Michigan Üniversitesi Sosyal Araştırmalar Enstitüsü’nün yaptığı çalışma Müslüman “Dünyası”na göre kadınların toplum içinde nasıl giyinmesi gerektiğinin anketini de içeriyor. Araştırma aslında “Arap Baharı”ndan sonra Tunusluların değer ve algılarının Mısır, Irak, Lübnan, Pakistan, Suudi Arabistan ve Türkiye ile karşılaştırması üzerine. Yine de gözüken o ki 130 sayfalık araştırmanın en öne çıkan kısmı kadın kıyafetleriyle ilgili kısım.
Tabii ki de öyle!
Araştırmadan alıntılarsak “1940lardan 1970lere kadar entellektüel liderlerin ve eğitimli toplumun bakış açısına göre kadınların (ve erkeklerin) giyim stili modernizmin en büyük simgesiydi”.
Ah, tamam o zaman. Bundan 40 yıl önce kim olduğu belli olmayan enteller ve bir kısım toplumun yaptığı “modernizm” tanımına göre yargılayalım toplumları.
Gerçekten de kadınların giyimi modernizmin simgesi mi yoksa sadece kadınlar hakkında konuşmaya mı bayılıyoruz?
Bence ikincisi. İnsanlar “kadınların kıyafetlerini konuşma ve siyaset konusu yapmaya bayılıyorlar”. İster bu anketteki gibi oryantalist başörtüsü muhabbeti olsun, ister “öyle giyindiği için tecavüzü hak eden” kurbanlar üzerine olsun. Ya da ister “başörtülü bacılarımız” hakkında olsun ister “çok açık, hiçbir yerde kabul edilemez dekolteler” hakkında olsun.
Öncelikle yazının oryantalist olduğu aşikar. Bir kere ne tür bir modernizm tanımı kadın kıyafetlerine dayanır? Bu entellektüeller ve eğitimli toplum kim ki kadınların ne giymesi gerektiğini, neyin uygun olduğunu tanımlayabilsinler?
Ankete cevap verenlerin yarısı erkek.
Yani erkekler kadınların toplum içinde giymesi uygun olan kıyafetlere karar veriyor böylece kadınlar erkekler tarafından tehdit edilmiş hissemiyorlar. Şayet kadınlar erkeklerin “uygun” bulduğu kıyafetleri giymezlerse yine erkekler kadınları “modern değil” veya “tecavüze aranıyor” diye yargılıyorlar.
Araştırmanın hem seksist hem oryantalist olduğunu söylemiştim değil mi?
Anketin Batı medyasına düşmeyen devamı kadınların kıyafeti sorusuna cevap verenlerin demografik kırılımını yapıyor. Ülkeden bağımsız olarak üniversite mezunları daha “modern” numaraların “uygun” olduğunu söylüyorlar. Modernliğin tanımını eğitimli toplumlar yapabilirse niye ankete katılan eğitimli kesimin verdiği cevaplar araştırmada sadece ek olarak kaldı? Kafalardaki Doğu toplumu tanımına uymadı mı?
Kadınların ne giymesi gerektiğine erkeklerin karar vermesi sadece Müslümanlara özel bir sorun değil. Dünyanın her yerinde dinden, ırktan, miletten bağımsız her erkek neyin “uygun”, “modern”, “seksi” olduğunu tanımlama hakkını kendinde buluyor.
Fotoğrafçı Sarah Hughes’un çalışmları da bunu kanıtlar nitelikte zaten. Hughes kadınlara bir kendilerini rahat ve güvenli hissettikleri bir de çekici ve seksi hissettikleri iki kıyafet seçmelerini söylüyor. Çalışmadan bazı örnekler:
Acıklı olan ise sadece Müslüman ülkelerde değil dünyanın her yerinde kadınların istedikleri kıyafeti giyebilme özgürlüğünün erkekler tarafından kısıtlanması.
Yani diyorum ki acaba erkekler bir zahmet kadınların kıyafetleri hakkında konuşmayı kesip, çenelerini kapatıp, bir konuda da “fikir” sahibi olmadan duramazlar mı? Çok mu şey istiyorum?
Şu elinizi, dilinizi kıyafetlerimizden çekin, bırakın özgür olalım!
