Amerikalı doğabilimci John Burroughs, “Sevgi olmadan bilgi kalıcı olmaz. Fakat sevgi önce gelirse bilgi kesinlikle arkasından gelecektir,” diyor. Çocuklarımızı üzerinde yaşadığımız gezegene saygı duyan bireyler olarak yetiştirebilmek için biz ebeveynlerin öncelikli görevi, erken dönemde doğa sevgisi verebilmek. Onların minik omuzlarına taşıyabileceklerinden fazla yük ve korku bindirmeden, doğayla oyun arkadaşı olmalarını sağlamak, bu yolda atacağımız ilk adım. İkinci adım ise doğayla ve yaşadığımız çevreyle uyumlu, sürdürülebilir yaşam tarzı benimsemeleri için doğru rol modelleri sunan çocuk kitapları seçmek.
Bu amaçla biz [Çocuklar İçin Yeşil Kitaplar] adını verdiğimiz bir diziye başladık. Çocuklara çevre bilinci aşılayan, farklılıklarımızla bir arada yaşamanın mümkün olduğunu gösteren kitapları derlemeye karar verdik. Bildiğimiz kitapları anımsamaya, bilmediklerimizle tanışmaya, tanıtmaya niyet ettik.
***
Frederick
Dünyaca ünlü tasarımcı, çizer ve grafik sanatçısı (doğumu 5/5/1910 ölümü 11/10/1999) Leo Lionni‘nin yazıp resimlediği Frederick (ilk yayımlanma tarihi 1966) ödüllü bir kitap. 1966 Caldecott Onur Kitabı, 1966 ALA Dikkate Değer Kitap, 1967 New York Times Yılın En İyi Resimli Kitabı ödüllerini kazanan Frederick aradan geçen 51 yıla rağmen güncelliğini koruyor.
Lionni’nin yapıtları resimli çocuk kitapları kategorisine girse de sürekliliğini koruyan temaları, yalın anlatımı, uyandırdığı felsefi sorular, sade çizgiler ve göz alıcı kolaj çalışmaları nedeniyle yediden yetmişe geniş bir okur kitlesinin gönlünü çeliyor ve Lionni, Chicago Tribune’ün kendisine verdiği “yalın öykünün ustası” payesini ölümünden sonra da layığıyla taşımaya devam ediyor.
Frederick’in basit bir konusu var. Kış kapıda. Tarla fareleri harıl harıl çalışıyor ve yuvalarına yiyecek taşıyor, mısır, fındık, buğday, saman… Günlerini hayal kurarak, etrafı izleyerek geçiren Frederick hariç. Kış gelince yuvalarına çekilen fareler, yaz boyu biriktirdikleri gıdaları yiyor, birbirlerine şakalar yapıyor, başlarından geçen hikâyeleri anlatıyor. Bir süre sonra gıda da tükeniyor, şakalar ve hikâyeler de… Kara kış olanca kasvetiyle çöktüğünde, umut etmek için hiçbir neden kalmadığında, topluluk üyelerinden biri Frederick’in topladıklarını hatırlıyor. İşte o zaman Frederick sahneye çıkıyor, renklerini, hayallerini kaybeden topluluğa ihtiyaç duydukları renkleri, hikâyeleri, şiirleri sunarak onların ruhunu doyuruyor, kalplerini ısıtıyor.
Frederick diğer Lionni kitapları gibi kısa, yalın ve derinlikli. Ağustos Böceği ve Karınca hikâyesine benzer bir girişle başlayan anlatı, Frederick’in alışıldık şekilde çalışmamasına karşın dışlanmaması, hor görülmemesi, kış geldiğinde toplanan yiyeceklerden eşit pay almasıyla farklı bir yöne evriliyor, topluluk olma bilincine atıfta bulunarak eşitlik, paylaşma ve dayanışmayı vurguluyor. Çocuklarla pek çok konu ve kavram hakkında sohbet etme imkânı tanıyor. İş nedir? Frederick çalışmış mıdır? Eşit yiyecek yeme hakkı var mıdır? Eşit yemek için eşit emek mi üretilmelidir? Topluluk nedir? İçinde yaşadığımız topluluğa nasıl katkıda bulunabiliriz? Açlık ve barınma dışında başka ihtiyaçlarımız var mıdır? Sanat nedir? Sanatçı kimdir? Sadece karnımızın doyması, bir barınağa sahip olmamız bizi mutlu etmeye yeter mi?
İyi bir hikâye, masal, şiir ya da şarkı dinlediğimizde, bir tabloya baktığımızda, birinin hayal ederek geliştirdiği bir video oyunu oynadığımızda ne hissederiz? Doğru cevabı veren kişi olmak yerine çocuklara doğru sorular sorarak, onları düşünmeye, konuşmaya teşvik edersek onların bilgeliğinden nasiplenebiliriz çünkü felsefe merakla, merak çocuklukla başlar.
Yazan ve resimleyen: Leo Lionni
Çeviren: Kemal Atakay
Elma Çocuk
Okul öncesi
Tuğba Alaybeyoğlu
