By 
Kaos GL Derneği, 2020 Medya İzleme Raporu‘nu yayımladı. Raporda yazılı basında yer alan metinlerin sadece yüzde 39’u (1366) hak haberciliği kapsamında değerlendirilirken, yüzde 61’i (2093 metin) ise hak haberciliğinden uzak ayrımcı bir dil kullanıldığı belirtildi.
LGBTİ+’ların gazetelerde nasıl yer aldığının mercek altına alındığı araştırmayı Ali Özbaş yürütürken, raporu derneğin Medya ve İletişim Program Koordinatörü Yıldız Tar yazdı.
11 bölümden oluşan raporda 2020 yılında yazılı basında yayınlanan üç bin 476 metin incelendi. Bu metinlerin yüzde 54’ü ulusal medyada yer aldı. Yüzde 46’sı ise yerel medyada yer aldı.
Hak haberciliği kapsamında değerlendirilmeyen haberlerin yüzde 98’inde haber yoluyla cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli hak ihlaline yol açıldı. Haberler ayrımcı bir dille kuruldu ya da nefret söylemi ya da nefret suçu işlendi.
2028 içerikte ayrımcı dil
2020 yılında 2028 haber, söyleşi ve köşe yazısında LGBTİ+’lar ayrımcı bir dille temsil edildi. Bu oranda LGBTİ+’ları konu edinen bütün içeriklerin yüzde 58’ini oluşturdu.
1551 metinde LGBTİ+’lar ahlaksız olarak işaretlendi. Bu oranlar sapkınlık, hastalık ve günah olarak işaretlenme de ise şöyleydi:
- Sapkınlık: 1529 metin, yüzde 44
- Hastalık: 1297 metin, yüzde 37
- Günah: 1437 metin, yüzde 41
‘LGBTİ+ karşıtlığı tesadüfi değil’
Raporda LGBTİ+ karşıtlığının tesadüfi olmadığı belirtilerek şu ifadelere yer verildi:
Medyadaki LGBTİ+ karşıtlığı ve düşmanlığı, tesadüfi değil. Gerek bu raporda gerekse de diğer izleme faaliyetlerimizde belli dönemlerde kamu otoritelerinin, bakanların, Cumhurbaşkanı’nın ve üst düzey kamu görevlilerinin LGBTİ+’ları hedef alan açıklamalarına paralel bir şekilde medyada çok hızlı bir şekilde düşmanlaştırma politikalarının devreye sokulduğunu fark ediyoruz. LGBTİ+’ları düşmanlaştırmak için en çok kullanılan stratejiler arasında itibarsızlaştırma, LGBTİ+ örgütlerini ve LGBTİ+’ları “marjinal”, “toplum dışı unsurlar” olarak gösterme, LGBTİ+’ları gündeme göre “Batı kaynaklı” olarak işaretleyip LGBTİ+ olmanın kendisini dışsal bir meseleye dönüştürme, LGBTİ+’ları bir kutuplaştırma aracına dönüştürme eğilimleri öne çıkıyor. Medyada tekelleşme, sansür ve gazetecilerin tutuklanması, yargılanması gibi gerçeklerle birlikte düşünüldüğünde; LGBTİ+ karşıtlığını yayın politikasına dönüştürmüş bir blok ile karşı karşıyayız.”
‘Kısıtlı bir yayıncılık pratiği izleniyor’
Raporda LGBTİ+ haklarını ve eşitliğini gözeten mecraların LGBTİ+’ları yayın politikasının bir parçası yapmadığına da değinildi:
Buna karşılık, LGBTİ+ haklarını ve eşitliğini gözeten mecralarda ise LGBTİ+’lar yayın politikasının bir parçası değil. Gündem kendini dayattığında haberleştirme eğilimi kuvvetli. Deyim yerindeyse; LGBTİ+’ları karalama kampanyaları artık bir blok haline gelmiş LGBTİ+ karşıtı medya tarafından ortaya atıldığında buna karşı cılız sesler çıkartmanın ötesine geçemeyen bir “alternatif medya” gerçeği de önemli bir sorun olmaya devam ediyor. Gündemi belirlemek, kendi gündemini yaratmak konularında LGBTİ+ haklarını gözeten mecralar yetersiz kalıyor. Çoğu durumda belirlenen gündem doğrultusunda anlık, sıcak haberler ve değerlendirme yazıları ile kısıtlı bir yayıncılık pratiği izleniyor. LGBTİ+ hareketinin gündemleri, çalışmaları çoğu zaman ancak hedef gösterildiklerinde “alternatif medyada” yer alabiliyor. Cumhuriyet, BirGün, Gazete Pencere, Evrensel ve Yeni Yaşam gazetelerinde yayınlanan LGBTİ+’larla ilgili haber, köşe yazısı ve söyleşilerin sayısı nefret kampanyaları kapsamında üretilen içeriğin sayısıyla kıyaslandığında arada sayısal bir uçurum olduğu gözlemleniyor. Buna rağmen adı sayılan yayın organları LGBTİ+’ların medyada olumlu temsili ve hak haberciliği konusunda öne çıkıyor.”
Yaygın medyada LGBTİ+ temsili
2020 yılında yaygın medyada LGBTİ+’larla ilgili 1882 haber, söyleşi ve köşe yazısı yayınlandı. Haberlerin herhangi bir hak ihlali içerip içermediğine bakılmaksızın LGBTİ+’lardan bahseden ilk 11 gazete şöyleydi:
- Yeni Akit, 270 metin, yaklaşık yüzde 14,
- Cumhuriyet, 140 metin, yaklaşık yüzde 7
- BirGün, 129 metin, yaklaşık yüzde 7
- Gazete Pencere, 105 metin, yaklaşık yüzde 6
- Milli Gazete, 94 metin, yaklaşık yüzde 5
- Hürriyet, 93 metin, yaklaşık yüzde 5
- Evrensel, 78 metin, yaklaşık yüzde 4
- Yeni Yaşam, 76 metin, yaklaşık yüzde 4
- Doğru Haber, 73 metin, yaklaşık yüzde 4
- Milat, 71 metin, yaklaşık yüzde 4
- Aydınlık, 71 metin, yaklaşık yüzde 4
Yeni Akit, Mili Gazete, Doğru Haber, Milat ve Aydınlık gazeteleri sene boyunca LGBTİ+’larla ilgili sistematik karalama ve nefret kampanyası sürdürdü ve LGBTİ+ örgütlerini hedef haline getirdi.
Yerel basında LGBTİ+ temsili
LGBTİ+’larla ilgili haber ve köşe yazılarına en çok İstanbul’da bulunan yerel medya organları yer verdi. İstanbul’u Bursa ve Konya takip etti:
- İstanbul, 147 metin, yaklaşık yüzde 9
- Bursa, 121 metin, yaklaşık yüzde 8
- Konya, 107 metin, yaklaşık yüzde 7
- İzmir, 88 metin, yaklaşık yüzde 5
- Trabzon, 62 metin, yaklaşık yüzde 4
- Aydın, 58 metin, yaklaşık yüzde 4
- Ankara, 51 metin, yaklaşık yüzde 3
- Sakarya, 48 metin, yaklaşık yüzde 3
Bu haberlerin çoğunda LGBTİ+’ların olumsuz temsili görüldü.
Söyleşiler ve röportajlar az
LGBTİ+’larla ilgili söyleşiler ve röportajlar medyada çok az yer bulabildi.
LGBTİ+’lar gazetelerin politika-siyaset sayfalarında 346 haber ile yüzde 10 oranında yer aldı. Gazete eklerinde de 202 metin (yüzde 6) yer aldı. Haberlerin yüzde 6’sı dış haberler sayfalarında yayınlandı. Bu durum raporda şöyle ele alındı:
LGBTİ+’ların en çok güncel/gündem sayfalarında haber olması, gazetelerin LGBTİ+ haklarını olumlu ya da olumsuz fark etmeksizin güncel konularla ilintili olarak ele aldığını, kapsamlı bir habercilik pratiğinin gelişmediğini gösteriyor.”
Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
Comments