Sekiz Alaskalı genç, ABD‘nin en hızlı ısınan eyaleti olan Alaska yönetimine, yeni ve büyük bir fosil yakıt projesinin eyalet anayasal haklarını ihlal ettiği iddiasıyla dava açıyor .
Davada, devlete ait Alaska Gasline Development Corporation‘ın, eyaletin sera gazı emisyonlarını onlarca yıl boyunca kabaca üç katına çıkaracak 38,7 milyar dolarlık bir gaz ihracat projesi önerdiği belirtiliyor.
Alaska LNG Projesi, eyaletin kuzey tarafında bir gaz arıtma tesisi, 800 millik bir boru hattı ve Kenai Yarımadası‘nda gazı Asya‘ya ihracat için hazırlayacak sıvılaştırma tesisinin inşasını içeriyor.
[Y]out davacıları, bölge halkının projeden kaynaklanacak iklim zararlarına karşı benzersiz bir şekilde savunmasız ve orantısız bir şekilde etkileneceğini söylüyor.
Eyalet yönetimi, 2014 yılında, bilim insanlarının yaşanabilir bir gelecek sağlamak için fosil yakıt çıkarımının hızla durdurulması gerektiği konusunda uyarılarına rağmen, söz konusu projeyi tamamlamak için birçok eyalet yasasını değiştiren yeni bir yasa çıkarmıştı.
2019 yılında söz konusu yasaya karşı 16 genç dava açmış, Başsavcı Yardımcısı Anna Jay, yargıçları alt mahkemenin iddiaları reddeden kararını onaylamaya çağırarak, Alaska gençliği tarafından dile getirilen iklim değişikliği sorunlarının hükümetin siyasi organları tarafından ele alınması gerektiğini söylemişti.
Hukuk firması Oil Children’s Trust grubunca da devletin gençleri iklim değişikliğinden korumaya yönelik tedbirleri almadığını gerekçesiyle, 2011 yılında açılan dava da başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
Yaşları 11 ile 22 arasında değişen sekiz yeni davacı, yasanın ve buna bağlı mevzuatın Alaska anayasasının iki maddesini ihlal ettiğini ileri sürüyor: “Şimdiki ve gelecek nesiller” için doğal kaynakların korunması hakkı ile yaşam, özgürlük ve mülkiyete ilişkin hükümet ihlallerinden korunma hakkı.
22 yaşındaki baş davacı ve Iñupiaq kabilesinin bir üyesi olan Summer Sagoonick, “Bu projenin getireceği iklim değişikliğinin hızlanması, toprağın sağladığı ve kültürüme getireceği şeyleri etkileyecektir. Haklarımı korumak için mahkemelere güveniyorum” diyor.
Ofisinin davayı dikkatle inceleyeceğini belirten Alaska Başsavcısı Treg Taylor ise bunun “yanlış yönlendirilmiş bir çaba” olduğu kanısında.
“Görünüşte bunun, sözde çevre güvenliği gerekçesine dayanarak Alaska’nın doğal gaz rezervlerinin gelişimini engelleme girişimi olduğunu görebiliriz” diyen başsavcı, eyalette ‘temiz yakıt” olduğunu iddia ettiği gaz sıkıntısı yaşandığını öne sürerek, eğer devlet gaz üretmezse, muhtemelen “çevreyi korumaya yönelik katı standartlar olmadan” başka bir yerin üreteceğini söyledi.
Alaska Gasline Development Corporation’dan Tim Fitzpatrick de projeyi savunarak, “Alaska mevzuatı, AGDC, eyaletimiz için sağladığı önemli çevresel, ekonomik ve enerji güvenliği faydaları nedeniyle North Slope doğal gazının ticarileştirilmesine izin verdi. Projemiz, ‘açık ve bol faydaları nedeniyle birbirini takip eden iki yönetim tarafından yapılan yoğun çevresel incelemelere dayanıyor” dedi.
Geçen yıl genç Montanalılar adına büyük bir iklim zaferi kazanan kar amacı gütmeyen Our Children’s Trust tarafından açılan dava dosyasında ise küresel ısınmanın halihazırda genç Alaskalıların “doğal gelişimlerine müdahale ederek, kültürel geleneklerini ve kimliklerini bozarak ve güvendikleri doğal kaynaklara erişimlerini sınırlayarak” olumsuz etki yarattığı belirtiliyor.
Gençlerin şikayet listesinde, “halkın yediği balıkların ve diğer türlerin iklim değişikliği nedeniyle öldüğüne, daha sık ve şiddetli çıkan yangınların evlerini tehdit ettiğine ve onları dumandan kaynaklanan tehlikeli kirliliğe maruz bıraktığına” dikkat çekiliyor ve bu etkilerin özellikle Alaska yerlisi gençler için özellikle sert olduğuna dikkat çekiliyor.
Bunlara, iklim kaynaklı su baskını, hızlı permafrost erimesi ve şiddetli kıyı erozyonuna karşı savunmasız olan Unalakleet köyünde yaşayan Sagoonick’in de dahil olduğunu belirten gençler, “İklim değişikliği nedeniyle geçimimizi sağlama yeteneğimiz halihazırda zarar görüyor” diyor.
‣ Genç iklim aktivistleri ABD Yüksek Mahkemesi’ne açtıkları davada strateji değiştirdi
‣ AİHM’den üç iklim davası kararı: Büyük bir başarı
‣ İrlanda’da iklim aktivistleri hükümete karşı açtığı davayı kazandı
‣ Montanalı genç aktivistlerin açtığı ABD’nin ilk iklim davası bugün görülüyor
Davacılardan dördü, aynı zamanda Alaska’ya karşı 2017 yılında Our Children’s Trust’ın eyaletin fosil yakıtları teşvik etmesinin meydan okuyanların eyalet anayasal haklarını ihlal ettiğini öne süren davasının bir parçasıydı.
2022’de Alaska yüksek mahkemesi bu davayı 3-2’lik bir kararla reddetmiş; ancak muhalif iki yargıç, Alaska anayasası kapsamında, eyalet anayasasında yer alan haklar söz konusu olduğunda “yaşanabilir bir iklim hakkının” “tartışmasız asgari düzeyde” olduğunu söylemişti.
‣ İklim aktivisti gençlerin Türkiye’ye açtığı dava incelenmeden reddedildi
‣ Yüzyılın iklim davasına 2 milyon Fransızdan destek
‣ İlk ‘küresel’ iklim davası: Alman yargıçlar Peru’da
‣ 12 İtalya vatandaşı enerji devi Eni’ye iklim davası açıyor
‣ Araştırma: İklim davaları, fosil yakıt şirketlerinin hisse fiyatlarını düşürüyor
Alaska Eyaleti, şirket ve şirketin başkanı Frank Richards‘a yönelik olarak açılan davada, gençler mahkemenin devletin projeye devam etmesini yasaklayan bir karar çıkarmasını ve fosil yakıt altyapısının davacıların anayasal haklarını ihlal ettiğini kabul ederek emsal teşkil etmesini sağlamak istiyor.
Our Children’s Trust’ın ayrıca Hawaii‘nin ( haziran ayında duruşması görülecek ) yanı sıra Florida, Utah ve Virginia‘da da açtıkları ve duruşma bekleyen eyalet davaları bulunuyor. Geçen pazartesi günü de Kaliforniya gençliği adına federal hükümete karşı değiştirilmiş bir şikayet yapıldı.
Bu ay bir federal temyiz mahkemesi ise Biden yönetiminin Our Children’s Trust’ın açtığı önemli bir federal davanın düşürülmesi talebini kabul etmişti.