Pakistan kirlilik seviyesini düşürmek için yapay yağmur kullanıyor

Pakistan‘ın Lahor kentindeki kirlilik seviyesini düşürmek amacıyla yapay yağmur kullanıldı. Bulut tohumlama kentin hava kalitesini kısa süreli iyileştiriyor ancak uzmanlar uygulamanın sürdürülebilir bir çözüm olmadığını söylüyor.

Hindistan sınırı yakınlarındaki doğu eyaleti Pencap‘a bağlı Lahor kenti, dünyada en kötü hava kalitesine sahip şehirlerden biri ve 13 milyonu aşan nüfusu nedeniyle aşırı derecede kirlenmiş durumda.

‣ Yapay yağmurlar Pakistan’daki hava kirliliğini azaltabilir mi?

Aralık 2023 başlarında kentteki hava kalitesi o kadar kötüleşmişti ki okullar, pazarlar ve parklar dört gün süreyle kapatılmıştı. Geçtiğimiz hafta sonu, kentin hava kalitesi endeksi (AQI) sağlık açısından son derece tehlikeli kabul edilen seviyelere ulaşmıştı.

Guardian‘ın haberine göre, Pencap’taki yetkililer, bu olumsuzlukları azaltmak amacıyla cumartesi günü (16 Aralık) küçük bir Cessna uçağı kullanarak şehrin 10 noktasında yağmur yağdırmak için bulut tohumlama yöntemini kullandı.

Fotoğraf: K. M. Chaudary / AP

Bulutları oluşturmak için, alt atmosferdeki bulutlarda yeterince nem bulunması gerekiyor. Yaz aylarında, bulutların üzerine uçaklardan su ile karıştırılmış sofra tuzu püskürtülüyor. Birkaç saat sonra sis bulutlarla bütünleşerek yağmur üretiyor. Kışın bulutlar, bir araçtan veya uçaktan ateşlenebilen gümüş iyodür pulları kullanılarak tohumlanıyor.

Yararları sadece birkaç gün sürdü

‘Blueskying‘ olarak da bilinen bu uygulama, Çin ve Hindistan‘ın yanı sıra Orta Doğu‘daki birçok ülkede yağış sağlamak için kullanıldı.

Şehrin çevreden sorumlu yetkilisi Bilal Afzal bulut tohumlamasının başarılı olduğunu söyledi, ancak bulut kalitesi çok iyi olmadığı için yağışın ‘yetersiz’ olduğunu kabul etti. Afzal, yine de Lahor’un hava kalitesinin sadece birkaç milimetrelik yağmurla iyileştiğini ve 300’den fazla olan AQI değerinin 189’a düştüğünü söyledi. Bununla birlikte, kirlilik eski seviyesine dönmeden önce sağladığı yararlar sadece birkaç gün sürdü.

‣ İzlanda’daki yanardağ patlaması hava kirliliği uyarılarını beraberinde getirdi

‣ İstanbul’da hava kirliliği kalp sağlığını tehdit edecek düzeyde

‣ İran’da okullara hava kirliliği engeli: Meşhed’de bir gün uzaktan eğitime geçildi

Tatbikat önemli bir aksamaya neden olmadı. Lahor’da doktorluk yapan Zaeema Naeem, “Saat üç sularında klinikten eve dönerken arabama bir sıçrama oldu ve bunun kuş pisliği olduğunu düşündüm” dedi.

Yetkililerin sis sezonu boyunca düzenli olarak bulut tohumlama yapmayı planladığını söyleyen Afzal, “Eğer havamızı küçük bir uçağın yakıt maliyetiyle temizleyebilirsek, bu uygulama buna değecektir. Ancak bu, küçük bir uçak satın almak ya da kiralamak anlamına gelecek. Uçaktan çıkan emisyonlara gelince, bunların sadece yaklaşık dört saat boyunca çalışan iki ya da üç arabaya eşdeğer olacaktır’’ dedi.

Öngörülemez sonuçlara neden olabilir

Ancak iklim uzmanları bulut tohumlamasının etkilerinin öngörülemez olabileceği uyarısında bulundu. Eski bir çevre bakanı olan Malik Amin Aslam, yağmur bir kez tetiklendiğinde onu durdurmanın zor olabileceğini belirtti.

Dr. Ghulam Rasul aşırı dozun dolu fırtınasına ya da sağanak yağmura yol açabileceği yönünde ikazda bulundu. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği‘nde iklim değişikliği programı başkanı ve Pakistan Meteoroloji Dairesi‘nin eski genel müdürü olan Dr. Rasul, sisin geçici olarak hafiflemesini sağlasa da bunun sürdürülebilir bir çözüm olmadığını ve çok kuru koşullar yaratarak sis ve hava kirliliğinin daha da kalıcı hale gelmesine neden olabileceğini söyledi.

Aslam, hükümetin doğayla oynamanın sonuçlarını incelemesi ve bu aracı çok idareli kullanması gerektiğini; bunun, yaşanamaz hava kirliliği döngüsünü kırmak için son çare olarak steroid kullanmak gibi bir şey olduğunu belirtti. Malik Amin Aslam, bu tür çözümlerin, ‘ulaşım, sanayi emisyonları, mahsul ve atık yakma ve ormanların yok olması gibi kirli havanın asıl kaynaklarına’ odaklanmaktan uzaklaştırabileceğini de sözlerine ekledi.

Lahor’daki emisyonların yüzde 50’sinden ulaşım sektörünün sorumlu olduğunu söyleyen ve yerelde görev yapan bir doktor olan Fehmeda Khan, toz nedeniyle solunum yolu hastalıkları ve alerjiden şikayet eden hastalar arasında üç kat artış gözlemlendiğini söyledi ve bölge sakinlerine tavsiyelerde bulundu:

Dışarıdaki kirli havadan kaçınmak için pencerelerinizi kapatın, dışarı çıkmaktan kaçının, çıkıyorsanız maske takın ve günlük rutin olarak sabah ve akşam nazal tuzlu su durulaması yapın.”