[Bir şarkının hikayesi] Bella Ciao

Soygunda giydikleri kırmızı renkli tulumlarıyla ve taktıkları Dali maskeleriyle sosyalist mesajlar veren, sisteme başkaldırma iddiası ile halkın desteğini almaya çalışan ama aslında masum insanları rehine alarak büyük bir vurgun planlayan sözde Milenyum Robin Hood’larının hikayesi “La Casa de Papel”. Her ne kadar soygun gibi gözükse de aslında darphanede kendi paralarını basarak kimseyi soymuyorlar ve sadece Avrupa Merkez Bankası’nın yaptığının yanında solda sıfır kalan küçük bir parasal genişlemeyi 10 kişinin cebine aktararak enflasyona bile neden olmuyorlardı. Literatürde John Stuart Mill kalpazanlık benzeri bu tür suçları “Kurbansız Suçlar” olarak sınıflandırmıştı.

Partizan’dan ‘sistem karşıtı’ soygunculara…

Dizinin ikinci sezonunun başında, planladıkları yeni soygun öncesinde darphaneden ceplerine indirdikleri birkaç milyar Avro’nun çok küçük bir bölümünü, o da sadece bir kaos yaratmak amacı ile Madrid üzerinde uçurdukları zeplinlerden halkın üzerine atmak dışında, kendilerini destekleyenlere somut hiçbir katkıda bulunmayan bu sözde Robin Hood’ların neden bu kadar sevildikleri sosyolojik bir vaka olmakla beraber yazımızın konusu değil.

La Casa de Papel’in birinci sezonunda anlatıcı olan Tokyo adındaki karakter, soygunların planlayıcısı olan namı diğer “Profesör”’ün dedesinin İtalya’da faşistlere karşı savaşmaya gittiğinde öğrendiği bir şarkıdan bahsediyor. Dizinin ikonik sahnelerinde çalan ve İtalyan Partizan’larının özgürlük şarkısı olarak bilinen “Bella Ciao” ile soyguncuların sistem karşıtı karakterlerini güçlendiren bir imge daha eklenmiş oluyordu.

Aslında İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazilere karşı direnen Partizanlar arasında en fazla yayılan şarkı “Fischia Il vento”idi. Melodisi Katiuscia adlı çok bilinen bir Rus şarkısından alınmıştı ve komünist referanslar içeriyordu. Emiliano bölgesindeki bir grup partizan tarafından söylenen “Bella Ciao” ise kısa zamanda bu şarkının yerini aldı. “Bella Ciao” politik olarak daha doğru gözüktüğü gibi kültürel olarak ta İtalyanlara daha uygundu.

Çeltik işçisi kadınların isyanı

Partizanlar tarafından sözleri değiştirilerek anti faşist bir direniş şarkısı haline gelmeden önce “Bella Ciao” Kuzey İtalya’da çeltik tarlalarında çalışıp pirinç hasadı yapan İtalyan kadın mevsim işçilerinin yaşadıkları zorlukları anlatıyordu. Zor çalışma koşullarına isyan eden folklorik ve protest bir şarkı idi. Şarkının bu versiyonun en güzel yorumlarından birini ünlü İtalyan şarkıcı Milva’dan dinleyebiliriz. Şarkının sonunda verilen mesaj bir özgürlük mesajı idi.

“Bir gün gelecek hepimiz
Özgürce çalışacağız”

Bu sözler İtalyan Partizanları tarafından değiştirildi ve “Bella Ciao” 1943 ile 1945 yılları arasında İtalya’daki anti faşist direnişin marşı haline geldi. Folklorik versiyonda İtalyan çeltik işçilerinin zorlukları ve özgürlük özlemi anlatılırken bu versiyonda özgürlükleri için ölmeye hazır olan Partizanların direnişi anlatılıyordu.

“Bir sabah uyandım
Ve işgalciyi karşımda buldum.
Ey Partizan,beni uzağa götür
Çünkü kendimi ölecek gibi hissediyorum.”

Peki İtalya’da pirinç hasadında çalışan kadınlar acaba bu şarkıyı nerden duymuşlardı?

İşte burada şaşırtıcı bir hikaye daha çıkıyor karşımıza. Kimin aklına gelebilir ki İtalyan kadınlarının protest şarkısı, partizanların ve tüm antifaşist direnişçilerin ikonik şarkısı “Bella Ciao”,  Yiddish bir halk şarkısından esinlenilmiş. Şarkının ilk plak kaydına 1919 yılında yılında Odesa’dan New York’a göç etmiş olan Mishka Ziganoff’un  Klezmer- Swing tarzındaki albümünde rastlıyoruz ve şarkının adı da “Koilen” veya Yiddish ismi ile “Dus Zukele Koilen”. Bu müziğin göçmenler tarafından İtalya’ya getirildiği ve bir halk şarkısına dönüştüğü düşünülüyor. İtalyan etnomüzikolog ve rejisör Renato Morelli, grubu ile Koilen ve Bella Ciao’u beraber yorumlayarak bu benzerliği çok güzel ortaya koymuş.

19’uncuyüzyılın Yiddish folklorik müziğinden, İtalyan işçilerinin protest şarkısına, Partizanların antifaşist direniş marşından, Casa de Papel’in kahramanlarının motivasyon şarkısına giden ve bir yüzyıldan uzun bir geçmişi olan “Ciao Belle Ciao”, bu günlerde Meksika kökenli Amerikalı genç şarkıcı Becky G.’nin harika yorumu ile tekrar radyolarda kulaklarımızın pasını atıyor ve “zamansız” yolculuğuna devam ediyor.

Kaynakça

• Giovannardi F., L’Origine Musicale di Bella Ciao, academia.edu, 01.11.2011
• Meletti j., Da ballata yiddish a inno partigiano il lungo viaggio di Bella Ciao, 12.04.2008
• La Casa de Papel’e Hukuki ve İktisadi Bakış, rakamlar ve yalanlar.com, Ağustos 29, 2019
• Wikipedia, Bella Ciao, La Casa de Papel, Becky G.