COP27’de dün gerçekleşen Kırılgan Toplulukların Sürdürülebilirliği temalı üst düzey yuvarlak masa toplantısında konuşan Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, uluslararası topluma iklim değişikliği sebebiyle ortak sorumluluk alma çağrısında bulundu.
Bu yaz Pakistan’da yaşanan yıkıcı sel felaketi, iklim değişikliği nedeniyle gelişmekte olan ülkelerin halihazırda maruz kaldığı kayıp ve hasarın en güncel örneği olarak COP27’de masaya yatırılıyor. İklim kriziyle eriyen buzullar ve istikrarsızlaşan hava koşulları, yaz aylarında Pakistan’ın üçte birini sular altında bıraktı.
Pakistan başbakanı Şehbaz Şerif, ülkesinin yaşadıklarını zirvede şöyle anlattı:
“Yaklaşık üç Avrupa ülkesi büyüklüğünde yeri vuran felaket sel, 33 milyon insanı, kadın ve çocuklarımızın yarısından fazlasını etkiledi.
Güneyde ortalamanın yedi katı aşırı yağmur yağdı, şiddetli sel 8 bin kilometreden fazla yolu kullanılmaz hale getirdi, 3 bin kilometreden fazla demiryolu hattına zarar verirken 4 milyon dönümlük tarım arazilerini ve üzerindeki ürünleri yok etti.”
Hükümetin verilerine göre sel yüzünden en az 1508 insan öldü. Sel sonrası yerinden olan yüz binlerce insan, aylar geçmesine rağmen hala barınma ve gıda desteğine ihtiyaç duyuyor. Durgun sular sıtma, ishal gibi salgın hastalıkların yayılmasına neden oluyor ve özellikle çocuklar ve yaşlıları tehdit ediyor.
‣ Pakistan diye bir ülke var mı?
‣ ‘Batı, Pakistan’daki büyük seli görmezden geliyor: Uyarıyı dikkate almazsanız yarın siz olacaksınız’
Kayıp ve hasar COP27’nin ana gündemi olmalı
Felaketin ülkeye 30 milyar dolardan fazla hasara neden olduğunu açıklayan Şerif, Pakistan’ın “diğer gelişmekte olan ülkeler gibi iklim krizine neden olmak için çok az şey yaptığını ve küçük bir karbon ayak izine sahip olduğunu” hatırlattı:
“Yapacak hiçbir şeyimiz olmayan bir şeyin kurbanı olduk ve elbette bu insan yapımı bir felaketti.”
‣ BM’den Pakistan için ‘büyük’ destek çağrısı: Selin maliyeti 30 milyar dolar
“Bu şiddetli sellere karşı mücadele ederken buğday, palme yağı ve tabii ki çok pahalı petrol ve gaz ithal etmek zorunda kaldık ve yaklaşık 30 milyar ila 32 milyar dolar harcadık. Milyonlarca[insanın temel ihtiyaçlarını karşılamak için yetersiz kaynaklarımızı yeniden yönlendirdik ve yaklaşık 316 milyon dolar harcamak zorunda kaldık. Şimdi kış geliyor ve milyonlarca insana barınma evleri, tıbbi tedavi ve gıda paketi sağlamamız gerekiyor.”
Bir yandan milyarlarca dolar harcayarak sıradan insan için gıda güvenliğini sağlamamız gerektiğini ve diğer yandan selden etkilenen insanları daha fazla sefalet ve zorluklardan korumak için milyarlarca dolar harcamamız gerektiğini hayal edin. Bu devasa görevi kendi başımıza üstlenmemizi bizden nasıl bekleyebiliriz ki?”
Pakistan’ın kendi “kıt kaynaklarından” milyarlarca rupi harcamak zorunda kaldığını ve zararları ödemeye devam ederse bir “borç tuzağına” saplanacağını söyleyen Şerif, şöyle devam etti:
Borçlarla perçinlenen bir kamu finansmanı krizine yakalanan ve buna rağmen iklim felaketlerini kendi başlarına finanse etmek zorunda kalan ülkelerin acil insani ihtiyaçlarının karşılanması için kayıp ve hasarın COP27’nin ana gündeminin bir parçası olması gerekiyor. Bu en hafif tabirle adaletsizdir.
‣ Seller, enflasyonu zaten yüksek olan Pakistan’ı daha da zorluyor
Pakistan’ın COP27’deki standının bu yılki sloganı, “Pakistan’da olan Pakistan’da kalmayacak.”
Pakstan’ın İklim ve Çevre Bakanı Sherry Rehman, COP27 öncesinde verdiği demeçte “Farklı platformlarda kayıp ve hasar tazminatları için defalarca dile getirdik. Aynı mesajı COP27’de ileteceğiz.” demişti. Pakistan, sel felaketini iklim felaketi ilan etmişti.
Şerif, “Bu COP insanlık için bir alarm zili, insan ırkının hayatta kalmasının bir hedef olarak kalmasına dair umut vaat eden tek platform”dedi.
‣ Pakistan fosil yakıt şirketlerini mahkemeye veriyor
Kayıp ve hasar için yoksul ülkelere tazminat ödenmesi için resmi bir mekanizma kurulması 2015’ten beri BM iklim müzakerelerinin gündemide olsa da bu, gelişmiş ülkelerin bazı ‘bağış’ları ve gönüllü çabaları dışında son derece yetersiz kaldı. COP26’da, dünya nüfusunun yüzde 85’ini temsil eden 130 ülkeden oluşan grup, bir kayıp ve hasar fonu tesis edilmesini talep etti, ancak ABD ve AB bu talebi reddetti.
‣ Kısa bir özet: COP27 hangi tabloda gerçekleşiyor, taahhütler nerede?
‣ İklim değişikliği on yıllar içinde Asya ve Afrika’nın bir kısmını yaşanmaz hale getirebilir
İklim krizinden en az sorumlu olup en büyük zararı gören ülkelerin iklim tazminatı mücadelesi her sene daha da yüksek sesle gündeme geliyor. COP27’nin ilk günlerinde de Afrika, Küçük Ada Devletleri ve Güney Asya ülkeleri gibi krizden en çok zarra gören ülkelerinliderleri, zengin ülkelere ve petrol şirketlerine kayıp ve hasar finansmanı için çağrıda bulundu.
