Şiddeti giderek artan Dorian Kasırgası’nın, karaya ulaştığı Bahama Adaları’ndan sonnra, ABD’nin Georgia ve Güney Karolina eyaletlerini vurması bekleniyor. Her iki eyalette de acil durum ilan edilirken, iklim bilimci Prof. Kurnaz uyardı: Bu tür kasırgalarda, iklim değişikliği büyük etken. Özellikle Trump yönetiminin iklim değişikliğini umursamaz tavrından destek alan ve okyanuslara çok yakın bölgelerde yaşayan kişiler büyük tehlike altında.

Kategori 5 şiddetine yükselen Dorian Kasırgası, Bahama Adaları’nın kuzeybatısını vurmaya başladı. Amerika Ulusal Kasırga Merkezi’ne göre Dorian bölgeyi şu ana kadar vuran en güçlü kasırga. Hızı saatte 280 kilometreyi buluyor. Kasırgaların şiddeti 1’den 5’e kadar sıralanıyor ve 5 en şiddetli kasırga anlamına geliyor.

Dorian’ın Büyük Abaco Adası ve çevresiyle, Büyük Bahama Adası’nda da etkili olması bekleniyor. Yetkililer bazı adalardaki havaalanlarını ulaşıma kapattı.  Bahamalar Başbakanı Hubert Minnis, Abaco ve Büyük Bahamalar’da yaşayan halka ana karaya gelmeleri çağrısında bulundu. Cumartesi günü düzenlediği basın toplantısında evlerin, yapıların yeniden yapılabileceğini ancak hayatların geri gelmeyeceğini kaydeden  Minnis, 73 bin insanla 21 bin evin tehlikede olduğunu kaydetti. Tahliye işlemlerinin ardından Büyük Bahamalar’da yaklaşık 30 turistin kaldığı belirtiliyor.

ABD’de iki eyalette acil durum

Dorian Kasırgası’nın Bahamalar’ın ardından Florida kıyılarına ulaşması bekleniyordu. Ancak dün, yön değiştirdiği ve  Georgia  ile Güney Karolina eyaletlerini etkisi altına alacağı bildirildi.ABD Ulusal Kasırga Merkezi Dorian’ın milyonlarca kişiyi etkileyeceğini kaydetti. Georgia ve Güney Karolina’da acil durum ilan edildi ve tedbirler alınmaya başlandı. Florida Valisi Ron DeSantis de halktan gelişmeleri yakından takip etmelerini istedi ve “En az yedi günlük erzak biriktirin” dedi. Florida’ya komşu Georgia eyaletinin valisi Brian Kemp, hazırlıklar ve kurtarma çalışmaları için olağanüstü hal açıklaması yaptı.

Bölgede yaşayan halk da yaklaşan kasırgaya karşı hazırlık yapıyor. Amerikan basınına yansıyan haberlerde benzin istasyonları ve marketlerde uzun kuyrukların oluştuğunu gösteriyor. Yetkililer, Dorian’ın karaya ulaştıktan sonra yüklü miktarda yağış bırakarak ölümcül su baskınlarına yol açabileceğine dikkat çekiyor.

ABD Başkanı Donald Trump hafta sonu Polonya’ya yapacağı ziyareti iptal ederek kasırgayla ilgili gelişmeleri takip etmek üzere başkent Washington’da kalmaya karar vermişti. Bu arada Türkiye de, ABD’nin güneydoğu sahillerine doğru yaklaşan Dorian kasırgası nedeniyle Türk vatandaşlarını bölgeye seyahatten kaçınmaları yönünde uyardı.

Saffir-Simpson kasırga sınıflandırma metodolojisine göre Kategori 5 şiddetindeki kasırgalar karşılaşılabilecek en güçlü kasırga türü ve felaket boyutlarında hasara yol açabiliyorlar. Atlas Okyanusu‘nda oluşan kasırgalar, karaya ulaştıklarında hızlarını yitirmeye ve yavaşlamaya başlıyorlar. Ancak bir kasırga hiçbir kara parçasına temas etmeden uzun süre ilerlerse güç toplamaya devam ediyor ve şiddeti de artıyor.

Kasırga nedir, neden olur?

Boğaziçi Üniversitesi, Fizik Bölümü öğretim üyesi ve İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Direktörü Prof. Levent Kurnaz, kasırgaların nasıl çıktığını ve etki mekanizmasını Yeşil Gazete’ye anlattı:

“Artık hepimiz hortumları gözümüzde canlandırabiliyoruz. Kasırgalar da aynı şekilde bir merkez etrafında dönen dev fırtınalardır. Yalnız hortumların çapı birkaç metre ile birkaç yüz metre arasında değişirken kasırgaların çapı bin kilometreden fazla olabilir. Kasırgalar sıcak okyanusların üzerinde oluşur ve ya karaya çıkınca ya da altlarındaki okyanusun suyu soğuk olduğunda dağılırlar. Bu kasırgalar saatte 10-20 kilometre gibi düşük bir hızla hareket ettikleri için etkilerini günlerce sürdürebilirler. Zararlarının önemli kısmı da buradan gelir. Mesela geçen seneki Harvey Kasırgası çok yavaş hareket ettiğinde getirdiği yağmur Houston bölgesinde önemli taşkınlara yol açtı. Düşünsenize, bir sağanak yağış geliyor ama birkaç saatte bitmeyip günlerce sürüyor. Ayrıca kasırgaların merkezlerinde de çok kuvvetli rüzgarlar vardır. Bu rüzgarın hızı “10 dakika sürekli esen rüzgar” birimiyle anlatılır. Çok kuvvetli bir kasırganın merkezine yakın bir yerde rüzgar 10 dakika boyunca en az saatte 240 kilometre hızla eser. Bu şiddette rüzgarların önünde çok az binanın durabileceği açıktır.”

İklim değişikliği büyük etken

Şiddeti en yüksek derece olan, kategori 5’e çıkan Dorian Kasırgası’nın sıcak okyanus suları üzerinde, saatte 10 km. hızla ilerlediğini anlatan Kurnaz, rüzgarın hızının 225 km. civarında olduğunu ve bu hızın arada 265 km’ye kadar ulaşabildiğine dikkat çekti. Prof. Kurnaz, iklim değişikliğinin, bu tür kasırgalarda önemli bir etki yaptığını vurguladı: “Bu kasırgalar enerjilerini altlarındaki sıcak okyanus suyundan aldıkları için iklim değişikliğinin ısıttığı okyanus suları bu kasırgaların hem çok daha şiddetli olmalarına, hem aniden şiddetlenebilmelerine, hem de kıyıya ulaştıklarında çok daha fazla yağış bırakmalarına neden oluyor. Deniz suyu sıcaklıkları da sonbaharın ortasına kadar düşmediğinden bu kasırgaların normalde ekim ayının sonuna kadar olan görülme zamanları, kasım ayına kadar uzamış durumda.”

Bu tür kasırgaların verdiği hasarı artıran bir diğer unsurun da artan insan nüfusu ile birlikte hasara açık yerleşimlerin sayısının artışı olduğunu belirten Kurnaz, “Özellikle Trump yönetiminin iklim değişikliğini umursamaz tavrından destek alan çoğu kişi hala okyanuslara çok yakın bölgelerde yaşıyor. Bu kasırgalar karaya yaklaştığında deniz seviyesini 10 metreye kadar yükseltebiliyor. Bu da deniz kıyısında olan evlerin önemli bir kısmının bacasına kadar sulara batması anlamına geliyor” dedi.

‘Okyanus’un batı kıyısından bahseden yok’

Dorian’ın şimdiden çok tehlikeli bir kasırga görüntüsü verdiği uyarısını yapan Prof. Dr. Levent Kurnaz, kişisel olarak üzüldüğü bir durumu da not etti: “Benim açımdan bir diğer üzücü durum da bu kasırganın ilerlediği yönde Kennedy Uzay Merkezi’nin olması. Her ne kadar artık fazla kullanılmasa da bu merkez senelerdir çoğu uzay çalışmalarına ev sahipliği yaptığından en azından duygusal bir anlam taşıyor.”

Prof. Kurnaz, dikkatlerden kaçan bir noktayı da hatırlattı: “Yalnız unutmamamız gereken son bir nokta daha var: Bu kasırgalar, ya da daha bilimsel adıyla tropik siklonlar sadece ABD’nin doğu kıyısında meydana gelmiyor. Pasifik Okyanusu’nun batı kıyısında, yani Endonezya ve Filipinler gibi daha zarar görmeye açık toplulukların yaşadığı bölgelerde, ya da Hint Okyanusu’nun kuzeyinde, yani Hindistan ve Bangladeş gibi nüfusun yoğun olduğu bölgelerde çok daha fazla can kaybına yol açıyor. Ancak batılı haber ajanslarının dikkati bu bölgelerde olmadığından daha az haber yapılıyor. Şimdiye kadar en fazla can kaybına yol açan tropik siklon 1970’de Bangladeş’i vuran Bhola Siklonu’ydu. 500 binden fazla insanın ölümüne yol açmış olan bu siklonun adını bile çoğumuz bilmeyiz. “