyun ve göğsüne buz paketleri veya soğuk havlu uygulayın. Havlular vücut sıcaklığı ile ısınacağı için birkaç dakikada bir değiştirilmelidir.
4. Hayvanın üzerine biraz serin/ılık su dökebilirsiniz ancak suyun çok soğuk olmadığından emin olun; zira soğuk su derideki kan akışını azaltacağı için hayvanın serinlemesini yavaşlacak, hatta titremesine neden olacağı için daha fazla ısı üretmesine neden olacaktır.
5. Bu adımlardan sonra derhal bir veteriner hekime götürün. Bu adımlardan sonra kedi veya köpek iyi görünüyor olsa da, sıcak çarpmalarının bazı belirtileri daha sonradan ortaya çıkabileceğinden bir veteriner hekim tarafından muayene edilmelidir.

*Yukarıdaki bilgiler tavsiye niteliğindedir. Yeşil Gazete bunların uygulanmasından veya uygulanmamasından doğacak herhangi bir  sonucun sorumluluğunu kabul etmez. Daha kesin ve doğru bilgi için veteriner hekiminizden bilgi almanız önerilir.