By 
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), savaş, zulüm, şiddet ve insan hakları ihlalleri nedeniyle küresel çapta yerinden edilen insan sayısının 2023’ün ilk yarısında 110 milyona ulaşarak rekor kırdığını bildirdi.
Yapılan bir basın açıklamasında, sayının eylül sonu itibarıyla 114 milyonu aştığı tahminine de yer verildi.
UNHCR’nin bu yılın ilk altı ayındaki zorla yerinden edilmeleri analiz eden Yıl Ortası Eğilimler Raporuna göre, 2023’ün ilk yarısında zorla yerinden edilmelerin başlıca sebepleri arasında Ukrayna‘daki savaş; Sudan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Myanmar‘daki çatışmalar; Somali‘deki kuraklık, sel ve güvensizliğin bileşik etkisi; Afganistan‘daki uzun süreli insani kriz yer alıyordu.
BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, bir basın açıklamasında şunları kaydetti:
“Dünya şu anda -haklı olarak- Gazze‘deki insani felakete odaklanmış durumda. Ancak küresel çapta çok sayıda çatışma yayılıyor ya da tırmanıyor, masum hayatları paramparça ediyor ve insanları yerlerinden ediyor. Uluslararası toplumun çatışmaları çözememesi ya da yenilerini önleyememesi de yerinden edilmelere ve sefalete yol açıyor. Kendi içimize bakmalı, çatışmaları sona erdirmek için birlikte çalışmalı ve mültecilerin ve yerinden edilen diğer insanların evlerine dönmelerine ya da hayatlarına yeniden başlamalarına müsaade etmeliyiz.”
Fotoğraf: UNHCR
‣ İç göç rekor kırdı: Savaş ve iklim krizi 71 milyon insanı evini terk etmeye zorladı
Yerinden edilen 10 kişiden 9’u düşük ve orta gelirli ülkelerden
Rapora göre, haziran ayı sonu itibariyle dünya genelinde 110 milyon kişi zorla yerinden edildi. Bu rakam, yerinden edilenlerin sayısının 2022 yılı sonuna kıyasla 1,6 milyon arttığı anlamına geliyor.
UNHCR, hazirandan eylül sonuna kadar geçen üç aylık sürede zorla yerinden edilenlerin sayısının 4 milyon artarak toplam 114 milyona ulaştığını tahmin ediyor. Orta Doğu‘da yaşanan İsrail ve Filistin güçleri arasındaki çatışma 7 Ekim’de, bu raporun kapsadığı dönemin dışında geliştiğinden, insanların yerinden edilmesi açısından sonuçları raporda yer almıyor.
Rakamlar, dünya genelinde her 73 kişiden 1’inden fazlasının zorla yerinden edildiğini ve bu kişilerin çoğunluğunun -neredeyse her 10 kişiden 9’unun- düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşadığına işaret ediyor.
Yılın ilk altı ayında, küresel olarak yeni yerinden edilmelerin tahmini yüzde 90’ını Afganistan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Latin Amerika ve Karayip ülkeleri, Myanmar, Somali, Sudan ve Ukrayna’da devam eden ve yeni çatışmalar ve insani durumlar oluşturdu.
Filippo Grandi, çatışmaların yerinde edilme üzerindeki etkilerine değinerek şunları ekledi:
“Gazze, Sudan ve diğer yerlerde yaşanan olayları izlerken, mülteciler ve yerinden edilmiş diğer nüfuslar için barış ve çözüm ihtimali uzak görünebilir. Ancak pes edemeyiz. Ortaklarımızla birlikte mültecilere yönelik çözümler için çaba göstermeye ve bulmaya devam edeceğiz.”
‣ BM: 2022’de 100 milyonun üzerinde kişi yerinden edildi
En çok mülteci bulunan ülkeler İran, Türkiye ve Almanya
Düşük ve orta gelirli ülkeler, mültecilerin ve uluslararası korumaya ihtiyaç duyan diğer insanların yüzde 75’ine ev sahipliği yapıyor.
Küresel mülteci nüfusu 2023 yılı ortasında 36,4 milyona ulaşarak 2022 yılı sonuna oranla yüzde 3 (1,1 milyon kişi) artış gösterdi. Bu rakam UNHCR’nin yetki alanındaki 30,5 milyon mülteci ve mülteci benzeri durumdaki kişileri kapsamadığı gibi, uluslararası korumaya ihtiyaç duyan 5,3 milyon kişi daha bulunuyor.
UNHCR’nin yetkisi altındaki mülteciler arasında Suriyeli mülteci nüfusu, son 10 yıldır olduğu gibi küresel ölçekte en büyük nüfus olmaya devam ediyor. Yıl ortasında 130 ülkede 6,5 milyondan fazla Suriyeli mülteci olduğu bildirilirken, bu sayının 2022 yılı sonuna göre daha az olduğu dikkati çekiyor. Suriye’yi 6,1 milyon mülteci ile Afganistan ve 5,9 milyon mülteci ile Ukrayna takip ediyor.
Yıl ortasına gelindiğinde İran ve Türkiye her biri 3,4’er milyon mülteciye ev sahipliği yaparak dünya çapında en büyük mülteci nüfusuna sahip ülkeler oldu. Almanya 2,5 milyon mülteciyle en çok mülteci barındıran üçüncü ülke oldu.
Fotoğraf: UNHCR
‣ Altı ayda ülke içinde yerinden edilenlerin sayısı 15 milyona ulaştı
Sığınma başvurularında artış yaşanıyor
BM verilerine göre yılın ilk altı ayında küresel çapta 1,6 milyon yeni bireysel sığınma başvurusu yapıldı. Bu sayı şimdiye kadar kaydedilen en yüksek rakam olma niteliği taşıyor.
Rapora göre bu yıl, birçoğu güvenli koşullarda olmasa da, 2022’nin aynı döneminin iki katından fazla olan 404 binin biraz üzerinde mülteci geri dönüşü kaydedildi. Aynı dönemde ülke içinde yerinden edilmiş yaklaşık 2,7 milyon kişi evlerine döndü; bu rakam 2022’nin ilk yarısındaki dönüşlerin iki katından fazlasına tekabül ediyor. Yeniden yerleştirilen mültecilerin sayısında ise artış gözlemlendiği bildiriliyor.
Fotoğraf: UNHCR
‣ İklim şokları, Sahra altı Afrika’da iki milyon çocuğu yerinden etti
Yerinden edilenlerin çoğu sınırları geçemiyor
Kaçmak zorunda kalan insanların yarısından fazlası hiçbir zaman uluslararası bir sınırı geçemiyor ve kendi ülkeleri içinde yerlerinden edilmiş kişi statüsünde kalıyor. Ülke içinde yerinden edilmiş kişiler, 2023 yılı ortası itibariyle zorla yerinden edilmiş tüm insanların yüzde 57’sine tekabül ediyor.
2023 yılının ilk altı ayında çoğunluğu Sudan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Somali, Ukrayna ve Myanmar’da olmak üzere 6,8 milyon yeni ülke içinde yerinden edilme vakası meydana geldi.
Fotoğraf: John Wessels / UNHCR
‣ İklim değişikliği yüzünden yerinden edilenlerin hakları için neler yapılabilir?
Sırada ne var?
Rapor, 13-15 Aralık arasında İsviçre‘nin Cenevre kentinde mülteciler ve zorla yerinden edilen diğer kişilerle ilgili dünyanın en büyük buluşması olan ikinci Küresel Mülteci Forumu (GRF) öncesinde yayımlandı.
Forumda hükümetler, mülteciler, yerel yönetimler, uluslararası örgütler, sivil toplum ve özel sektör, küresel müdahaleyi güçlendirmek ve rekor düzeylere ulaşan yerinden edilmelere çözüm aramak üzere bir araya geliyor.
Comments