Bu yazı teyit.org/ dan alınmıştır
Kasım ayında Türkiye ve Avrupa’da yayın yapan medya kuruluşları, Rusya’dan geldiği iddia edilen ve insan sağlığı açısından zararlı olduğu belirtilen radyoaktif Rutenyum-106 maddesini taşıyan bulutlar hakkında yayınlar yaptı.
29 Eylül’de İtalya, Avusturya ve Almanya’da tespit edilen, 6 Ekim’de de Fransa Nükleer Güvenlik Enstitüsü (IRSN) tarafından doğrulanan Rutenyum-106 yüklü bulutların kimsenin ruhu bile duymadan İstanbul üzerinden Avrupa’ya geçtiği basında geniş yer buldu.
Radyasyon yüklü bulutlar hakkındaki haberler teyit.org’a pek çok kişi tarafından ihbar olarak gönderildi ve takipçiler teyit.org’un konu hakkında bir çalışma yapması konusunda ısrarcı oldu.
Rutenyum-106 değerinin normalden bin kat fazla olduğu iddia edildi
Rusya basınına yansıyan haberlerde sızıntının kaynağı olarak Rosatom şirketinin Çelyabinsk ve Ozersk kasabalarındaki nükleer artık işleme fabrikaları gösterildi. Ölçümlerde elde edilen Rutenyum oranının Urallar’ın güneyindeki Agrayaş istasyonunda 986, Novogorny istasyonunda 440 kat fazla olduğu belirtildi.
Ayrıca, Açık Rusya Gazetesi sızıntının bulutlarla izlediği güzergahı gösteren bir harita da paylaştı. Daha önce Fransa Nükleer Güvenlik Enstitüsü tarafından yayınlanan harita ile benzerlikler gösteren görselde Rutenyum-106 yüklü bulutların Karadeniz üzerinden geçerek İstanbul’u etki altına aldığı da görülüyor.
Rusya Meteoroloji Merkezi de yaptığı açıklamada Eylül ve Ekim aylarında yapılan ölçümlerde Rutenyum-106 kaynaklı yüksek kirlilik tespit edildiğini doğruladı.
teyit.org konuyu aydınlatabilmek için birçok isim ve kurumla irtibata geçti
Kamuoyunda oluşan belirsizliği gidermek için teyit.org konu hakkındaki analizini 28 Kasım’da yayınladı. Analizde yer alan “Türkiye sızıntıdan etkilendi mi?” başlıklı bölümde iki kamu kurumu ve iki uzmandan alınan bilgi ve görüşlere yer verildi.
teyit.org’un görüştüğü meteoroloji mühendisi Bünyamin Sürmeli ve İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Şen, Rutenyum-106 yüklü bulutların Türkiye’yi etkilemesinin mümkün olmadığını ve kesin bulguların bulunmadığını ifade etti.
Kullanıcıların paylaştığı iddia metninde birkaç hafta süresince yağan yağmurlara çıkılmaması gerektiği de belirtilmişti. Bunun üzerine teyit.org Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne konu hakkında bilgisi olup olmadığını sordu. Meteoroloji Genel Müdürlüğü konu hakkında yapılan bir uyarı ya da acil durum çağrısı olmadığını belirtti.
teyit.org, son adres olarak Türkiye Atom Enerjisi’ne (TAEK) telefonla ulaşarak bilgi talep etti. Yetkililer Eylül ve Ekim aylarında bu konu hakkında bilgilendirildiklerini ve Rutenyum-106 maddesinin İstanbul ve Ankara’da az miktarda ölçüldüğünü belirtti. TAEK teyit.org’a bu açıklamayı yaptığı sırada herkesin erişimine açık bir beyanatta bulunmamış veya çalışma bulgularıyla ilgili bilgi paylaşmamıştı.
Yeşil Gazete, TAEK’e Rutenyum-106’yı sordu
Kendisini ekolojik, politik, katılımcı ve şenlikli bir internet gazetesi olarak tanımlayan Yeşil Gazete, teyit.org’un yayınladığı analizden bir gün sonra, 29 Kasım’da, “Radyasyon sızıntısından haberiniz olduğu ve Türkiye’de de tespit ettiğiniz halde neden bu bilgiyi kamuoyuyla paylaşma gereği duymadınız?” sorusuna yanıt bulmak amacı ile TAEK’i aradığı ve açıklama talep ettiğini belirttiği bir haber yayınladı.
Habere göre söz konusu görüşmede, TAEK yetkilisinin internet üzerinden edinilen bilgilerin paylaşılması durumunda bilgi verebileceğini belirtmesi üzerine, Yeşil Gazete teyit.org’da yer alan açıklamayı kaynak gösterdi. Bunun üzerine yetkili, haberin ve teyit.org’un açıklamasındaki bilgilerin doğru olduğunu belirtti.
Bu durumun neden kamuoyu ile paylaşılmadığını, bunun için belirledikleri bir radyasyon seviyesi bulunup bulunmadığı hakkındaki soruya ise TAEK yetkilisinin, “Bu konuya dair bir genelge yayınlandığı için size bilgi vermem mümkün değil. Başkanımız ve ilgili bakanımız bununla ilgili kararı verebilir” yanıtını Yeşil Gazete’ye ilettiği de görülebiliyor.
Tüm bu süreçlerin sonunda TAEK aynı gün bir basın bildirisi yayınladı. Bildiride, “Son zamanlarda medya ve sosyal paylaşım sitelerinde yer alan Rutenyum-106 içeren radyoaktif bulutların ülkemiz üzerinden geçtiğine yönelik haberler nedeniyle açıklama yapılmasına gerek duyulmuştur” ifadeleri yer aldı. Herhangi bir isim verilmese de teyit.org’un hazırladığı analizin ardından başta Yeşil Gazete’nin çabasıyla açıklamanın yayınlandığını söylemek mümkün.
Kurumları harekete geçirecek alanı yaratmak
16 Nisan 1986 tarihinde yaşanan Çernobil Faciası insanların belleklerinde halen yer ediyor. Türkiye’de insanlar Rusya’dan gelen herhangi bir bulutu bile şüpheyle karşılamaya hazır.
Radyoaktif Rutenyum-106 maddesinin Türkiye’de bu kadar gündem olup, kafalarda soru işareti bırakması ve insanların bu konuda bilgi talep etmesinin eski endişelerden kaynaklandığı söylenebilir. Devlet kurumlarının geçmişte yaşanan olaylar sırasında ve sonrasında iyi bir sınav verememiş olması, insanların bu gibi “felaket haberleri” nedeniyle kendilerini güvende hissetmediklerini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu noktada kurumlara düşen görev toplumdaki bilgi kirliliğini giderici adımlar atmak ve şeffaflığı ön plan tutmak olmalı.
Yaşanan son olayla beraber görüldüğü üzere, teyit.org’un açtığı yeni kanalların, insanları ve kurumları daha fazla sorumluluk almaya ittiğini söylemek mümkün. Sonuç olarak teyit.org’un ortaya koyduğu bilgiler bir aktivizm alanının açılmasını ve kamu kurumlarıyla uluslararası örgütlerin hesap vermesini sağlayabilir. Basının “hesap sorma” mekanizmasının zayıfladığı bir ortamda teyit.org’un sorumlulukları hatırlatması, belki basının da kurumlara kendi sorumluluklarını hatırlatmasına sebep olabilir.
Bu yazı teyit.org/ dan alınmıştır
Ali Osman Arabacı
