By Roma’ da sıcak bir öğlen sonrası sosyalleşebileceğiniz en güzel alan bir hamam yapısı olacaktır. Uzun soluklu stoalardan ilerleyip geldiğiniz bu mekanı sadece vücudunuzun temizliği için değil zihninizi ve tüm bedeninizi zinde tutmak için pek çok faaliyette bulunarak da kullanabilirsiniz.
Roma otoritesinin halkı hoşnut tutmak için yaptığı yemek yardımı, düzenlediği oyunların yanı sıra üçüncü ve önemli unsur hamamlardı. Tüm halk tarafından kullanılan bu yapıların içerisinde gymnasium (spor klubü), auditorium (müzik odaları) gibi kültürel sahalar da bulunabilmekteydi.
Bir hamamı gezmeye, apoditerium (soyunma odası) ile başlayabilirdiniz. Yıkanma işlevi ise 
ılık oda (tepidarium) , sıcak oda (caldarium) hatta ter atma odası (sudatorium) gibi bölümlerden geçilerek yapılırdı. Diğer yandan serinlemek için bir yüzme havuzu da (frigidarium) bulunur ve yıkanma işlevi burada son bulurdu.
Egzersiz odaları olan palaestralarda kadın ve erkekler çeşitli oyunlar oynamaktaydılar. Koşu, mızrak atma, yüzme, güreş askerler kadar halkın da egzersizleri arasındaydı. Bunun yanı sıra çeşitli top oyunları, ağırlık kaldırma gibi hem kadının hem de erkeğin katıldığı egzersizler vardı .
Şimdi gelelim İzmir’ in Bergama ilçesi sınırına. Bergama – İvrindi karayolunun 18 km ilerisinde bulunan bir kentimiz var ki şu sıralar sular altında kalıp kalmama mücadelesi veriyor.
Kent, Prohistorik dönemden Osmanlı’ ya kadar uzun soluklu bir geçmişe sahip. Yerleşimin kült merkezinde ( İS II. yy ) Roma döneminde büyük bir bayındırlık faaliyeti yapıldığı gözüküyor bu zamana kadar elde edilene buluntulardan. Ve bu kentimiz belki de Batı Anadolu’ nun en büyük termal yapılarından birisine sahip.
Allianoi…
İs II. yy’ a ait olan hamam yapısında tipik bir Roma hamamı içerisinde yer alan , frigidarium (soğukluk), tepidarium (ılıklık), caldarium (sıcaklık), apoditerium (soyunma odası), kriptoportikos gibi birçok mekan şimdiden tespit edilmiş. Öte yandan kentte bulunan şifalı ( kükürtlü ) su Tanrı Asklepios’ a ithaf edilmiştir.
Asklepios, Roma’ da tanrı Apollon’ un oğludur. Babası Asklepios’ u Kentauros Kheiron’ a emanet eder. Kheiron, Asklepios’ a tıp öğretir. Asklepios, çok geçmeden bu sanatta çok büyük maharet kazanır. Hatta ölüleri diriltmenin bile çaresini bulur. Bu diriltmeler karşısında dünyanın düzenini bozacağından korkan Zeus, onu yıldırımlarıyla çarpar. Asklepios, ölümünden sonra takımyıldızına dönüşür *. Bu Tanrıya olan saygının ifadesidir Asklepios adına yapılan mimari yapılar.
Şimdilerde ise bu eşsiz tarih, 1993’ de inşasına başlanan Yortanlı Barajı projesi ile silinip götürülmek isteniyor. Kaldı ki henüz Allianoi’ un diğer gizemlerine yaklaşmış bile değiliz. Bu denli önemli bir yapının ardında bile sosyal, kültürel tarihe ışık tutacak ne kadar çok eserin çıkacağı, bize bölge hakkında daha nice kanıtlar verebileceği ortadayken tarihe yaptığımız bu haksızlığı anlamak çok güç.
Günümüzde de bilinen ve Romalıların bir yaşam tarzı olan MENS SANA IN CORPORE SANO / SAĞLAM KAFA SAĞLAM VÜCUTTA BULUNUR sözüne gelmek istiyorum şimdi de.. . Sadece tarihe değil spora ve vücut zindeliğine de pek önem vermeyen idarecilerimizi güzel bir bahar sabahı yeşil bir alanda koşu yapmaya davet ediyorum.. . Bol oksijen ve kuş sesleri içerisinde.. Sonrasında nacizane hamamlarımızın bir tanesinde biraz gerginliklerini atabilirler.. Sanırım fikirlerinde pek çok değişiklik olacaktır…
*Daha geniş bilgi için bkz. Hıllary J. Deighton, Eski Roma Yaşantısında Bir Gün, Homer Ktb.
**Pıerre Grimal, Mitoloji Sözlüğü Yunan ve Roma, Sosyal Yay, s: 101
Comments